Η Ηλιάνα Μαυρομάτη είναι ένα πλάσμα εύθραυστο, ντελικάτο με ολόλευκο σχεδόν διάφανο δέρμα που όμως όταν το βλέπεις πάνω στην σκηνή βγάζει τέτοιο δυναμισμό που είναι αδύνατο να μην σε μαγνητίσει και να μην σε κατακτήσει. Φέτος δοκιμάζεται σ ένα δύσκολο είδος όπως ο μονόλογος και μάλιστα ένας βιωματικός ενός υπαρκτού προσώπου από την πρόσφατη ιστορία μας.
Παρά το νεαρό της ηλικίας της όμως, γεμίζει τον χώρο τόσο με την παρουσία της όσο και με συναισθήματα. Η “Αθηνά Χατζηεσμέρ, ετών 17” της Θαλασσιάς Αντωνοπούλου στο θέατρο Επι κολωνώ ήταν η αφορμή για μια συζήτηση με την Ηλιάνα…
– Μία ερώτηση που φαντάζομαι θα έχεις βαρεθεί να απαντάς, αλλά είναι σημαντική για κάποιον να σε γνωρίσει καλύτερα. Προέρχεσαι από καλλιτεχνική οικογένεια. Έπαιξε ρόλο στην απόφασή σου να γίνεις ηθοποιός; Σε βοήθησε το όνομά σου ή αποτέλεσε εμπόδιο;
Κατά πάσα πιθανότητα με επηρέασε καθώς ήταν πολλά τα ερεθίσματα που πήρα ως παιδί σε σχέση με το θέατρο και την τέχνη.. Δεν ξέρω εάν θα έκανα αυτή τη δουλειά εάν είχα γεννηθεί σε ένα άλλο σπίτι, και οι γονείς μου ήταν γιατροί. Το ερώτημα θα μείνει αναπάντητο.. Παρ’ όλα αυτά δεν ένιωσα ότι αποτέλεσε η σχέση μου με τους γονείς ούτε εμπόδιο ούτε εφαλτήριο στην καλλιτεχνική μου πορεία.
– Πόσο δύσκολο είναι για μία νέα ηθοποιό να βιοπορίζεται από το θέατρο;
Είναι δύσκολο. Πολύ δύσκολο. Όπως είναι όμως για οποιονδήποτε εργαζόμενο στις μέρες μας. Το φαινόμενο είναι γενικό.
– Από το τμήμα θεατρολογίας της Πάτρας, στο τμήμα φυσικής στην Αγγλία και τελικά στον Ίασμο. Διαφορετικά όλα μεταξύ τους. Τι ήταν αυτό που τελικά σε κέρδισε στην υποκριτική;
Κάτι κοινό υπάρχει σε όλα. Θα το τοποθετούσα σε οντολογικές, υπαρξιακές και φιλοσοφικές ανησυχίες, οι οποίες τελικά εκφράστηκαν καλύτερα στην περίπτωσή μου μέσα από την τέχνη του ηθοποιού. Ένα άλλο επίσης καθοριστικό στοιχείο στην επιλογή του θεάτρου είναι η ομαδικότητα και ο συλλογικός του χαρακτήρας. Μου αρέσει να υπάρχω, να μοιράζομαι προβληματισμούς και να αναζητώ την αλήθεια μαζί με άλλους ανθρώπους.
– Έχεις ήδη ασχοληθεί με την σκηνοθεσία (Κίσκα). Τι σε οδήγησε σ’ αυτήν την επιλογή σου; Και επίσης θα σκηνοθετούσες τον εαυτό σου;
Δεν νομίζω να σκηνοθετούσα τον εαυτό μου. Είναι δύσκολο –έως αδύνατον- να μπορεί κανείς να έχει συνολική εικόνα ενός έργου, την ίδια στιγμή που παλεύει να το ερμηνεύσει. Η σκηνοθεσία προέκυψε στην περίπτωση της “Κίσκα” από ρόλο που ανέλαβα σε μια ομαδική δουλειά. Ήταν μια όμορφη και πολύ χρήσιμη εμπειρία, μια πολύ δημιουργική πρακτική στην υποκριτική και τη σχέση με τον ηθοποιό, δεν έχω όμως, προς το παρόν τουλάχιστον ούτε όνειρο, ούτε την κατάρτιση να ασχοληθώ με τη σκηνοθεσία. Προτιμώ να συνεργάζομαι με σκηνοθέτες που εκτιμώ και εμπιστεύομαι.
