Ο Αλέξης Σταμάτης δε χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Πολυγραφής και πολυδιαβασμένος συγγραφέας έχει μεγαλώσει μέσα στο θέατρο (γόνος της σπουδαίας Μπέτυς Αρβανίτη γαρ) και δεν είναι η πρώτη φορά που θα δούμε έργο του στη σκηνή. Αυτές τις μέρες, δύο μονόπρακτά του παρουσιάζονται στη Β Σκηνή από Θεάτρου Οδού Κεφαλληνίας με τον γενικό τίτλο «Κόσμος Γωνία» σε σκηνοθεσία Άρη Τρουπάκη με τους Νίκο Αρβανίτη και Νίκο Αλεξίου. Αυτή η παράστασταση στάθηκε και η αφορμή να μιλήσουμε για λίγο μαζί του:
- Γιός της Μπέτυς Αρβανίτη. Πώς βιώνατε τη θεατρική διαδικασία δίπλα στην μητέρα σας; Κάποια θεατρική παιδική ανάμνηση.
Ως γιος ηθοποιού έχω ζήσει τη μισή ζωή μου στα παρασκήνια και σε γυρίσματα ταινιών. Άρα έχω πάρα πολλές προσλαμβάνουσες από αυτό το χώρο, από την κουζίνα του θεάτρου και του κινηματογράφου. Κάτι με δελέαζε, κάτι που βρισκόταν όχι μπροστά στην κάμερα ή μπροστά στο κοινό αλλά στο πίσω μέρος στο κατασκευαστικό, δηλαδή στην συγγραφή. Θεατρικές παιδικές αναμνήσεις έχω πάμπολλες. Δεν θα ξεχάσω τους μεγάλους ηθοποιούς και σκηνοθέτες που γνώρισα: από τον Μάνο Κατράκη μέχρι την Ειρήνη Παππά. Υπήρξα πολύ τυχερός που βρέθηκα σε ένα χώρο όπου η τέχνη κυριαρχούσε.
- Σπουδές στην Αρχιτεκτονική και στον Κινηματογράφο. Συγγραφή. Είναι φανερό τι σας κέρδισε. Γιατί; Ποια κοινά (ή και διαφορές) θα βρίσκατε στα 3 αυτά πεδία με τα οποία ασχοληθήκατε;
Υπάρχουν πάρα πολλά κοινά ανάμεσα σε αυτά τα τρία. Το βασικό είναι η αίσθηση της δομής, την οποία μου προσέφερε περισσότερο η σχέση με την Αρχιτεκτονική. Όπως ένα βιβλίο αρχίζει από μία κενή σελίδα, έτσι και ένα κτίριο ξεκινά από ένα άδειο οικόπεδο. Για να το χτίσεις όμως πρέπει να έχεις γερά θεμέλια, να έχεις ένα στέρεο σκελετό, στοιχεία που όμως στο τελικό αποτέλεσμα (κτίριο, βιβλίο) δε φαίνονται. Το μυθιστόρημα δεν πρέπει να δείχνει προς τα έξω την κατασκευή του, αλλά την ενσωματώνει δημιουργικά. Όσον αφορά το σινεμά υπήρξα και είμαι φανατικός σινεφίλ. Η πειθαρχία του σεναρίου και η λιτότητα των διαλόγων με έχει βοηθήσει πάρα πολύ στο μυθιστόρημα, όπως επίσης και ποικίλες κινηματογραφικές τεχνικές, οι οποίες αναδύονται από το μυθιστόρημα αλλά και το αντίστροφο.
- Έχετε συγγράψει σχεδόν όλα τα είδη λογοτεχνίας: μυθιστορήματα, διηγήματα, ποίηση, θέατρο, κριτικές, έχετε ασχοληθεί ακόμα και με την παιδική λογοτεχνία. Tι σας αρέσει περισσότερο να γράφετε;
Εάν μπορούσα να διαλέξω θα έλεγα ότι περισσότερο μου αρέσει η πεζογραφία και η θεατρική γραφή.
- Αγαπάτε κάποιο βιβλίο σας περισσότερο; Ποιό και γιατί; Αγαπημένο σας βιβλίο κάποιου άλλου συγγραφέα και αν υπάρχει κάποια σύνδεσή στα δύο αυτά.
