Με το “Έγκλημα και τιμωρία” του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι σε σκηνοθεσία Λεβάν Τσουλάτζε άνοιξε τη φετινή σεζόν το Άνεσις. Ένα κλασικό αριστούργημα που ανατέμνει ψυχικές δομές της ανθρώπινης ύπαρξης και θέτει ιδεολογικά ερωτήματα ακόμα και σήμερα. Ένα σκληρό και σκοτεινό έργο, η κορυφαία ίσως περιγραφή της ψυχοσύνθεσης ενός δολοφόνου, στο οποίο όμως ο Γεωργιανός σκηνοθέτης μας αφήνει να δούμε χαραμάδες χαράς, ελπίδας και χιούμορ.
Ο Ροντιόν Ρομανόβιτς Ρασκόλνικωφ, φοιτητής της νομικής στην Αγία Πετρούπολη διαπράττει ένα διπλό φονικό σκοτώνοντας μια γριά τοκογλύφο και την αδερφή της. Φαινομενικά κίνητρο είναι η ληστεία, αλλά ουσιαστικά είναι ένας άγραφος ηθικός κώδικας που οδηγεί τον Ρασκόλνικωφ ως “εξαιρετικό” άνθρωπο να υπερβεί τα όριά του και να αλλάξει τον κόσμο. Πολλά πρόσωπα μπαίνουν στην ζωή του τα οποιά το καθένα με τον δικό του τρόπο τον οδηγούν σε μία κατάβαση στα πιο σκοτεινά μονοπάτια της ψυχής του και τελικά στην λύτρωση.
Ο συμφοιτητής του Ντμίτρι Προκόφιτς Ραζουμίχιν, ο μόνος φίλος που του συμπαραστέκεται, η αδερφή του Ντούνια η οποία είναι διατεθειμένη να κάνει έναν γάμο από οικονομικό συμφέρον για να εξασφαλίσει ένα καλύτερο μέλλον για την ίδια και τον αδερφό της, η νεαρή Σόνια που εργάζεται ως πόρνη για να θρέψει τα μικρά αδέρφια της, την φυματική μητριά της και τον αλκοολικό πατέρα της, και τέλος ο ανακριτής Πορφύριος Πετρόβιτς ένας άτεγκτος άνθρωπος ο οποίος προσπαθεί να τον βοηθήσει να βρει τη λύτρωση…
Το έργο διέπεται από ένα βαθύ φιλοσοφικό, θρησκευτικό και πολιτικό πνεύμα με έντομα μεταφυσικά στοιχεία. Η διασκευή του Τσουλάτζε προσεγγίζει το κείμενο με σαρκασμό αλλά και τρυφερότητα προσπαθεί μέσα από τραγικά γεγονότα να βρει λίγα ψέγματα χαράς όπως αντιθέτως μέσα από στιγμές χαράς μπορεί να κρύβεται μεγάλη θλίψη. Εκμεταλλεύεται ολόκληρη την σκηνή, την οποία μοιράζει σε δύο επίπεδα με ξεχωριστά δρώμενα στον κάθε χώρο. Παίζει με τον μουντό φωτισμό και τις σκιές που αποπνέουν μελαγχολία ανάλογη με τον ψυχικό κόσμο των ηρώων.
Ήρωες που είναι βαθιά ταλαιπωρημένοι και έρχονται αντιμέτωποι με θυσίες και ενοχές. Ο Ιορδανίδης μας παραδίδει έναν εντυπωσιακό Ρασκόλνικωφ. Έναν άνθρωπο που θεωρεί τον εαυτό του εξαιρετικό και που συνεπώς μπορεί να υπερβαίνει τον κοινό κόσμο, να γκρεμίζει τείχη και να παρακούει την συνείδησή του. Στα όρια της τρέλας και της αρρώστιας όταν καλείται να αντιμετωπίσει τις ερινύες και τον ίδιο του τον εαυτό, με έπαρση και ανωτερότητα μπροστά στον ανακριτή μα συνάμα και τρυφερότητα και σεμνότητα απέναντι στην Ντούνια και την Σόνια.
