* Ξεκίνησα ν’ ασχολούμαι με το θέατρο στη Θεσσαλονίκη όταν ήμουν εννέα χρονών. Ένας φίλος μου από το σχολείο που πήγαινε στη θεατρική ομάδα μου πρότεινε να πάω κι εγώ. Πήγα πιο πολύ από περιέργεια – όσο μπορώ να θυμηθώ την αίσθηση εκείνης της στιγμής – και από το πρώτο μάθημα ένιωσα – αυτό το θυμάμαι πολύ καθαρά – ότι είναι ένας κόσμος που θέλω να ανήκω. Η συγκεκριμένη ομάδα, παρότι σχολική, δεν είχε τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των σχολικών ομάδων, όπως πάνω κάτω όλοι τα έχουμε στο μυαλό μας. Οι δάσκαλοί μου ήταν επαγγελματίες του χώρου και, για μένα, άνθρωποι φωτισμένοι με έναν πολύ σπάνιο τρόπο. Και την παιδεία που μας έδωσαν, όχι μόνο γύρω από το θέατρο αλλά κυρίως γύρω από την ύπαρξη – ειδικά από τη στιγμή που αυτή δε δινόταν ούτε στο ελάχιστο μέσα από τη σχολική εκπαίδευση – τη θεωρώ πολύ πλούσιο δώρο και θα τους ευγνωμονώ για πάντα. Τελειώνοντας το δημοτικό συνέχισα να παρακολουθώ μαθήματα στο εργαστήριό τους, το ”Τεχνουργείο”, μέχρι που τέλειωσα και το λύκειο και μετά ήρθε το Εθνικό.
* Η σκηνοθεσία άρχισε να με απασχολεί ως εργασία και αντικείμενο μελέτης από τα χρόνια του λυκείου ακόμα. Καθώς μαθήτευα στο εργαστήρι και παρακολουθώντας τη διαδικασία και τους μηχανισμούς υλοποίησης ενός έργου, άρχισα να γοητεύομαι εξίσου. Ένας κύριος λόγος που με γοήτευσε ήταν ο τρόπος, η γνώση και η αισθητική που είχε ο δάσκαλός μου. Ξεκίνησε από την επιθυμία μου να μάθω και να κατανοήσω πώς γίνεται. Έτσι άρχισα να κάνω κάποιες γλυκές «αγαρμπιές» στο σχολείο, μετά στα χρόνια της σχολής ανέβαινα τα καλοκαίρια στη Θεσσαλονίκη και ανέβαζα μικρές παραστάσεις σε φεστιβάλ με φίλους που επίσης σπούδαζαν θέατρο. Και όσο πιο σοβαρά, εκ των πραγμάτων, ασχολούμουν με τη σκηνοθεσία τόσο πιο πολύ με γοήτευε και με έλκυε. Γιατί συνειδητοποίησα ότι δεν αρκεί μια ιδέα. Χρειάζεται γνώση, μελέτη, έρευνα, διάβασμα, ψάξιμο σε όλα τα επίπεδα: Στις τάσεις και τις μεθόδους, την ιστορία της τέχνης, την πολιτική, τη θρησκεία, τη λαογραφία, την πολιτική ιστορία, τη φιλοσοφία, την ψυχολογία κλπ. Κι έτσι μετά τη σχολή, αποφάσισα να δοκιμάσω να ανεβάσω με επαγγελματικούς όρους μια παράσταση. Αυτή είναι η δεύτερη.
