Βαδίζοντας προς την τρίτη δεκαετία του εικοστού πρώτου αιώνα η ανθρωπότητα τίθεται αντιμέτωπη με δυο σημαντικά ζητήματα, τα οποία χάρην μαθηματικού λογοπαιγνίου ας τα ονομάσουμε ‘το πρόβλημα των 2π’.
Και αναφέρομαι στην Πληροφορία και στο Περιβάλλον. Εδώ που τα λέμε, θα μπορούσε να λέγεται και το πρόβλημα των 3π, αν προσθέταμε και το Προσφυγικό. Ομως το Προσφυγικό, σε αντίθεση με τα δυο πρώτα, είναι διαχρονικό προβλημα (αφού πάντα γίνονταν πόλεμοι ανά τον κόσμο ανά τους αιώνες, αρα πάντα υπήρχαν προσφυγικές ροές), απλά εμείς τώρα το θυμηθήκαμε γιατί τώρα χτύπησε την θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας της Ευρωπαϊκής Ενωσης και ενόχλησε τον μικροαστικό μεταμοντέρνο ύπνο μας.
Η Πληροφορία έχει πολλά αδέρφια: Γνώση, Δεδομένο, Είδηση, Σοφία, κτλ, όπως και τα νεώτερα συνονόματα αδέρφια τους με το πρόθεμα μετα- (μεταγνώση, μεταδεδομένο). Ομως στην εποχή μας η Πληροφορία ειναι η απόλυτη πρωταγωνίστρια. Μια εποχή ανελέητου και συνεχούς βομβαρδισμού περιττής, άχρηστης, εφήμερης πληροφορίας. Μπαίνεις σε μια οποιαδήποτε ιστοσελίδα και αρχίζει ενας καταιγισμός εικόνων, χρωμάτων, διαφημίσεων, προσκλήσεων, κειμένων, βίντεο, ήχων. Βαρύγδουποι και πιασάρικοι τίτλοι α-νόητων «ειδήσεων», άρθρα που εξάπτουν την περιέργια ή την ανασφάλεια μας κτλ.
Ειδοποιήσεις για like, μήνυμα για δωρεάν τάδε το Σαββατοκύριακο, fake news, ‘δες πώς θα χάσεις τόσο κιλά σε 1 μήνα κλπ’. Ενας κατακλυσμός υπερπληροφόρησης κάθε είδους, κάθε στιγμή, από κάθε ηλεκτρονική συσκευή, με κάθε τρόπο, η οποία διαρρηγνύει κάθε αντίσταση και οδηγεί σε εκφυλισμό της όποιας κριτικής ικανότητας για αξιολόγηση της πληροφορίας. Εάν δε, προσθέσουμε στα ανωτέρω και το ετεροθαλές αδερφάκι της, την Παραπληροφόρηση, τότε έχουμε δέσει το γλυκό.
Διάλειμμα για ανέκδοτο: Ξέρω μια ειδησεογραφική ιστοσελίδα που όχι μόνο μπορείς να διαβάσεις αντικειμενικές, χωρίς σχόλια ειδήσεις αλλά και δεν σου πετάει το γνωστό μήνυμα όταν την ανοίγεις ‘θες να λαμβάνεις πρώτος τα νέα;’. Κι επίσης ξέρω και μια αθλητική ιστοσελίδα όπου μπορείς να διαβάσεις τα αθλητικά ρεπορτάζ χωρίς να βομβαρδίζεσαι απο ‘ειδήσεις’ του στυλ ‘το εκπληκτικό μπούστο της Μαρίας Τυχαιοπούλου’.
Ειμαστε ναυαγοί σε έναν τρικυμισμένο ωκεανό πληροφορίας και, το χειρότερο, δεν ξέρουμε να κολυμπάμε.
Το Περιβάλλον από την άλλη είναι σαν τη γκόμενα (ή γκόμενο) που έχουμε, την οποία τη θεωρούμε τόσο δεδομένη που η σχέση οδηγείται στην καταστροφή αλλά εμάς δε μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα (όντες άλλωστε τόσο εγωιστές που δεν θέλουμε να αλλάξουμε) και προτιμούμε να βρούμε μια άλλη γκόμενα. Πραγματικά δε μπορά να βρω καλύτερο παραλληλισμό.
Τους τελευταίους δύο αιώνες μετά από τις 3-4 επαναστάσεις (βιομηχανική, ηλεκτρική, τεχνολογική, ψηφιακή κ.ο.κ) που έλαβαν χώρα και κυρίως με τα μοντέλα οικονομικής ανάπτυξης που εφαρμόσθηκαν, δημιουργήσαμε μια καταναλωτική συμπεριφορά και τρόπο ζωής που έχουν σαν αποτέλεσμα η Γη να μην πληροί για πολύ ακόμη τις απαραίτητες συνθήκες για διατήρηση της ζωής.
Κι επειδή (όπως είπαμε πιο πάνω) λειτουργούμε σαν γνήσιοι γκόμενοι, δεν προσπαθούμε να αλλάξουμε τρόπο και μεντέλο συμεριφοράς αλλά απλά αδιαφορούμε και κάνουμε σχέδια να αποικήσουμε κάποιον άλλο πλανήτη τις επόμενες δεκαετίες. Δηλαδή καταναλώσαμε τη Γη, την πετάμε στα σκουπίδια και πάμε να αγοράσουμε άλλην. Ωπα, déjà vu! Κάπως έτσι δεν κάνουμε και σαν (α)πολιτικά όντα; Στις εκλογές αλλάζουμε κυβερνήσεις γιατί δε θέλουμε να αλλάξουμε εμείς. Αχά, βρήκαμε κι άλλον παραλληλισμό.
Καταναλώνουμε περιττές πληροφορίες, απομυζούμε το ίδιο μας το ‘σπίτι’, μιλάμε πολύ χωρίς να λέμε τίποτα, κάνουμε πολλά χωρίς να κάνουμε τίποτα. Αλλά ας μην είμαι υπερβολικός. Υπάρχει ελπίδα: Ερχεται το 5g κι άκουσα πως καταργούνται τα πλαστικά καλαμάκια.
Του ηθοποιού-σκηνοθέτη Διονύση Σάββα, 4/3/2020
* Φωτογραφία 3 και 4 από τα έργα Sisyphus και Sapiens αντίστοιχα σε σκηνοθεσία Διονύση Σάββα