Η τέχνη στα χρόνια της χολέρας:
24 ώρες κορωναϊού χωρίς ταινίες, μουσική, βιβλία (και πορνό*)
Εάν διαβάζετε αυτές τις γραμμές και εάν συνεχίσετε να διαβάζετε, να ξέρετε ότι όταν τελειώσετε το άρθρο, θα έχει τελειώσει και ο κορωναϊός.
Μετρήστε: πόση ώρα καραντίνας που δεν κοιμόσασταν αφιερώσατε καταναλώνοντας κάποιο από τα “περιττά” είδη που αναγράφονται στον τίτλο, σειρές, videogames, applications, και ότι απαιτεί μια ομάδα καλλιτεχνών (βλέπε σημείωση *1), γραφικά, κλπ. Φανταστείτε πώς θα ήταν οι μέρες σας χωρίς αυτά.
3 ζητήματα
1) Μπορεί να επιβιώσει η/ο ηθοποιός, μουσικός, videoπαραγωγός τις ημέρες της κρίσης που διανύουμε και μετά;
2) Γιατί; Έως τώρα επιβίωναν από το επάγγελμα ή ήταν χόμπι; Μήπως φταίνε κι αυτοί;
3) Τί μπορεί να γίνει ώστε να μην έχουμε στην Ελλάδα περισσότερους/ες νεκρούς ηθοποιούς και μουσικούς από ότι θύματα του κορωναϊού σε αυτήν την κρίση;
1 . Μπορεί να επιβιώσει η/ο ηθοποιός, μουσικός, videoπαραγωγός τις ημέρες της κρίσης που διανύουμε ή μετά;
Ναι αν δεν #μείνετε_σπίτι και έρθει να το κλέψει. Ή αν έχει τόσο ταλέντο ώστε να επιβιώσει χωρίς φαΐ και στέγη για μερικούς μήνες, υποκρινόμενος ότι τρώει παντεσπάνι.
Οι μουσικοί, ηθοποιοί, videoπαραγωγοί, κλπ – που με (σωστή) απόφαση της κυβέρνησης ουσιαστικά ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ να εργασθούν, είναι και οι τελευταίοι και τελευταίες που θα επιστρέψουν στα πόστα τους.
Αυτό δεν θα ήταν πρόβλημα αν όλοι οι υπόλοιποι εργάζονταν κανονικά. Τότε οι καλλιτέχνες θα μπορούσαν να βγάλουν τα προς το ζην ληστεύοντας σπίτια. Έλα που είσαστε όλοι μαντρωμένοι. Γιατί όταν δεν έπιανε το #μένουμε_σπίτι, τι κάναμε; Είπαμε στον ΗΘΟΠΟΙΟ Σπύρο Παπαδόπουλο, βοήθησε μας Σπύρο… Όταν όμως ένας Σπύρος Παπαδάκης, θα λυσσάει της πείνας, τι θα πούμε; Εδώ δεν έχουμε αρκετούς νοσοκόμους. Ναι αλλά τον Σπύρο Παπαδόπουλο βάλατε να πει μένουμε σπίτι. Και καλά κάνατε δηλαδή. Και δεν σας ζήτησε χρήματα. Και κακώς έκανε δηλαδή. Γιατί πήρε δεν πήρε, βγήκαν οι διάφοροι να του επιτεθούν ότι πληρώθηκε για να κάνει μια δουλειά υψηλής σημασίας που λίγοι θα μπορούσαν με τέτοια επιτυχία.
Φυσικά και η οικονομική συνθήκη είναι δύσκολη για όλους. Αυτό είναι κατανοητό. Έρχεται κρισάρα. Αλλά, ευτυχώς και σωστά, όλοι όσοι το επάγγελμα τους έχει κλείσει εντελώς, και προκειμένου να μην μείνουν στον δρόμο έχουν μια κρατική ενίσχυση (βλέπε σημείωση) **2. Όλοι; ΄Όχι όλοι!
Ο μουσικός που κάθε Απρίλη έχει δυο συναυλίες την εβδομάδα, ή η χορεύτρια σε ένα μαγαζί, η ηθοποιός που κάνει πρόβες, ο κερατάς που έβγαλε το βίντεο στον γάμο σας αλλά η μύτη σας φαινόταν μεγάλη γιατί σας έπαιρνε κοντινά το ζώον, όλοι αυτοί, τον Απρίλη θα κάνανε δουλίτσα. Άλλος 500, άλλος 1.000, άλλος 2.500. Όλοι αυτοί τις δουλειές τις εξασφαλίζουν μερικές βδομάδες ή μέρες πριν. Ή έχουν ένα καθεστώς μερικής απασχόλησης στην καλύτερη περίπτωση. Όποτε δεν μπορούν να αποδείξουν ρητά ότι θα είχαν έσοδα. Γι’ αυτό και όλοι αυτοί, δεν δικαιούνται καμία κρατική ενίσχυση – παρόλο που με κρατική απόφαση έκλεισαν ρολά. Και όλοι αυτοί θα πεθάνουν από την πείνα αφού τους έχουν πετάξει στον δρόμο, εκτός αν μπορέσουν να διαρρήξουν κάποιο σπίτι, οπότε θα πεθάνουν πηδώντας από κάποιο μπαλκόνι, αφού δεν είναι κατάλληλα εκπαιδευμένοι για το σπορ.
