Αλεξάνδρα Αϊδίνη, Κωνσταντίνος Ασπιώτης και … ‘’Άρωμα Γυναίκας’’.
του Γιάννη Γαβρίλη, 29/9/2025
Στις αρχές Οκτωβρίου (3/10) ανεβαίνει στο Θέατρο ‘’Βρετάνια’’ της οδού Πανεπιστημίου 7, ως θεατρική παράσταση, η κινηματογραφική διασκευή του Πίνο Τιέρνο στο μυθιστόρημα του Τζιοβάνι Αρπίνο (1927 – 1987) ‘’Το σκοτάδι και το μέλι’’ ‘’ (Il buio e il miele) (1969), με τον Άκη Σακελλαρίου στον πρωταγωνιστικό ρόλο και με συμπρωταγωνιστές του, τους/τις… την κυρία Ξένια Καλογεροπούλου σε έναν ιδιαίτερο ρόλο και.. Προκόπη Αγαθοκλέους, Μαριάννα Πουρέγκα, Δημήτρη Διακοσάββα, Γιώργο Τζαβάρα, Θησέα Παπαπαναγιώτου, Γεωργία Σωτηριανάκου, Σταύρια Νικολάου, Μαρία Καραγκιοζίδου, Ριχάρδο Αρώνη.
Συνομιλήσαμε κατά την διάρκεια των τελευταίων προβών με δυο από τους δημιουργούς αυτής της θεατρικής διασκευής που θα δούμε.
Ιδού τι μας είπαν.
Γ.Γ. Αλεξάνδρα Αϊδίνη, ομολογώ ότι ξαφνιάστηκα, όταν είδα ότι έκανες την δραματουργική επεξεργασία του ‘’Άρωμα γυναίκας’’ σε συνεργασία με τον Κωνσταντίνο Ασπιώτη που σκηνοθετεί και την παράσταση. Σε γνωρίζω ως μια σημαντική ηθοποιό, αλλά την ιδιότητα σου αυτή δεν την ήξερα. Και αν δεν κάνω λάθος, είναι η πρώτη φορά που ασχολείσαι με την δραματουργική επεξεργασία.
Α.Α. Μέσα από την εμπειρία μου ως ηθοποιός έχω συνειδητοποιήσει κι εξακολουθώ να επιβεβαιώνω ότι το θεατρικό κείμενο, αποτελεί το Α και το Ω μιας παράστασης. Η δομή, αλλά και το περιεχόμενο του κειμένου κρύβουν μέσα τους απαντήσεις και λύσεις κι όσο επιμένει κανείς να μπαίνει σε διάλογο μαζί τους, εμβαθύνοντας, τόσο πιο πολύτιμους θησαυρούς έχουν να του προσφέρουν. Ανέκαθεν με απασχολούσε η δραματουργική επεξεργασία και τώρα, χάρη στην εμπιστοσύνη που δείχνουν στο πρόσωπό μου ο Κωνσταντίνος Ασπιώτης και ο Άκης Σακελλαρίου έχω την ευκαιρία να δοκιμαστώ με ένα στάδιο δημιουργίας που με ελκύει και με γοητεύει βαθιά. Σε αυτό συνέβαλλε το γεγονός ότι τα ιταλικά, η γλώσσα στην οποία είναι γραμμένο το μυθιστόρημα του Τζοβάνι Αρπίνο στο οποίο βασίστηκε η ταινία «Άρωμα γυναίκας» είναι η μητρική μου γλώσσα.
Γ.Γ. Στο κοινό δεν είναι σαφές, τι είναι η δραματουργική επεξεργασία. Και πόσο απαραίτητη είναι. Θέλεις να μας αποσαφηνίσεις την διεργασία αυτή και την χρησιμότητα της.
Α.Α. Η διαδικασία της δραματουργικής επεξεργασίας αφορά, τις περισσότερες φορές, τη μεταφορά στη θεατρική σκηνή ενός έργου το οποίο προϋπάρχει σε μια άλλη καλλιτεχνική μορφή. Αφορά, τη μετατροπή σε θεατρικό έργο λ.χ. ενός λογοτεχνικού κειμένου ή του σεναρίου μιας ταινίας. Η δημιουργική επεξεργασία του πρωτότυπου έργου, είναι απολύτως αναγκαία προκειμένου να φτάσουμε σε ένα κείμενο το οποίο να μπορεί να παρασταθεί στο θέατρο. Είναι σαν να πρέπει να μεταφράσεις μια γλώσσα σε μια άλλη για να γίνει κατανοητή σε ένα καινούργιο κανονιστικό και καλλιτεχνικό πλαίσιο, να λειτουργήσει μέσα σε αυτό, ώστε να αναδειχθεί ξανά το νόημα και η ποιητική της στο νέο περιβάλλον.