Πάντα αγαπάω περισσότερο το τελευταίο μου βιβλίο και στην περίπτωση αυτή το τελευταίο μυθιστόρημα μου «Ο άντρας της Πέμπτης πράξης», που κυκλοφορεί στις 26 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Αγαπημένα βιβλία άλλου έχω πάμπολλα γιατί καλώς ή κακώς δεν έχω μόνο μία αναγνωστική αγάπη, είμαι πολυγαμικός ως προς τις επιρροές μου.
- Από το χαρτί στο Θέατρο. Αλλοιώνεται ή ενισχύεται το πνεύμα του συγγραφέα;
Ένα θεατρικό κείμενο είναι ένα μη – κείμενο, ένα κείμενο οδηγός. Στη δική μου περίπτωση, όταν παραδίδω ένα κείμενο σε ένα σκηνοθέτη που εμπιστεύομαι του το δίνω παραχωρώντας του την άδεια να αλλάξει ότι θέλει. Η πρόβα και η παράσταση είναι ζωντανές διαδικασίες και είναι σχεδόν αδύνατον να αφήσουν ένα κείμενο αμετάλλακτο.
- «Κοσμος/γωνία». Τι θα δούμε στη σκηνή; Ποιά η πηγή έμπνευσης σας και ποιός ο συνδετικός κρίκος ανάμεσά τους;
Θα δούμε τις ζωές δύο μοναχικών ανθρώπων, του Σάκη και του Φώτη, οι οποίοι έχουν πολλές διαφορές μεταξύ τους αλλά και πολλά κοινά. Η πιο βασική είναι ότι ζουν έγκλειστοι, ο μεν ένας ταΐζοντας τις ψευδαισθήσεις του, ενώ ο άλλος κλέβει το παρελθόν του για να μπορεί να υπάρξει.
- Ομοιότητες και διαφορές ανάμεσα στους δύο ήρωες
Η βασική ομοιότητα είναι ακριβώς αυτό, ο εγκλεισμός σε μία εσωτερική ζωή, η έλλειψη κοινωνικότητας ενώ η διαφορά είναι ότι ο Σάκης ζει σε ένα κόσμο ψευδαισθήσεων ενώ ο Φώτης προσπαθεί να ανακαλέσει τον κόσμο των αναμνήσεων του.
- Η συνεργασία με τον Άρη Τρουπάκη, και τους ηθοποιούς. Πώς θα την χαρακτηρίζατε, πώς δουλέψατε μαζί, περιγράψτε σκηνοθέτη/ηθοποιούς με μια μόνο λέξη
Με τον Άρη τον Τρουπάκη έχουμε κάνει πολλές δουλειές και είμαστε πλέον ακριβώς στο ίδιο μήκος κύματος. Δε χρειάζεται να λέμε πολλά. Συνεννοούμαστε με τα μάτια. Επίσης και με το Νίκο Αρβανίτη είναι η τέταρτη ή πέμπτη φορά που συνεργαζόμαστε με μεγάλη επιτυχία. Με το Νίκο Αλεξίου θα είναι πρώτη φορά, αλλά τον ξέρω πάρα πολλά χρόνια και τον εκτιμώ αφάνταστα ως ηθοποιό. Αν διάλεγα μια λέξη θα ήταν η λέξη εμπιστοσύνη.
- Γιατί λοιπόν συνοπτικά ο κόσμος πρέπει να δει την παράσταση;
Θα ήθελα να την δει γιατί επιπρόσθετα υπάρχει και μία πολύ ιδιαίτερη ανατροπή στον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζονται αυτά τα δύο μονόπρακτα, κάτι που προσωπικά δεν το έχω ξαναδεί ως θεατρική σύμβαση. Σας περιμένω με χαρά.
