Αν έπρεπε να επιλέξω τον πιο απαξιωτικό και προσβλητικό χαρακτηρισμό που θα μπορούσε να αποδοθεί σε άνθρωπο θα επέλεγα τον προσδιορισμό του ως φασίστα. Καμία βαριά κατηγορία, ύβρις ή χυδαιολογία δεν θα μου ακουγόταν περισσότερο ταπεινωτική από αυτή ακριβώς τη λέξη.
Ρίχνοντας απλώς ένα επιπόλαιο βλέμμα στην ιστορία αλλά και ανασύροντας απλές καθημερινές προσωπικές εμπειρίες, θα έλεγα ότι ο φασισμός περιλαμβάνει – ως έννοια και στάση ζωής – όλα τα χαρακτηριστικά εκείνα που στοιχειοθετούν την πιο σκιώδη και χαμερπή “εκδοχή” του ανθρώπινου είδους: Απολυταρχισμός. Ρατσισμός. Μισανθρωπιά. Συμπλεγματισμός. Ανανδρία. Θρασυδειλία. Τραμπουκισμός. Τυφλή βία. Τρομοκρατία. Αιματοκύλισμα. Πόλεμος. Ολοκαύτωμα…
Μόνο ένας ανιστόρητος θα ισχυριζόταν ότι ΔΕΝ γνωρίζει πόσα κόστισε ο φασισμός στην ανθρωπότητα. Παρόλα αυτά με το πρόσωπο διάφορων μορφωμάτων ή ομάδων εξακολουθεί και υπάρχει σε λανθάνουσα μορφή στις κοινωνίες. Εκκολάπτεται μέσα στα σκοτεινά λαγούμια του και ανασύρεται στην επιφάνεια όταν οι συνθήκες το ευνοούν και το σύστημα που τον συντηρεί το επιτρέψει.
Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι ο φασίστας κάθε εποχής είναι ο ανεγκέφαλος μπράβος ενός υποκριτικού συστήματος που ενώ επιφανειακά τον καταδικάζει, τον χρησιμοποιεί για τις ύπουλες σκοπιμότητές του. Τον τρέφει το φασισμό με τη σιωπή του και τη σκανδαλώδη ανοχή του νομιμοποιώντας ηθικά τη φασιστική νοοτροπία και τακτική.
Παράλληλα, καθώς μία πανικόβλητη κοινωνία συνθλίβεται και φτωχοποιείται με την παιδεία της διαλυμένη, όπου επικρατούν τα ένστικτα και καλλιεργείται ο τρόμος ,ο άθλιος φασίστας θα απευθυνθεί στην οργή και το τυφλό μίσος και-εκμεταλλευόμενος την άγνοια και την αμορφωσιά- μπορεί να μετατραπεί στο δικό μας “προστάτη”, τον “εκδικητή” που θα ικανοποιήσει το άχτι, θα “καθαρίσει για λογαριασμό μας”, θα “δείρει τους κακούς”, θα πάρει “το αίμα μας πίσω”.
Ευτυχώς για εμάς, η απελπισία δεν στρέφει απαραίτητα τους ανθρώπους στην βία και το φασισμό αλλά πολλές φορές ωθεί στην ενίσχυση δυνάμεων ανατροπής που αναζητώντας τις αιτίες των προβλημάτων ψάχνουν ουσιαστικά και υπεύθυνα τις λύσεις. Επιλογές λοιπόν ΕΧΟΥΜΕ.
Επιπλέον οφείλουμε να γνωρίζουμε το πραγματικό πρόσωπο του φασισμού. Υπάρχει στα βιβλία των σχολείων, στις εικόνες με τους εκτελεσμένους, στις φωτογραφίες από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, στις μνήμες των γηραιότερων. Υπάρχει ακόμα στα πρόσωπα όλων αυτών που δέχτηκαν τη φασιστική βία.
Δεν ΜΠΟΡΕΙ να μην ξέρουμε, δεν έχουμε κανένα ελαφρυντικό για την έστω και σιωπηλή αποδοχή του.
Φασίστας δε γεννιέσαι, ούτε γίνεσαι. Φασίστας καταντάς*. Κι έπειτα , λίγο αργότερα, την επόμενη μέρα ,το μόνο που θα σου έχει απομείνει θα είναι η κηλίδα της απροκάλυπτης και εγκληματικής συνενοχής σου.
Tης Γιώτας Ιωαννίδου, 12/6/2012
*Η έκφραση είναι δανεισμένη από το άρθρο του Κώστα Καναβούρη http://jungle-report.blogspot.gr/2012/03/blog-post_19.html