* Πιστεύω πως όλα σ’ αυτή τη ζωή είναι θέμα πρόθεσης. Και το λέω αυτό γιατί δεν μπορώ να απαντήσω γενικά στο πώς αντιμετωπίζει ένας νέος καλλιτέχνης την κρίση γιατί δεν το γνωρίζω. Αυτό που εγώ νιώθω σαν ανάγκη, σε αυτή τη συνθήκη της κρίσης που ζούμε τα τελευταία χρόνια, είναι να μην τη χρησιμοποιώ σε κανένα επίπεδο ως άλλοθι ή ως όχημα αιτιολόγησης δράσεων και αποφάσεων. Προσπαθώ να αντιστέκομαι στο να φιλτράρω τη ζωή μου μέσα από αυτήν και σε σχέση με αυτήν, τουλάχιστον πνευματικά, γιατί με θλίβουν οι εξαναγκαστικές εκπτώσεις. Γι’ αυτό το λόγο έχω, ας πούμε, την ανάγκη να μην ξεκουράζομαι σε κεκτημένες γνώσεις. Νιώθω πως το μόνο όπλο που μπορώ να έχω για να προστατευθώ, είναι μια συνεχώς διευρυνόμενη γνώση, σε όλα τα επίπεδα, και αυτό προσπαθώ να κάνω, προκειμένου να αποφύγω να βρεθώ ο ίδιος σε μια προσωπική κρίση που θα με οδηγήσει σε μια προσωπική αλλοτρίωση. Μας έχει επιβληθεί μια κρίση. Και επιλέξαμε να μας επιβληθεί. Από κει και πέρα, αφού είναι κοινός τόπος ότι μας καταστρέφει το πλαίσιο μέσα στο οποίο έχουμε καδραριστεί – παρόλο που οι ίδιοι προσκαλέσαμε την καταστροφή, πιστεύω ότι η πρώτη ζωτικής σημασίας κίνηση, είναι να μη βρεθούμε οι ίδιοι, ο καθένας προσωπικά, σε κρίση ύπαρξης. Γιατί αυτό οδηγεί σε μια πολύ περίεργη άνθηση επικίνδυνων κοινωνικών μορφωμάτων και σε μια άνευ επιχειρημάτων υστερία. Και πιστεύω ότι η αντίσταση σε όλα αυτά μπορεί να έρθει μόνο μέσα από τη γνώση.* Η ίδια η γνώση είναι αντίσταση. Όλα αυτά στο κομμάτι των ιδεών. Πρακτικά τώρα, που εδώ είναι κάπως διαφορετικά τα πράγματα, και πάλι μιλώντας προσωπικά, ναι, δεν έχω χρήματα. Αγωνιώ διαρκώς για το αν θα έχω δουλειά και για το αν θα μπορώ να πληρώνω το νοίκι μου. Από την άλλη σκέφτομαι, ότι αυτή τη στιγμή που μιλάω κάτω από το σπίτι μου υπάρχουν άστεγοι κι εγώ φιλοσοφώ περί τέχνης και κοινωνίας, έχοντας τη δυνατότητα να πληρώνομαι, όσο πληρώνομαι, από τη δουλειά που έχω επιλέξει να κάνω. Και ξανασκέφτομαι, ότι υπάρχουν δεκάδες συνάδελφοι στην ηλικία μου που δεν έχουν ούτε αυτό. Δεν πληρώνονται καθόλου ή είναι άνεργοι και φιλοξενούνται σε διαφορετικά σπίτια κάθε μήνα. Ναι, το πρακτικό κομμάτι αυτής της ιστορίας έχει δεκάδες παρακλάδια, που για τον καθένα λειτουργούν τελείως διαφορετικά. Και σε αυτό το κομμάτι, της πρακτικής επιβίωσης, δεν έχω απάντηση. Αυτό που εγώ προσπαθώ να κάνω, είναι να ασκώ το επάγγελμά μου με όρους τέτοιους που θα μου επιτρέπουν να καλύπτω τις βασικές βιοτικές μου ανάγκες. Και η κάλυψη αυτών των αναγκών μου αρκεί για να είμαι ευτυχής. Για όλους εκείνους που δεν μπορούν καν να ζουν με αυτή την πρωταρχική αξιοπρέπεια, και από τη στιγμή που ο βιοπορισμός στις μέρες έχει γίνει σχεδόν θέμα τύχης, ζητώ συγνώμη για τη φλυαρία μου.
* Θεωρώ ότι η τέχνη, σε όλες τις ιστορικές περιόδους, μπορεί να εκπαιδεύσει, να σχολιάσει, να κρίνει, να προτείνει, να παρηγορήσει και να αναπτερώσει. Η τέχνη οφείλει να λειτουργεί όπως ο χορός της αρχαίας τραγωδίας, όχι να δώσει απαντήσεις. Οι απαντήσει θα δοθούν μετά την τέχνη.