2. Γιατί; Έως τώρα επιβίωνε από το επάγγελμα ή ήταν χόμπι; Μήπως φταίνε; Η απάντηση είναι ναι φταίνε. Και πρέπει να το επισημάνουμε μπας και αλλάξει κάτι. Για ένα ποσοστό ηθοποιών, σκηνοθετών, χορευτών, μουσικών και όποια άλλη τέχνη θέλετε, ο επαγγελματισμός – και θα εξηγήσω τι εννοώ – είναι πιο δύσκολος και από ότι είναι στον καπνιστή να κόψει το κάπνισμα, ή στον ηλίθιο να μην οδηγεί σαν ηλίθιος. Αλλά αν ο ηλίθιος τρακάρει, ή αν ο καπνιστής πάθει έμφραγμα, φαντάζομαι ότι δεν θα τον αφήσουμε να πεθάνει. Θα προσπαθήσουμε να τον σώσουμε και πιθανότατα θα συνεχίσει να είναι αυτό που ήταν πριν. Και επειδή μιλάμε για μια ξαφνική κρίση – το κράτος οφείλει να σώσει εκείνον που έπαθε το έμφραγμα ή το τρακάρισμα. Ή εκείνον που του ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΙ (και σωστά) να εργασθεί – ίσως για μήνες. Χωρίς να του ζητάει να αποδείξει ότι δεν είναι ελέφαντας.
Aλλά γιατί φταίνε οι “καλλιτέχνες”; Καταρχάς γιατί χρησιμοποιούν τον όρο καλλιτέχνης. Γιατί το “καλλιτέχνης” ξαφνικά δεν είναι επάγγελμα, δεν είναι βιοπορισμός. Είναι άποψη. Είναι κάτι ανώτερο. Κάτι άυλο. Λα…Λα λα… Λι λα λο λα λα….Και ως άυλο… τρέχα μαλάκα να παρακαλάς για 800 ευρώ επίδομα τώρα. Γιατί επαγγελματισμός δεν είναι να είσαι μόνο καλός. Επαγγελματισμός είναι να ζεις από αυτό. Ή να το επιδιώκεις. Nα μην παρακαλάς. Να διεκδικείς.
Έχουμε πολλούς που είναι θεσπέσιοι στην τέχνη τους. Αλλά δεν είναι αρκετό. Γιατί πρέπει να τα βάλουν με το χάος – που κράτος και καλλιτέχνες έχουν δημιουργήσει. Και που δυστυχώς είναι πολύ δύσκολο να το λύσουμε, εκτός αν έρθουμε σε σύγκρουση με ιδεοληψίες δεκαετιών και αντιγράψουμε από πετυχημένα παραδείγματα του εξωτερικού.
Υπάρχουν 1.600 παραστάσεις στην Αθήνα τον χρόνο. Υπάρχουν εκατοντάδες live την εβδομάδα. Και αυτό δεν θα ήταν πρόβλημα αν υπήρχε αγορά να τα σηκώσει. Αλλά δεν υπάρχει. Και δεν υπάρχει κανείς να ενδιαφέρεται να το ρυθμίσει. Μόνο κάμποσοι που το ψιθυρίζουν.
Στο Λονδίνο πόσες παραστάσεις έχουν για 15 εκατομμύρια πληθυσμό και δεκάδες εκατομμύρια τουρίστες που επίσης θα πάνε θέατρο; Απάντηση: Ούτε τις μισές από ότι στην Αθήνα. Όταν καταλάβουμε ότι το θέατρο για παράδειγμα είναι τέχνη μεν, αλλά υπόκειται και σε νόμους ΑΓΟΡΑΣ (χωρίς να μιλάω για καλλιτεχνικές εκπτώσεις) θα καταλάβουμε ότι
α) Δεν γίνεται να κάνεις παράσταση χωρίς να ενδιαφέρεται κανένας να την προωθήσει, ούτε καν εσύ ως ηθοποιός ή θεατρώνης ή σκηνοθέτης
β) Δεν γίνεται σε μια αγορά που σηκώνει (ίσως) 200 παραστάσεις να έχεις 1600.