Γ.Γ. Η Μαρία Χατζηεμμανουήλ έκανε την μετάφραση του έργου από τα Ιταλικά, αν και αυτή τη σημαντική μεταφράστρια την γνωρίζουμε από τις μεταφράσεις της Ισπανικών έργων. Εδώ στο ‘’Άρωμα γυναίκας’’ έκανες και συμπληρωματική μετάφραση από το μυθιστόρημα, επίσης από τα Ιταλικά, μια γλώσσα που κατέχεις λόγω καταγωγής. Ήταν απαραίτητο αυτό και γιατί.
Α.Α. Η Μαρία Χατζηεμμανουήλ έκανε εξαιρετική δουλειά πάνω στην ήδη υπάρχουσα διασκευή. Διαβάζοντας όμως ξανά και ξανά το θαυμάσιο μυθιστόρημα «Το σκοτάδι και το μέλι» του Αρπίνο , συνειδητοποιήσαμε με τον Άκη και τον Κωνσταντίνο ότι το πρωτότυπο αυτό κείμενο, έκρυβε μέσα του εικόνες και στιγμές εξαιρετικής ζωντάνιας, χιούμορ και ευαισθησίας που θα ήταν κρίμα να αφήσουμε αναξιοποίητες θεατρικά. Στο μυθιστόρημα συναντάμε πολύ ενδιαφέρουσες ποιότητες και πτυχές που διευρύνουν την πλοκή, κυρίως όμως καθιστούν ευκρινέστερο το ψυχογράφημα των βασικών ηρώων, πλουτίζοντας το έργο στο σύνολό του.
Γυρίζω στον Κωνσταντίνο Ασπιώτη και τον ερωτώ.
Γ.Γ. Το κοινό γνώρισε το ‘’Άρωμα γυναίκας’’, από την Αμερικάνικη ταινία του 1992, σε σκηνοθεσία του Μάρτιν Μπρέστ, με την εκπληκτική ερμηνεία του Αλ Πατσίνο που απέσπασε και Όσκαρ πρώτου ανδρικού ρόλου. Ελάχιστοι γνωρίζουν ότι η πρώτη κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος ήταν το 1974 από τον σκηνοθέτη Ντίνο Ρίζι με πρωταγωνιστή τον Βιτόριο Γκάσμαν. Και ερωτώ. Πόσο προκλητικό είναι να σκηνοθετείς για το Θέατρο μια τόσο επιτυχημένη ταινία, ειδικά αυτή του ’92 και με τον κίνδυνο της σύγκρισης από το κοινό, να ελλοχεύει.
Κ.Α. Προσωπικά, δεν μπαίνω καθόλου στη διαδικασία να σκεφτώ κάτι τέτοιο. Εγώ αγνοώ αυτόν τον κίνδυνο. Το θέατρο είναι μια διαφορετική τέχνη από τον κινηματογράφο, διαφορετική κι από την τέχνη του βιβλίου. Ο Ντίνο Ρίζι, όπως και οι Αμερικανοί, ‘’έφτιαξαν’’ έναν ενδιαφέρον κόσμο για δύο ταινίες αντίστοιχα, που εξυπηρετούσαν μια τέχνη, μια εποχή και ένα σύστημα. Και οι δύο βασίστηκαν στη πανέμορφη ιστορία, του Τζιοβάνι Αρπίνο. Το ίδιο κάνουμε και εμείς. Παίρνουμε αυτή την ιστορία με κύριο μέλημά μας να κάνουμε μια όμορφη παράσταση για θεατές του σήμερα. Πιστεύω πως ο θεατής, ό,τι και να έχει στο μυαλό του, το ξέρει ότι είναι έτσι. Ξέρει έτσι κι αλλιώς ότι δεν θα δει, ας πούμε, Φεράρι να τρέχει στους δρόμους της Νέας Υόρκης. Αν μια παράσταση είναι καλή, ότι και να περιμένεις, πιστεύω πως τελικά καλοδέχεσαι αυτό που βλέπεις. Εύχομαι να φτιάξουμε μια καλή παράσταση.