* Η παράστασή μας «Σταγόνες πάνω σε καυτές πέτρες» είναι ένα πρώιμο αυτοβιογραφικό έργο του Φασμπίντερ. Γράφτηκε όταν ήταν 21 ετών. Μιλάει για την εξουσία στις ανθρώπινες σχέσεις, τη συναισθηματική εξάρτηση, την εκμετάλλευση του συναισθήματος και τις εκφράσεις της βίας στην ανθρώπινη διάδραση. Το ενδιαφέρον σε αυτό το έργο είναι ότι παρότι καταπιάνεται με πολύ σκοτεινές περιοχές της ύπαρξης, δεν μπορεί εύκολα να καταταχθεί σε ένα είδος. Αυτό συμβαίνει για δύο λόγους:
* Πρώτον γιατί ο Φασμπίντερ έχει πολύ καλό γούστο και εξαιρετική αίσθηση του χιούμορ και δεύτερον γιατί παρόλο που η θεματολογία του θα μπορούσε να χαρακτηριστεί τετριμμένη και γραφική, βλέπουμε στα έργα του να αρθρώνεται ο λόγος και η σκέψη ενός ποιητή. Αυτός, λοιπόν, είναι ένας κύριος λόγος, αν θέλεις, που θα έλεγα σε κάποιον για να δει την παράσταση. Πρόκειται για μια πολύ ενδιαφέρουσα, κατά τη γνώμη μου, ιστορία ενός πολύ σπουδαίου ποιητή.
* Και όλοι οι συντελεστές προσπάθησαν να υπηρετήσουν και να αναδείξουν αυτόν ακριβώς τον κόσμο. Να τον αφουγκραστούν, να τον καταλάβουν και να συνδιαλεχθούν μαζί του. Από τη Μαρίζα Ρίζου που κατάφερε να μπει στα εντόσθια του έργου και να μεταφράσει σε μουσική τις πιο βαθιές σκέψεις του συγγραφέα και των ηρώων κάνοντας ήχο ό,τι δεν μπορεί να λεχθεί, τη Μαρία Αθανασοπούλου που φώτισε την παράσταση σα να διείσδυσε στην ψυχή αυτών των πλασμάτων και μετέτρεψε τον παλμό τους σε ζωντανό γλυπτό, τη Ρού που με τις φωτογραφίες της έκανε πίνακα ζωγραφικής την ουσία του έργου μετατρέποντας την εικόνα σε σκέψη, το Γιάννη Μπρούζο που με πείσμα στη λεπτομέρεια κατασκεύασε το σκηνικό μέχρι, τέλος, το Βασίλη Μαντζούκη με το μοναδικής αισθητικής μυαλό του, έδωσε την τελευταία, καθοριστικής σημασία και αξίας, πινελιά σ’ αυτόν τον κινούμενο πίνακα που προσπαθήσαμε να κατασκευάσουμε.
* Το έργο αυτό το επέλεξα με έναν ανορθόδοξο τρόπο. Αναζητούσα το περασμένο καλοκαίρι ένα έργο με δύο γυναίκες και δύο άντρες. Κι ένα βράδυ το συζητούσα με έναν φίλο στο σπίτι και μου πρότεινε να δω μια ταινία με τίτλο ”Water drops on burning rocks”. Ήταν το θεατρικό έργο του Φασμπίντερ, ένα από τα λίγα θεατρικά που είχε γράψει, που το είχε μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη ο Φρανσουά Οζόν. Θυμάμαι ακόμα την αίσθηση που είχα από το έργο όταν έπεσαν οι τίτλοι τέλους και από την επόμενη μέρα άρχισα να οργανώνομαι: Βρήκα το κείμενο, άρχισα να το μεταφράζω και να το προτείνω σε ανθρώπους.