Κώστας Ζήσης 24/10/2018
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ «ΚΟΣΜΟΣ ΓΩΝΙΑ» ΕΔΩ:
Βιογραφικό Σημείωμα Αλέξη Σταμάτη
Γεννήθηκε στην Αθήνα και είναι γιος του αρχιτέκτονα Κώστα Σταμάτη και της ηθοποιού Μπέτυς Αρβανίτη. Είναι παντρεμένος με την ηθοποιό Εύα Σιμάτου. Σπούδασε Αρχιτεκτονική στο ΕΜΠ και ακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές Αρχιτεκτονικής και Κινηματογράφου στο Λονδίνο. Από το 1988 εργάστηκε σαν αρχιτέκτων σε αρχιτεκτονικό γραφείο σε διάφορα έργα στην Ελλάδα και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Έχει εκδώσει δεκατέσσερα μυθιστορήματα και είκοσι έξι συνολικά βιβλία. Το πρώτο, Ο έβδομος ελέφαντας (1998) εκδόθηκε στην Μεγάλη Βρετανία. Το δεύτερο, Μπαρ Φλωμπέρ (2000) εκδόθηκε στην Μεγάλη Βρετανία, ]τη Γαλλία, την Ιταλία, την Ισπανία την Πορτογαλία τη Βουλγαρία και τη Σερβία. Έχει δημοσιεύσει έξι ποιητικές συλλογές. Το μυθιστόρημα του Αμερικάνικη Φούγκα εκδόθηκε το 2008 στις ΗΠΑ, έχοντας κερδίσει το International Literature Award από το “National Endowment for the Arts”. Το μυθιστόρημά του Βίλα Κομπρέ ήταν υποψήφιο για το Βραβείο Αναγνωστών του ΕΚΕΒΙ (2007). Για την δεύτερη συλλογή του, Αρχιτεκτονική Εσωτερικών Χώρων του απονεμήθηκε το 1994 από τον Δήμο Αθηναίων το Βραβείο Ποίησης στη μνήμη Νικηφόρου Βρεττάκου. Το παιδικό του μυθιστόρημα Ο Άλκης και ο Λαβύρινθος κέρδισε το Πρώτο Βραβείο του Κύκλου του Παιδικού Βιβλίου.
Ο μονόλογός του Τελευταία Μάρθα παρουσιάστηκε το 2004 στην Πολιτιστική Ολυμπιάδα και παίχτηκε το 2008 στο Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας σε σκηνοθεσία Βίκυς Γεωργιάδου και ερμηνεία Χρήστου Στεργιόγλου. Τα έργα του Δακρυγόνα και Σκότωσε ό,τι αγαπάς (σκηνοθεσία Άρη Τρουπάκη) παίχτηκαν το 2010 και το 2012 στο ίδιο θέατρο. Ο μονόλογός του Μεσάνυχτα σ’ έναν τέλειο κόσμο ανέβηκε στο Θέατρο Τέχνης το 2013 σε σκηνοθεσία Άρη Τρουπάκη. Το έργο του Μελίσσια έχει παρουσιαστεί στα πλαίσια του προγράμματος “Αναγνώσεις” στο Εθνικό Θέατρο. Το έργο του Innerview παίχτηκε το χειμώνα του 2014 στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης σε σκηνοθεσία Λίλλυς Μελεμέ. Έχει γράψει το σενάριο για την ταινία Καταιγίδα, (σκην. Χάρης Πατραμάνης) το οποίο εγκρίθηκε από το πρόγραμμα «Ορίζοντες» του Ελληνικού Κέντρου Κινηματόγραφου.
Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στην Μεγάλη Βρετανία.
Έχει αντιπροσωπεύσει πολλές φορές την Ελλάδα σε διεθνή λογοτεχνικά συνέδρια. Τον Απρίλιο του 2013 μίλησε στο Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο στα πλαίσια της εκδήλωσης “Τέσσερις συγγραφείς του Νότου μιλούν για την κρίση”. Το 2013 το μονόπρακτό του “Innerview” παίχτηκε στο Southbank Centre του Λονδίνου.
Διδάσκει Δημιουργική Γραφή στο Κολέγιο Αθηνών-Ψυχικού και στο Μουσείο Ηρακλειδών. Γράφει κριτική λογοτεχνίας στην εφημερίδα “Τα Νέα” και αρθρογραφεί στην εφημερίδα ”Το Βήμα”.