Γ.Γ. Να επιμείνω. Εδώ καλείσαι να δημιουργήσεις θεατρική ατμόσφαιρα και προβολή. Χρειάζεται και ευρηματικότητα και πρωτότυπες σκηνοθετικές ιδέες, ίσως δε, και μια μορφή υπέρβασης. Μια θεατρική παράσταση βασίζεται και στη φόρμα, αλλά και στο ύφος. Σίγουρα είχες δυσκολίες να ξεπεράσεις. Άλλη τέχνη το Θέατρο, άλλη ο κινηματογράφος. Υπάρχει πρόκληση, θεωρώ.
Κ.Α. Όπως κάθε παράσταση έτσι κι αυτή είναι μια πρόκληση. Οι δυσκολίες πάντα υπάρχουν και είναι ωραία πρόκληση να βρίσκεις λειτουργικούς τρόπους να τις ξεπερνάς. Μια δυσκολία ας πούμε εδώ ήταν ότι οι ήρωες μετακινούνται. Αλλάζουν τέσσερις πόλεις και πολλούς χώρους. Εδώ έρχεται το θέατρο, με τη μαγεία και τα υλικά του, να σου προσφέρει λύσεις. Είναι ωραίο το θέατρο. Ανοίγει τη φαντασία. Τη δική μας και των θεατών.
Γ.Γ. Το ‘’Άρωμα γυναίκας’’ ήταν πρόταση του Άκη Σακελλαρίου να ανέβει στο Θέατρο, που στην παράσταση σας πρωταγωνιστεί, ερμηνεύοντας τον ρόλο του τυφλού Φάουστο. Γιατί πέρασαν δυο χρόνια για να έρθει το έργο σε δική μας θεατρική σκηνή και για πρώτη φορά στη χώρα μας.
Κ.Α. Είναι ένα έργο δύσκολο. Χρειάστηκε χρόνο… Μελέτη, οργάνωση, λύσεις για θέματα διάφορα. Αν το σκεφτείς, σε ένα έργο τέχνης μπορεί κάποιος να μείνει χρόνια και πάλι να θέλει κι άλλο χρόνο. Ευτυχώς υπάρχουν τα deadlines. Θεωρήσαμε πάντως πως η ιδέα, μέσα από τη διαδικασία της, ωρίμασε και ήρθε η ώρα να «ανέβει». Ήταν και πολύ υποστηρικτικός ο παραγωγός μας σε αυτό. Ο Κάρολος Παυλάκης. Τον ευχαριστώ δημόσια.
Επιστρέφοντας στην Αλεξάνδρα Αϊδίνη, την ερωτώ.
Γ.Γ. ‘’Άρωμα γυναίκας’’ ή ‘’Το σκοτάδι και το μέλι’’ λοιπόν, από τις 3 Οκτωβρίου στο Θέατρο Βρετάνια. Ποια, (αν υπάρχει), η πρωτοτυπία, κατά την γνώμη μου πάντα απαραίτητη… στην δική σας δραματουργική επεξεργασία. Έχουμε δει μεταφορές στο Θέατρο, ακόμη και κλασσικών έργων, που έχουν ενσωματωθεί κείμενα που έχουν γραφτεί τώρα, για να ενταχθούν στη παράσταση, είτε αποσπάσματα από Ποίηση, είτε και από άλλα θεατρικά ή λογοτεχνικά έργα. Κάνατε και εσείς κάτι παρόμοιο;
Α.Α. Όταν οι πηγές που αφορούν το έργο είναι τόσο πολλές και άγνωστες στο ελληνικό κοινό δεν υπάρχει, πιστεύω, ανάγκη για καμία επιπλέον προσθήκη και κανένα επιπλέον εύρημα, παρά μόνο η επίτευξη της αρμονικής σύνθεσης των ίδιων των υλικών που σου προσφέρονται. Παλέψαμε με τον Κωνσταντίνο για την ισορροπία των αναλογιών, βουτώντας το πινέλο μας στα δοσμένα βασικά χρώματα του έργου, προκειμένου να συνθέσουμε το δικό μας χρωματολόγιο. Ένα νέο στέρεο υλικό πάνω στο οποίο θα μπορούσε να ελευθερωθεί η σκηνοθετική του προσέγγιση και που θα φώτιζε το έργο στα μάτια των ηθοποιών ελπίζοντας από καρδίας ότι το αποτέλεσμα θα αγγίξει και θα κινητοποιήσει ψυχικά τον θεατές που από τις 3 Οκτώβρη θ΄ ακολουθήσουν στο ταξίδι.
Γ.Γ. Ποια είναι εκείνα τα στοιχεία που θα προκαλέσουν το κοινό να έρθει να δει την παράσταση σας και θα τον κάνουν να ξεχάσει την ταινία του ’92, αναφέρομαι σε αυτή γιατί αυτή γνωρίζει το κοινό, σε σχέση με εκείνη του ’74 και έκανε τεράστια καλλιτεχνική και εισπρακτική επιτυχία.