* Όλοι οι ηθοποιοί που παίζουν στην παράσταση (Γιάννης Παπαϊωάννου, Γιώργος Σουλεϊμάν, Δανάη Παπουτσή, Νατάσα Παπανδρέου) είναι άνθρωποι που γνωρίζω και εκτιμώ βαθιά πρώτα απ΄ όλα για το ήθος τους και τις επιλογές τους και έπειτα για το σκηνικό τους ενδιαφέρον και οι περισσότεροι είναι πολύ στενοί μου φίλοι. Με κάποιους επίσης έχουμε ξανασυνεργαστεί και με κάποιους συνεργάζομαι σταθερά τα τελευταία χρόνια. Είμαι πολύ χαρούμενος που όλοι τους μέσα από μια απαιτητική εργασία τεσσάρων μηνών που διήρκησαν οι πρόβες, με απόλυτο δόσιμο και υπευθυνότητα, με εμπιστοσύνη, έμπνευση, αφοσίωση και έρωτα στη γλώσσα που προσπαθούσαμε να κατασκευάσουμε, έδωσαν ζωή σε αυτά τα πλάσματα και αφηγούνται αντί αυτών την ιστορία τους.
* Το αποτέλεσμα δεν έχω δικαίωμα να το κρίνω εγώ, η φύση της δουλειάς είναι να κρίνεται αν έχει λόγο ύπαρξης από αυτούς στους οποίους απευθύνεται. Για το μόνο που είμαι ήσυχος είναι ότι όλοι μας δουλέψαμε με σεβασμό, μελέτη και γνήσια αγάπη για αυτό το έργο και για τον συγγραφέα του. Είμαστε πολύ χαρούμενοι γιατί μέχρι στιγμής ο κόσμος ανταποκρίνεται πολύ θερμά στην παράσταση. Δείχνει ότι τον αφορά η πρότασή μας και τον συγκινεί ο μικρόκοσμος που έχουμε κατασκευάσει. Έχουμε κάνει μέχρι στιγμής τέσσερις παραστάσεις, οι οποίες είχαμε την τιμή να είναι όλες sold out και θα συνεχίσουμε από τις 20 Απριλίου κάθε Δευτέρα και Τρίτη για 8 ακόμα παραστάσεις, μέχρι τις 12 Μαϊου. Δεν έχουμε σκεφτεί ακόμα το ενδεχόμενο της επανάληψης της παράστασης, θα θέλαμε να παίξουμε στη Θεσσαλονίκη. Ααυτό είναι ένα σχέδιο που πιθανώς θα πραγματοποιηθεί. Νομίζω πάντως πως είναι καλό τα πράγματα να κάνουν τον κύκλο με στόχο το επόμενο βήμα και όχι τόσο την απόλαυση ενός κεκτημένου.
* Δεν έχω να πω και πολλά για τον Φασμπίντερ. Θεωρώ ότι πρόκειται για έναν ιδιοφυή καλλιτέχνη, με εξαιρετικό γούστο, πολύ υψηλή αισθητική, με μια πολύ γοητευτική αίσθηση του χιούμορ και με καθαρή παιδεία. Τον αγαπώ πολύ βαθιά και με συγκινεί σε όλα τα επίπεδα. ”Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ και ξερό ψωμί”, που λέει και το τραγούδι.
* Ο χώρος που γίνεται η παράσταση είναι το δεύτερο σπίτι μου. Είναι ο χώρος εργασίας της ομάδας Δρόμος με Δέντρα της Μάρθας Φριντζήλα και του Βασίλη Μαντζούκη, στην οποία έχω την τιμή να είμαι μέλος. Πρόκειται για έναν χώρο που εκτός από τις παραστάσεις της ομάδας και μελών της ομάδας, επικεντρώνεται στην έρευνα και την εκπαίδευση, μέσα από εργαστήρια θεάτρου, μουσικής, χορού, κινηματογράφου με σημαντικούς δασκάλους, σεμινάρια, διαλέξεις και εκθέσεις. Για μένα η θέση της Μάρθας και του Βασίλη γύρω από την τέχνη και τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να παράγεται και γύρω από την αντιμετώπιση της ανθρώπινης διάδρασης και της ζωής είναι πολύτιμη και σπουδαία και λειτουργεί ως πυρηνική έμπνευση. Ο τρόπος που εργάζονται, ερευνούν, παράγουν και προσφέρουν μου υπενθυμίζουν διαρκώς τη σημασία της μαστοριάς, της πίστης, της επικοινωνίας και της συνεργασίας. Είναι ένας χώρος ισότιμης και ακέραιης συμπαραγωγής και διαλόγου, ένας χώρος με τη σάρκα και τα οστά μιας άλλη εποχής, μιας υγιέστερης ατμόσφαιρας, με πιστό όραμα και αγάπη. Είναι τιμή μου που μαθητεύω δίπλα τους και μπορώ να μελετώ στη στέγη τους μαζί με μια στρατιά ωραίων ανθρώπων.