– Έχεις συνεργαστεί με σημαντικούς σκηνοθέτες όπως ο Δημήτρης Τάρλοου, ο Κώστας Φιλίππογλου, η Ελένη Σκότη. Τι αποκόμισες από τον καθένα;
Κοινός παρονομαστής θα έλεγα οτι είναι σε όλες τις περιπτώσεις η εξέλιξη της τέχνης μου, της αντίληψής μου για το θέατρο, η προσπάθειά μου να μιλήσω καινούριες “γλώσσες” και να συναντηθώ με ανθρώπους που εκτιμώ. Η κάθε συνεργασία που συνδέεται και με μια δική μου καλλιτεχνική περίοδο, ήταν διαφωτιστική με τον έναν ή τον άλλο τρόπο.
– Η πρώτη σου δουλειά ήταν τηλεοπτική. Θα έκανες ξανά τηλεόραση και με ποιους όρους;
Φυσικά θα έκανα ξανά με χαρά τηλεόραση εάν ένιωθα ότι μπορώ να είμαι δημιουργική μέσα στο πλαίσιο αυτό και αισθανόμουν ασφάλεια με τους συνεργάτες μου. Στην εποχή μας δυστυχώς δε βλέπουμε συχνά τέτοια δείγματα δουλειάς στην τηλεόραση.
– Αυτήν την περίοδο σε βρίσκουμε στην παράσταση Αθηνά Χατζηεσμέρ ετών 17 μαζί με τον Ισίδωρο Πάτερο. Πως προέκυψε ο μουσικός “διάλογος”;
Με τον Ισίδωρο Πάτερο είχαμε ξανασυναντηθεί σκηνικά στην παράσταση La Chunga, πάλι στο θέατρο Επί Κολωνώ σε σκηνοθεσία της Ελένης Σκότη. Η ανάγκη της σκηνικής συνύπαρξης στην περίπτωση της “Αθηνάς”, προέκυψε μέσα από την συνολική ανάγκη σύμπραξης πολλών τεχνών για να αφηγηθούμε την ιστορία. Είναι μια πολύ όμορφη συνεργασία καθώς ο Ισίδωρος είναι ένας εξαιρετικός μουσικός με σπάνια θεατρική αντίληψη και σκηνική ενσυναίσθηση.
– Η Αθηνά λέει στην παράσταση “μαζί ψηλώνουμε”. Πιστεύεις ότι μόνο με συλλογική προσπάθεια και αγώνα μπορούμε να “ψηλώσουμε” και να αλλάξουμε την σημερινή κατάσταση;
Η συλλογική και η ατομική προσπάθεια είναι νομίζω σαν δυο συγκοινωνούντα δοχεία. Το ένα προϋποθέτει την ύπαρξη του άλλου για να τεκμηριωθεί. Η εσωτερική μετακίνηση είναι σε μια διαλεκτική σχέση με την συλλογική σε επίπεδο συνείδησης. Δεν ξέρω στην εποχή μας εάν υπερτιμούμε περισσότερο το “εγώ” ή το “μαζί”. Νομίζω στην πραγματικότητα πως δεν έχουμε διερευνήσει επί της ουσίας ούτε το ένα ούτε το άλλο ως κοινωνία.
– Υπάρχουν σήμερα ιδανικά όπως αυτά που διέπουν την Αθηνά;
Νομίζω πως υπάρχουν σπάργανα που μπορεί να εξελιχθούν σε αξίες. Βρισκόμαστε σε εποχή σκοτεινή και ταυτόχρονα πλούσια σε ζυμώσεις.