Α.Α. Το κοινό γνωρίζει στην καλύτερη περίπτωση τις δύο ταινίες, οι οποίες άφησαν εποχή χάρη στις δύο μεγαλειώδεις ερμηνείες του Βιττόριο Γκάσμαν και του Αλ Πατσίνο, οι οποίοι απέδωσαν μοναδικά την τυφλότητα και την περίπλοκη ψυχοσύνθεση του λοχαγού Φάουστο. Το δράμα του τυφλού ήρωα μοιάζει να καταλαμβάνει σχεδόν όλο τον χώρο στις κινηματογραφικές μεταφορές. Αυτό που προσπαθήσουμε με τον Κωνσταντίνο στο χαρτί και συνέχισε να αποτελεί πρόκληση στην σκηνοθεσία του, ήταν να αποκτήσει η ιστορία μεγαλύτερο εύρος, πολλαπλά επίπεδα, και εμβάθυνση των σχέσεων . Συνεπώς το κοινό θα αποκτήσει μια συνολικότερη ματιά του συγκεκριμένου έργου μέσα από την ξεχωριστή πολυπρισματική θεατρική συνθήκη και τις γεμάτες εμπλοκή ερμηνείες όλων των ηθοποιών. Επιπλέον θα απολαύσει την περιήγηση σε μια ιδιαίτερα γοητευτική εποχή, αυτή της Ιταλίας του τέλους της δεκαετίας του ’60 . Τόπος και χρόνος όπου είναι τοποθετημένο το «Σκοτάδι και το Μέλι» που μας συνεπήρε.
Την ίδια ερώτηση θέτω και στον Κωνσταντίνο Ασπιώτη.
Κ.Α. Δεν ξέρω και δεν θέλω να την ξεχάσει. Είναι μια ωραία ταινία. Θα μπορεί κάποιος πάντα να την δει όποτε θέλει. Την παράστασή μας όχι. Θα έχει λίγες ευκαιρίες, αυτή τη χρονιά. Το θέατρο είναι θνησιγενές. Είναι ζωντανό. Συμβαίνει μπροστά σου εδώ και τώρα. Και να ο πρώτος καλός λόγος για να έρθει κάποιος να δει αυτή την ιστορία στην παράσταση. Ένας άλλος σπουδαίος λόγος είναι η ίδια η ιστορία. Μια ιστορία με υπαρξιακή αναζήτηση, χιούμορ και ευαισθησία πολλή. Τέλος ο σπουδαιότερος λόγος είναι οι ηθοποιοί που παίζουν αυτή την ιστορία. Είναι πραγματικά εξαιρετικοί και μας χαρίζουν ήδη από τις πρόβες, τρομερές δόσεις γέλιου και συγκίνησης. Επίσης μερικοί από τους σπουδαιότερους συντελεστές δούλεψαν για αυτή τη δουλειά.
Γ.Γ. Κλείνοντας αυτή την συνέντευξή μας για την παράσταση ‘’Άρωμα γυναίκας’’, θα σας ρωτήσω και για την φετινή συνύπαρξη σας, για μια φορά ακόμη, και επί σκηνής. Έχω την εντύπωση ότι έχετε ταιριάξει ως καλλιτεχνικό ζευγάρι. Και τι είναι το … ‘’ Intra Muros’’
Κ.Α. Είναι τρομερή ευτυχία να δουλεύεις με τη Αλεξάνδρα. Είναι σημαντική συνεργάτης και εμπνευστική ηθοποιός. Την αγαπώ και τη θαυμάζω. Χαιρόμαστε πολύ την συνεργασία μας στο (και με) το θέατρο του Νέου Κόσμου. Όπως και με τα άλλα παιδιά και με τον Παντελή που μας ένωσε. Είναι ένας ωραίος, ταιριαστός, θίασος. Το έργο μας είναι βαθιά ανθρώπινο. Και επειδή είναι ένα πρωτόπαιχτο στη Ελλάδα έργο, θα σας αφήσω τη χαρά να το ανακαλύψετε μόνοι σας. Προσωπικά, είμαι σίγουρος πως θα απολαύσετε αυτή την παράσταση.