* Στη σχολή του Εθνικού θεάτρου είχα περάσει πολύ ωραία. Και δύσκολα, αλλά ωραία δύσκολα. Είχα πολύ σπουδαίους δασκάλους, όλοι τους ήταν πολύ σπουδαίοι, ο καθένας μέσα από το αντικείμενό του, τη μέθοδο και τη γνώση του, γνώρισα ανθρώπους, δασκάλους και συμφοιτητές, που μου άνοιξαν νέους ορίζοντες και μοιράστηκα οπτικές, προτάσεις και θέσεις που μόνος μου δε θα σκεφτόμουν ποτέ και απόκτησα κάποιες βασικές και απαραίτητες τεχνικές γνώσεις για να μπορώ να συνεχίσω να μαθαίνω παραγωγικά. Μου λείπουν κάποιες στιγμές από τα χρόνια της σχολής. Όπως αναπολώ στιγμές από πολλές άλλες συνθήκες της μέχρι τώρα ζωής μου. Με αρκετούς από τους συμφοιτητές μου έχουμε δουλέψει μαζί μετά τη σχολή. Με κάποιους δουλεύουμε πιο σταθερά μαζί από τύχη και με άλλους από επιλογή. Νομίζω ότι είναι κάπως ουτοπική η σκέψη να ξαναβρεθούμε όλοι μαζί σε κάτι, γιατί η πολύ συγκεκριμένη κοινή συνθήκη που μας ένωσε τότε πιθανώς να διαφέρει από τη συνθήκη που ο καθένας ξεχωριστά βιώνει σήμερα και τις προθέσεις και τις ανάγκες που δημιουργεί αυτή η συνθήκη, αλλά αν δινόταν αυτή η ευκαιρία θα πετούσα τη σκούφια μου.
* Στο δεύτερο έτος της σχολής είχα μια μικρή συμμετοχή μαζί με τους υπόλοιπους συμφοιτητές μου στην ταινία ”Attractive illusion” του δασκάλου μας Πέτρου Σεβαστίκογλου. Φέτος, θα έχω επίσης μια μικρή συμμετοχή στην καινούργια ταινία του Τάσου Μπουλμέτη στο «Νοτιά». Γενικώς δεν οραματίζομαι ρόλους που θα ήθελα να παίξω μελλοντικά ή συγκεκριμένες συνθήκες με συγκεκριμένους ανθρώπους που θα ήθελα να βρεθώ. Θα ήθελα να μπορώ να είμαι ενεργός και να μελετώ έμπρακτα για το επάγγελμά μου. Τώρα το πώς, με ποιούς και πού, εμπιστεύομαι το τι θα φέρει η κάθε στιγμή, το γιατί και το πώς θα το φέρει, γιατί μάλλον θα είναι το πιο δίκαιο και το πιο γόνιμα συμφέρον.
*Δεν έχω παίξει στην τηλεόραση. Σε σχέση τώρα με το αν θα ήθελα να κάνω κάτι ισχύει η προηγούμενη απάντηση.