Ο Τάσος Ιορδανίδης μας παραδίδει την καλύτερη ίσως ερμηνεία του χωρίς εκπτώσεις. Η Σόνια της Θάλειας Ματίκα είναι σκληρή και αντιμετωπίζει την ζωή με ωμότητα και δυναμισμό. Βουτηγμένη σε έναν βόθρο πιάνεται από τον Ρασκόλνικωφ για να ξεφύγει και ζητάει την σωτηρία της μέσα από την δική του. Ντυμένη στα λευκά μοιάζει με μία αγιοποιημένη πόρνη. Η Θάλεια Ματίκα μπαίνει βαθιά μέσα στον ρόλο βοηθούμενη από την χημεία της με τον Ιορδανίδη.
Ο Ιεροκλής Μιχαηλίδης ως ανακριτής μας είναι ώριμος και μετρημένος. Είναι ήρεμος καθ’όλη την διάρκεια της ανάκρισης ως βαθύς γνώστης της ανακριτικής μεθόδου και των τρόπων εκμαίευσης της αλήθειας. Ξέρει από την αρχή ποιος είναι ο ένοχος αλλά μέσα από ένα καλοκουρδισμένο παιχνίδι προσπαθεί να τον κάνει να αποκαλυφθεί. Όχι για τιμωρηθεί αλλά για να βοηθηθεί και να λυτρωθεί. Ο Ιεροκλής Μιχαηλίδης ως alter ego του Ρασκόλνικωφ καταφέρνει μια ερμηνεία υψηλών αξιώσεων.
Η Ντούνια είναι μικρές αχτίδες φωτός στην ζωή του Ρασκόλνικωφ. Τον αγαπάει βαθιά και προσφέρεται να θυσιαστεί μέσα σε έναν γάμο προκειμένου να τον βοηθήσει αλλά και να βοηθηθεί και η ίδια.
Έρμηνεύεται σχεδόν αέρινα από την Σοφία Πανάγου. Ένα πλάσμα ζωντανό, χαρούμενο, πρόσχαρο που λάμπει πάνω στην σκηνή και πλημμυρίζει με φως το σκοτάδι. Μοναδική.
Ως ιδανικό επίλογο κρατήσαμε τη σπαρακτική ερμηνεία του Θοδωρή Κατσαφάδου ο οποίος ως Μαρμελάτωφ ακροβατεί ανάμεσα στον πόνο και στην τρέλα ενός ανθρώπου παραδωμένου στα πάθη και στα λάθη του. Έναν άνθρωπο που θρηνεί για την ζωή του, θρηνεί για την γυναίκα του, τα παιδιά του.
Οδηγούμενος στον εξευτελισμό και την ταπείνωση από τον ανακριτή βλέπει για πρώτη φορά καθαρά την ζωή του και παίρνει την πιο γενναία απόφαση που έχει πάρει ποτέ. Ένας ρόλος καταλύτης στην εξέλιξη του έργου στην καλύτερη ερμηνεία που θα μπορούσε να συναντήσει.
Ένα αριστούργημα της παγκόσμιας λογοτεχνίας και δραματουργίας για βασανισμένες ψυχές που πρέπει να σηκώσουν τον δικό τους σταυρό για να βρουν την λύτρωση, τυγχάνει ένα εξαιρετικό ανέβασμα με μεγάλο σεβασμό τόσο στο ίδιο το κείμενο και τις αξίες του όσο και στον θεατή.
Ένα θέατρο στα καλύτερά του και σίγουρα μία από τις καλύτερες παραστάσεις τις σεζόν.
Αναλυτικές πληροφορίες για τις ημέρες και τους συντελεστές της παράστασης ακολουθούν στον σχετικό σύνδεσμο:
Του Περικλή Μπίκου, 24/11/2015