Α.Α. Με τον Κωνσταντίνο δεν είμαστε απλώς χρόνια αγαπημένοι φίλοι, αλλά δύο άνθρωποι που συχνά συμπορεύονται καλλιτεχνικά. Για μένα αυτό είναι μεγάλο δώρο, όχι απλώς γιατί η χρόνια συνεργασία απλουστεύει σε έναν πρώτο βαθμό τα πράγματα, καθώς έχεις πλέον χτίσει κοινούς κώδικές , γεγονός που σου λύνει τα χέρια και καθιστά τη διαδικασία πιο ουσιαστική, αλλά γιατί η συμπόρευση με τον Κωνσταντίνο, μού έχει μάθει και εξακολουθεί να με μαθαίνει πολλά. Ακόμα και μέσα από τις διαφωνίες μας , συχνά κυρίως μέσα από αυτές, μεγαλώνουμε μαζί.
Δεν εννοώ απλώς ότι ο Κωνσταντίνος είναι πραγματικά σπουδαίος δάσκαλος και ως σκηνοθέτης και ως ηθοποιός, αλλά ότι χάρη σε αυτή τη συμπόρευση μαθαίνεις να δουλεύεις τον ρόλο και τον εαυτό σου μέσω του άλλου, πράγμα που κατά τη γνώμη μου αποτελεί την ουσία του θεάτρου. Το ‘’Intra muros’’ , η παράσταση όπου έχουμε την χαρά να συνυπάρχουμε σκηνικά μαζί με μια ομάδα εκλεκτών συναδέλφων την φετινή σεζόν ,ανεβαίνει στην κεντρική σκηνή του θεάτρου του Νέου Κόσμου σε σκηνοθεσία Παντελή Δεντάκη . Πρόκειται για ένα σύγχρονο θεατρικό έργο, γραμμένο το 2017 από τον αναγνωρισμένο και πολυβραβευμένο Γάλλο θεατρικό συγγραφέα Αλεξίς Μιχαλίκ που έχει ως νοηματικό άξονα τον πραγματικό αλλά κυρίως τον ψυχικό εγκλεισμό του καθενός μας.
————————————————————————
Αλεξάνδρα Αϊδίνη και Κωνσταντίνος Ασπιώτης που μου μίλησαν, κυρίως, για την παράσταση ‘’Άρωμα Γυναίκας’’. Σε μια συνέντευξη, που χάρηκα ιδιαίτερα την συνομιλία μας, για τις, από μέρους τους, ειλικρινείς, σαφείς και σωστά τοποθετημένες απαντήσεις τους.
“Άρωμα Γυναίκας”
στο Θέατρο Βρετάνια
από 3 Οκτωβρίου
Συντελεστές:
Βασισμένο στο μυθιστόρημα “Το σκοτάδι και το μέλι” του Τζιοβάνι Αρπίνο
Διασκευή: Πίνο Τιέρνο
Μετάφραση από τα ιταλικά: Μαρία Χατζηεμμανουήλ
Δραματουργική επεξεργασία – τελικό κείμενο παράστασης: Αλεξάνδρα Αϊδίνη – Κωνσταντίνος Ασπιώτης
Συμπληρωματική μετάφραση (από το μυθιστόρημα): Αλεξάνδρα Αϊδίνη
Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Ασπιώτης
Μουσική: Γιώργος Χριστιανάκης
Σκηνικά: Αθανασία Σμαραγδή
Κοστούμια: Ελίνα Δράκου
Σχεδιασμός φωτισμών: Τάσος Παλαιορούτας
Χορογραφία-κίνηση: Δήμητρα Μερτζάνη
Βοηθός σκηνοθέτη: Νατάσα Πετροπούλου
Φωτογραφία-βίντεο: Χρήστος Συμεωνίδης
Παίζουν: Άκης Σακελλαρίου, Προκόπης Αγαθοκλέους, Μαριάννα Πουρέγκα, Ξένια Καλογεροπούλου, Δημήτρης Διακοσάββας, Γιώργος Τζαβάρας, Θησέας Παπαπαναγιώτου, Γεωργία Σωτηριανάκου, Σταύρια Νικολάου, Μαρία Καραγκιοζίδου, Ριχάρδος Αρώνης
ΠΡΟΠΩΛΗΣΗ
Early bird 13 € για τις δύο πρώτες βδομάδες παραστάσεων
https://www.ticketmaster.gr/arwma-gynaikas_sen_2007311.html
ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ
Πρεμιέρα: Παρασκευή 3 Οκτωβρίου
Τετάρτη & Κυριακή: 19.00
Πέμπτη: 20.00
Παρασκευή: 21.00
Σάββατο: 18.00 (λαϊκή απογευματινή) & 21.00
ΔΙΑΡΚΕΙΑ
120′ (με διάλειμμα 15′)