* Η σχέση μου με το γράψιμο είναι ιδιωτική. Γράφω όπως γράφει ο καθένας, σε στιγμές της ζωής του, για τον εαυτό του. Σε καμία περίπτωση δε σκέφτομαι να γράψω έργο για το θέατρο. Δεν μπορούμε να τα κάνουμε όλοι όλα. Δεν είμαστε πολυμηχανές. Και προσωπικά πιστεύω ότι για κάθε τί το οποίο αξιώνεσαι ως τέχνη σου, ότι το κατέχεις, ότι το γνωρίζεις κι ότι το προτείνεις, η μελέτη και η έρευνα οφείλουν να είναι τόσο συστηματικές , συνεχείς και με αφοσίωση που δεν υπάρχει χώρος για το λίγο απ’ όλα στο περίπου. Πέρα από τις σπουδές πιάνου που έχω κάνει, το ίδιο ισχύει και για το τραγούδι και το χορό. Μπορώ να ανταποκριθώ σε παραστάσεις θεάτρου που έχουν τραγούδι ή χορό ως ηθοποιός. Δεν έχω τις τεχνικές γνώσεις, τις μεθόδους και την παιδεία ούτε ενός τραγουδιστή, ούτε ενός χορευτή.
* Όλες τις συνεργασίες που έχω κάνει τις θεωρώ σημαντικές γιατί σε όλες ενεργοποίησα έναν καινούργιο μηχανισμό, είτε σε επαγγελματικό επίπεδο, είτε σε προσωπικό επίπεδο ή είχα την ευκαιρία να πάω παρακάτω έναν ήδη υπάρχων. Υπάρχουν όμως κάποιοι άνθρωποι που λειτούργησαν για μένα σαν αλλαγή πίστας σε βιντεοπαιχνίδι, ας πούμε. Αυτοί οι άνθρωποι είναι οι δάσκαλοί μου από τη Θεσσαλονίκη, ο Στέργιος Καλφόπουλος και η Μαρία Μαναβή, η Μάρθα Φριντζήλα, η Σοφία Βγενοπούλου, ο Γιώργος Φριντζήλας, η Δανάη Παπουτσή και η Μαριάννα Τζανή.
* Τα μελλοντικά σχέδια έχουν ως εξής: από τις 23 έως τις 26 Απριλίου θα γίνει στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών το 5ο φεστιβάλ εφηβικού θεάτρου της ομάδας Grasshopper με παραστάσεις εφηβικών θιάσων, όπου έχω γράψει τη μουσική και τα τραγούδια για την παράσταση του εφηβικού θιάσου της Grasshopper, ”Το τέρας στο διάδρομο” του David Graig σε σκηνοθεσία της Σοφίας Βγενοπούλου, από τη 1 μέχρι τις 10 Ιουλίου θα γίνει στην Ελευσίνα το τρίτο ”Αττικό Σχολείο Αρχαίου Δράματος” που το οργανώνει η Μάρθα Φριντζήλα και το Baumstrasse, ένας εκπαιδευτικός θεσμός που περιλαμβάνει εργαστήρια με επαγγελματίες σκηνοθέτες, ηθοποιούς, μουσικούς και θεωρητικούς, masterclasses, σεμινάρια, διαλέξεις, προβολές, συζητήσεις, πειραματικές παραστάσεις και δρώμενα γύρω από το αρχαίο δράμα, όπου θα σκηνοθετήσω τις ”Ευμενίδες” του Αισχύλου με τη συμμετοχή των σπουδαστών του εργαστηρίου του Baumstrasse. Και τέλος, θα είμαι βοηθός σκηνοθέτη της Μάρθας Φριντζήλα στους ”Πέρσες” του Αισχύλου που θα ανέβουν το καλοκαίρι. Μετά… θα τα ξαναπούμε!
* Στο Αll4fun μου αρέσει ότι είναι ευδιάκριτη η αγάπη των ανθρώπων που το στελεχώνουν γι’ αυτό που κάνουν. Αυτό το θεωρώ πολύ σημαντικό!
& Αναλυτικές πληροφορίες για τους συντελεστές και τις ημέρες της παράστασης «Σταγόνες πάνω σε καυτές πέτρες» ακολουθούν στον εξής σύνδεσμο: http://all4fun.gr/fun/theater/10545-2015-04-09-11-15-36.html
Του Κυριάκου Κουρουτσαβούρη, 13/4/2015