Το ίδιο ισχύει για ταινίες που είναι εσωστρεφής και δεν απευθύνονται στα διεθνή φεστιβάλ όπως κάνουν οι πετυχημένες κινηματογραφίες άλλων χωρών (βλέπε Κορέα, Ρουμανία, Ιράν). Εκεί όμως, δεν βασίζονται τόσο στην χρηματοδότηση επειδή είναι η Λίτσα του Κίτσου. Το ίδιο ισχύει και για μουσικούς και πολλούς άλλους. Που με την όμορφη καύλα του να είναι καλλιτέχνες, ξεχνάνε ότι πολλοί δεν θα το εκτιμήσουν εξίσου.
Ξεχνάνε ότι πρέπει να υπάρχει, όσο γιάπικο και αν ακούγεται, ένα business plan. Κι ας αποτύχει. Συνέβη σε όλους. Αλλά είναι μια αρχή.Αυτό πληρώνουμε λοιπόν. Την τέχνη δεν την αντιμετωπίζουμε ως επάγγελμα, τον χώρο δεν τον αντιμετωπίζουμε ως αγορά. Είτε είμαστε “καλλιτέχνες”, είτε είμαστε φίλοι και συγγενείς, είτε είμαστε τα υπουργεία. Μου. Μέσα.
3. Τί μπορεί να γίνει για να μην έχουμε στην Ελλάδα περισσότερους/ες νεκρούς ηθοποιούς και μουσικούς από ότι θύματα του κορωναϊού σε αυτήν την κρίση;
Η μόνη λύση είναι να μην μείνουμε σπίτι, ώστε να αυξήσουμε τα θύματα κορωναϊού. Αλλά επειδή με αυτά δεν πρέπει να κάνουμε πλάκα – ας κόψουμε λίγο την πλάκα γενικότερα.
Α) Το κράτος απαγόρευσε (σωστά) την εργασία σε χιλιάδες καλλιτέχνες που δεν είναι εύκολο να αποδείξουν ότι θα εργάζονταν. Πρέπει να βρει μια λύση και για αυτούς. Γιατί το 2060, ο Σπύρος Παπαδόπουλος ζωή να ‘χει θα είναι 105 χρονών, οπότε θα χρειαζόμαστε τον Σπύρο Παπαδάκη να πει μείνετε σπίτι. Αλλά ο Σπύρος Παπαδάκης δεν θα είναι ηθοποιός γιατί το 2020 του είπαμε άντε βρες καμιά δουλειά της προκοπής. Και βρήκε. Και τότε το 2060 θα ξεχυθούν τα ζόμπι.
Β) Αυτοί οι χιλιάδες καλλιτέχνες πρέπει να καταλάβουν ότι δεν είναι χομπίστες με μακρύ καλάμι. Είναι εργαζόμενοι ή επαγγελματίες (ανάλογα αν προτιμάτε το κόκκινο ή το μπλε). Πρέπει λοιπόν μέσα από προσωπικές αλλά και μαζικές εκκλήσεις και διαμαρτυρίες να απευθυνθούν στο κράτος. Ίσως πρέπει να ζητήσουμε από τον Σπύρο να κάνει και για εμάς ένα σποτάκι. Και αν δεν μπορεί ο Παπαδάκης, είμαι σίγουρος ότι θα δεχθεί ο Παπαδόπουλος. Και πρέπει όλοι να αναδημοσιεύσουν το άρθρο μου. Και οι 5 που το διαβάζουν ακόμα.Τώρα.
Γ) Αν δεν είμαι καλλιτέχνης – δεν πρέπει να γίνω. Αρκετοί υπάρχουν. Αλλά πρέπει να πάω να δω καμιά παράσταση ή live παραπάνω, το 2023 όταν τελειώσει η καραντίνα.
Δ) Ό,τι και να είμαι, χρειάζεται να εκμεταλλευτώ τα νέα μέσα. Να έχω showreel, να έχει trailer η δουλειά μου. Και αν θέλετε κάτι τέτοιο… για να δείτε τι εννοώ marketing… Κάνω τέτοιες παραγωγές βίντεο με καταπληκτικό εξοπλισμό και σας προσφέρω τιμές ευκαιρίας. Οι πρώτοι δέκα που θα τηλεφωνήσετε. Μπείτε στην ιστοσελίδα μου www.cinemakro.com
Ε) Χρειάζεται να βρούμε και να στηρίξουμε νέες ιδέες. Πιο ψηφιακές. Δεν πρέπει να φοβόμαστε τα νέα μέσα – όπως έγινε με της ψηφιοποιημένες παραστάσεις από πολλούς. Ποτέ ο χώρος μας, σε βάθος χρόνου δεν ζημιώθηκε από την τεχνολογία. Όταν βγήκε το σινεμά λέγανε πώς πέθανε το θέατρο και ο ηθοποιός. Κι όμως, σήμερα στο σινεμά βγάζουν τα εκατομμύρια. Πανικός ότι τέλος οι ταινίες όταν βγήκε η τηλεόραση – και απλά άρχισαν να παράγονται παραπάνω. Πανικός για τις αίθουσες με τα VHS έως το Netflix, κι όμως πέρυσι είχαμε διεθνές ρεκόρ εισπράξεων. Η βιομηχανία είναι πολύ ανθεκτική μέχρι στιγμής στις τεχνολογικές εξελίξεις και μονίμως ευνοείται από αυτές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι online παραστάσεις που μαζεύουν χιλιάδες κοινού. Και μπράβο τους!