Εργογραφία
Πεζογραφία
Μυθιστορήματα
Ο Έβδομος Ελέφαντας (Κέδρος,1998) (Καστανιώτης, 2016)
Μπαρ Φλωμπέρ (Κέδρος, 2000) (Καστανιώτης, 2012)
Σαν τον κλέφτη μες στη νύχτα (Καστανιώτης 2002)
Oδός Θησέως (Καστανιώτης, 2003)
Μητέρα Στάχτη (Καστανιώτης, 2005)
Αμερικάνικη Φούγκα (Καστανιώτης, 2006) <ref>
Βίλα Κομπρέ (Καστανιώτης, 2008) <ref>
Σκότωσε ό,τι αγαπάς (Καστανιώτης, 2009)
Κυριακή (Καστανιώτης, 2011) <ref>
Μπορείς να κλάψεις μες στο νερό; (Καστανιώτης, 2012)
Χαμαιλέοντες (Καστανιώτης, 2013)
Μελίσσια (Καστανιώτης, 2014)
Το βιβλίο της βροχής (Καστανιώτης, 2015)
Μοτέλ Μορένα (Καστανιώτης, 2017)
Νουβέλες
Σκορπιός στο συρταράκι, (Ελληνικά Γράμματα 2002)
Ζωή, (Μίνωας 2005)
Ζωή (Μίνωας 2014, επανέκδοση, με επιμελημένο κείμενο από τον συγγραφέα)
Η Λύσσα, Ζωή, Απώλεια Σοφίας (Μίνωας 2015) συλλογή με τρεις νουβέλες των Αύγουστου Κορτώ, Αλέξη Σταμάτη, Ελειάνας Χουρμουζιάδου
Συλλογές διηγημάτων
Ιστορίες για μοναχικούς ανθρώπους, (Τόπος, 2007)
Θρυλικές ιστορίες, (Καστανιώτης, 2010)
Ελληνικό Φανταστικό Διήγημα (Αίολος, 2004)
Passengers (΅Εκδόσεις Free Thinking Zone, 2018)
Παιδική λογοτεχνία
Ο Άλκης και ο λαβύρινθος, (Καστανιώτης, 2009)
Ποίηση
Κόσμος Γωνία (Σοκόλης 1992)
Αρχιτεκτονική Εσωτερικών Χώρων (Καστανιώτης, 1993)
Απλή μέθοδος των τριών (Καστανιώτης, 1995)
Πυκνό Τώρα (Ελληνικά Γράμματα, 1999)
Όσο πλησιάζω το μέλλον απομακρύνεται (Ροδακιό, 2002)
Ποτέ δεν είμαστε μόνοι (Καστανιώτης, 2004)
Θέατρο
Κοίτα με (Θέατρο Ροές, 2001)
Η Τελευταία Μάρθα [μονόλογος για την Πολιτιστική Ολυμπιάδα, 2003, σκην: Δημητρης Οικονόμου (Ιανός, 2006)
Η Τελευταία Μάρθα Θέατρο οδού Κεφαλληνίας, σκην: Βίκυ Γεωργιάδου, 2008
Γένεση [δυο μονόλογοι] (Θέατρο Χώρα σκ. Αύρα Σιδηροπούλου (Σοκόλης – Κουλεδάκης, 2009)
Δακρυγόνα Θέατρο οδού Κεφαλληνίας, σκην: Άρης Τρουπάκης, 2011
Σκότωσε ό,τι αγαπάς Θέατρο οδού Κεφαλληνίας, σκην: Άρης Τρουπάκης (Σοκόλης – Κουλεδάκης, 2012)
Μεσάνυχτα σ΄έναν τέλειο κόσμο Θέατρο Τέχνης σκην: Άρης Τρουπάκης (Εκδόσεις Θεάτρου Τέχνης Κάρολος Κουν, 2013)
Μελίσσια (Editions théâtrales de la maison Antoine Vitez., 2014)
Innerview Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, σκην: Λίλλυ Μελεμέ (Εκδόσεις Φιλότυπον, 2014)
Κόσμος/Γωνία (δύο μονόπρακτα) Β Σκηνή Θεάτρου οδού Κεφαλληνίας, σκην: Άρης Τρουπάκης (Εκδόσεις Σοκόλη, 2018)
Σενάρια
Καταιγίδα (2008) Πρωτότυπο σενάριο για το ομώνυμο φιλμ που σκηνοθέτησε ο Χάρης Πατραμάνης. Το σενάριο εγκρίθηκε από το πρόγραμμα «ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ» του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου.
Φως (2015) επιμέλεια σεναρίου που σκηνοθέτη και σεναριογράφου Βασίλη Δούβλη. Το σενάριο εγκρίθηκε από πρόγραμμα του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου.
Βραβεία
1994 Πρώτο Βραβείο του Δήμου Αθηναίων στη μνήμη Νικηφόρου Βρεττάκου για την ποιητική του συλλογή “Αρχιτεκτονική Εσωτερικών Χώρων”
2007 Βραβείο του Εθνικού Ιδρύματος Τεχνών της Αμερικής (National Endowment for the Arts)για το μυθιστόρημά του “Αμερικάνικη Φούγκα”.
2009 Πρώτο Βραβείο του Κύκλου του Παιδικού Βιβλίου για το παιδικό του βιβλίο “Ο Άλκης και ο Λαβύρινθος”