– “Οι ήρωες έχουν αποκοιμηθεί”. Ισχύει αυτό για τους σημερινούς Έλληνες; Υπάρχουν ήρωες σήμερα; Και γενικά έχουμε ανάγκη από ήρωες;
Ο ηρωισμός φαίνεται συνήθως κάτω από ακραίες συνθήκες. Δεν ξέρω αν μπορούμε να μιλήσουμε για τους “ήρωες” της διπλανής πόρτας, συγκρίνοντάς τους με όσους κατά καιρούς έχασαν τη ζωή τους σε μια μάχη ή σε ένα εκτελεστικό απόσπασμα. Επίσης ήρωες έχουν βαφτιστεί πολλές φορές άνθρωποι που μόνο τον ηρωισμό δεν είχαν στο νου τους την ώρα της δράσης τους.
– Ο φασισμός κυριαρχεί και στην παράσταση και στην ζωή μας. Πόσο σε ανησυχεί η άνοδος του φαινομένου;
Δε νομίζω ότι το φαινόμενο του φασισμού έλειψε ποτέ από την κοινωνία. Τα τελευταία χρόνια, και λόγω της οικονομικής κρίσης έχει απλά βρει και ιδεολογικούς αντιπροσώπους. Είναι η έσχατη λύση του συστήματος μπροστά στο αδιέξοδο και την πιθανότητα αντίδρασης. Το “άλλο”, το καινούριο, το προοδευτικό είναι απειλητικό μπροστά στη σιγουριά που προσφέρει η συντήρηση. Δε με ανησυχεί ως φαινόμενο γιατί το βρίσκω φυσικό, ελπίζω να σταθώ ικανή να το πολεμήσω.
– Είσαι ένα πολιτικά συνειδητοποιημένο άτομο. Έπαιξε ρόλο αυτό στην επιλογή σου να συμμετάσχεις στην συγκεκριμένη παράσταση; Πιστεύεις στην ευθύνη της αριστεράς;
Η πολιτική συνείδηση μπορεί να εκφραστεί με πολλούς τρόπους. Η τέχνη είναι ένα μέσο λιγότερο άμεσο σε αυτήν την κατεύθυνση. Στο έργο κυριαρχεί το οντολογικό ζήτημα του προσώπου. Το πολιτικό στοιχείο προκύπτει από την επιλογή της συγκεκριμένης ιστορίας, Όσο για την αριστερά, δε μπορώ πλέον με σαφήνεια να καταλάβω ποια είναι. Μου φαίνεται σχεδόν παραπλανητική η ταμπέλα, η απόχρωση. Προτιμώ να σκέφτομαι ότι έχουν ευθύνη τα προοδευτικά στοιχεία της κοινωνίας στο να γεννήσουν λύσεις και προοπτικές, νέους τρόπους οργάνωσης και ανατροπής.
– Η φράση που μου έμεινε από την παράσταση είναι ” τα ανήκουστα ακούσματα και τα αόρατα οράματα”. Ποια φράση θα ήθελες να πάρει ο θεατής μαζί του φεύγοντας;
Μάλλον το ερώτημα που θέτει η Αθηνά και απαντά με έναν τρόπο στο τέλος. “Πώς λογαριάζεται το μπόι των ανθρώπων;”
– Είμαστε έτοιμοι να μιλήσουμε για τον εμφύλιο ή είναι ένα θέμα που ακόμα μας πληγώνει;
Νομίζω ότι ζούμε ακόμα το μετεμφυλιακό τραύμα πολύ βαθιά. Ίσως καθορίζει και σε μεγάλο βαθμό την πολιτική και κοινωνική ζωή της χώρας. Νομίζω ότι κάποια στιγμή θα ανοίξει αναγκαστικά. Δε μπορούμε να αποφεύγουμε για πάντα να μιλάμε γι’ αυτά που μας πληγώνουν.
& Αναλυτικές πληροφορίες για τους συντελεστές και τις ημέρες που παίζεται η «Αθηνά Χατζηεσμέρ, ετών 17» ακολουθούν στον σχετικό σύνδεσμο: http://www.all4fun.gr/fun/theater/11742-q—17q——-.html
Του Περικλή Μπίκου, 12/1/2016