ΣΤ) Πρέπει να προωθήσουμε την δουλειά μας. Για να την δει περισσότερος κόσμος. Για να έχουμε ως αγορά μεγαλύτερο τζίρο. Μιλήστε σαν χρηματιστές γαμώτο. Χρειαζόμαστε marketing, business plan. Γιατί περισσότερα έσοδα, σημαίνει καλύτερες συνθήκες για την επόμενη δουλειά ώστε να υλοποιήσεις ακόμα περισσότερο το καλλιτεχνικό σου όραμα. Και αυτό δεν το είπε χρηματιστής, αλλά ο κινηματογραφιστής Μίκαελ Χάνεκε. Τον λες και Καλλιτέχνη.
Για όσους δεν έχουν διαβάσει τον “Θείο Βάνια”. Η αδύναμη πρωταγωνίστρια, η Σόνια, κλαίγοντας, με αυτολύπηση – όπως βλέπουμε συνήθως στις παραστάσεις – λέει “Θα ζήσουμε θείε Βάνια (κλαψ κλαψ) θα ζήσουμε πολλά χρόνια ακόμα”.
Πείτε “Θα τους γαμήσουμε Θείε Βάνια!” και αρχίστε την δουλειά! Με έρωτα, με πάθος, με αυτοθυσία, με marketing, με business plan – ΔΟΥΛΕΙΑ!
(σημειώσεις)
1) Προσωπικά καταλαβαίνω την απέχθεια για τον όρο “καλλιτέχνης” αφού την συμμερίζομαι. Στην Ελλάδα γίνεται αφενός περιττή χρήση του όρου, αφετέρου το “καλλιτέχνης” κουβαλάει ένα φορτίο βάρους 1-2 τόνους, ανάλογα με το καλάμι του καθενός. Αλλά εδώ ας υποθέσουμε ότι ο όρος χρησιμοποιείται όχι από αυτόν που σηκώνει το πιγούνι και την μύτη ξεστομίζοντάς τον, αλλά με ένα ουδέτερο φορτίο για να δηλώσει μια εργασία τεχνική, όπως μαραγκός ή υδραυλικός. “Επέστρεψε πάνω να διαβάσεις την συνέχεια” – είπε ο καλλιτέχνης (μπλιαχ)
2) Η κρατική ενίσχυση ως πανάκεια, παντού, πάντα, μου προκαλεί παραπλήσια απέχθεια με τον όρο καλλιτέχνη. Πλην όμως σε περιόδους κρίσης έχει αποδειχθεί ως βασική λύση ώστε η κρίση να είναι πιο σύντομη. Επίσης η ενίσχυση φορέων που δεν είναι εύκολο να αυτοχρηματοδοτούνται, δεν είναι αμφιλεγόμενη ιδέα του Μαρξ ή κατάλοιπο του ορθόδοξου ΠΑΣΟΚ αλλά πρακτική που ισχύει τουλάχιστον από την εποχή του Περικλή – του μόνου ανθρώπου στην ιστορία που υπάρχει ολόκληρος αιώνας με το όνομά του.
3) Για το πορνό ούτε λέξη σε όλο το άρθρο. Αφενώς γιατί δεν τα πάω καλά με την βιομηχανία, αφετέρου γιατί τόσες μέρες κλεισμένοι σε καραντίνα, δεν θέλω να ανάψετε άσκοπα. Αλλά η αλήθεια είναι ότι εκεί κι αν περνάει ο κόσμος την ώρα του. Και μάντεψε. Θέλει κάμεραμαν, σκηνοθέτη, φωτιστή, ηχολήπτη, μοντέρ και ηθοποιούς – φυσικά. Ίσως έχει μια θέση για τον Σπύρο Παπαδάκη.
Ο Iωάννης Μακρόπουλος είναι βιντεο-παραγωγός, σκηνοθέτης, ηθοποιός.
Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του www.cinemakro.com