Η Άλκηστη Ηλιάδη είναι μια δημιουργός που δεν γνωρίζει όρια. Έχει γράψει θεατρικά έργα και παιδικά βιβλία, έχει ασχοληθεί με την σκηνοθεσία, τη μουσική και το τραγούδι, ενώ ως ηθοποιός δίνει σάρκα και οστά στους ήρωες που πλάθει. Κάθε της έκφραση είναι ένα ακόμη κομμάτι μιας βαθιά προσωπικής, πολυμορφικής καλλιτεχνικής ταυτότητας.
Με αφορμή το νέο ανέβασμα του πρωτότυπου έργου της «Ψ.» που παρουσιάζεται στο Studio Μαυρομιχάλη, μιλάει στο All4fun για την ψυχή, τη φθορά, τις διαγενεακές αλήθειες και τα τραύματα κι αναλύει το κοινωνικό και πολιτιστικό τοπίο για έναν καλλιτέχνη σήμερα καθώς και την δική της πολυμορφική ταυτότητα.
- Ο τίτλος “Ψ.” είναι ιδιαίτερα λιτός αλλά φορτισμένος. Τι συμβολίζει για σένα;
To Ψ. είναι η πολλαπλότητα του μέσα μας. Όλες οι παράλληλες ζωές και φωνές που διαμορφώνουν την Ψυχή μας. Και η πάλη μας, να μην τις φιμώσουμε. Είναι καταλύτης για την αλλαγή.
Αν ήταν ζώο, θα ήταν σολομός. Ζει κόντρα στις δυνάμεις που τον σπρώχνουν πίσω, κολυμπάει αντίθετα στο ρεύμα και αν τελικά πεθάνει, τουλάχιστον θα έχει μάθει από την καλή και την ανάποδη το ποτάμι του. Και κανείς δεν θα μπορεί να πει πως τον παρέσυρε μια εύκολη θάλασσα. Το Ψ. είναι ένας αγώνας μέχρι τέλους, που κοιτάζει προς το Φως.
- Πώς γεννήθηκε η ιδέα για την παράσταση “Ψ.”; Υπήρξε κάποιο προσωπικό ή κοινωνικό ερέθισμα;
Το «Ψ.» γεννήθηκε σαν δύναμη αντίστασης στην φθορά και την παραίτηση. Αφετηρία του ήταν οι άνθρωποι της γενιάς μου, μέσα σ’ αυτούς τους κι εγώ, που μάχονταν για τα όνειρά τους αλλά ταλανίζονταν περιμένοντας την ευκαιρία που δεν ερχόταν ποτέ. Και σαν λοβοτομημένοι, την περίμεναν ακινητοποιημένοι, αντί να τη δημιουργήσουν οι ίδιοι. 30 και κάτι, λοιπόν, να κρατάμε το τιμόνι των εαυτών μας, μα να μην ξέρουμε προς τα πού να πάμε. Γι’ αυτό γράφτηκε το «Ψ.». Για να απαντήσει ότι αυτό που ξεκλειδώνει τελικά τη Ντουλάπα μας για να βγούμε στο Φως, είμαστε εμείς οι ίδιοι.
- Υπάρχουν αυτοβιογραφικά στοιχεία στο έργο ή πρόκειται για καθαρή μυθοπλασία;
Το Ψ. είναι μπολιασμένο με πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία, αστεία και πικρά αλλά και με πολλές διαγενεακές αλήθειες μετασχηματισμένες σε ατομική πραγματικότητα. Οραματίστηκα να λειτουργήσει σαν μεγεθυντικός φακός, για το ατομικό βίωμα που συναντά το συλλογικό, αλλά και σαν κλειδαρότρυπα μιας ντουλάπας, για να κρυφοκοιτάξουμε μέσα από την ασφάλειά της, τους σκελετούς της γενιάς μας και άλλων γενιών, που δημιουργούν τις κοινές μας, συλλογικές αγκυλώσεις. Το ενδιαφέρον είναι ότι δεν υπάρχουν αυτοαναφορικές «ραφές» στο έργο και ό,τι βιώνουν οι ήρωες έχει τελικά την επίγευση μιας κοινής πραγματικότητας.
- Πώς είναι να ερμηνεύεις έναν ρόλο που έχεις η ίδια δημιουργήσει; Υπάρχουν δυσκολίες σ’ αυτό; Αισθάνεσαι μεγαλύτερη ελευθερία ή ευθύνη;
Είναι αληθινή πρόκληση που έγκειται, νομίζω, σε αυτό: πώς να μην κάνεις κεφαλοκλείδωμα στον θεατή, να μην τον αναγκάσεις να δει ανάγλυφο εσένα ως δημιουργό ή ερμηνευτή αλλά να δει μέσα από εσένα, το δικό του καθρέφτισμα. Εκτός από τη συναισθηματική εμπλοκή που καλό είναι να αποφύγεις για να έχεις μια καθαρή ερμηνευτική ματιά και να μπορέσεις να ενεργοποιήσεις όλα τα απαραίτητα εργαλεία σου ως ηθοποιού, είναι σημαντικό να μπορέσεις να απεμπλακείς και από το ατομικό βίωμα για να μην κάνει το έργο αυτοαναφορικό, καταδικάζοντάς το σε μία μονομανή απεικόνιση της δικής σου μόνο πραγματικότητας. Έτσι ερμηνεύοντάς το, θα καταφέρεις να ενδυθείς την συλλογική αλήθεια που κρύβει μέσα του, ώστε να αφορά όλους τους θεατές. Και αυτή η προσπάθεια γενίκευσης της αλήθειας, είναι μεγάλη ευθύνη, μέσα στην απόλυτη ελευθερία που έχεις δημιουργικά. Η ευθύνη σου να μην γίνεις ερμηνευτικά «ασύδοτος».
- Ποια είναι η βασική θεματική της παράστασης “Ψ.”; Τι θέλεις να μείνει στον θεατή φεύγοντας από την αίθουσα;
Ο πυρήνας του Ψ. είμαστε εμείς ως καταλύτης της ύπαρξής μας. Εμείς μόνο μπορούμε να μετατρέψουμε τα Τραύματα σε Θαύματα. Αυτή η απελευθερωτική αλήθεια θέλω να μείνει στον θεατή. Πέρα από το Σκοτάδι μας, υπάρχει πάντα Φως. Αρκεί να θέλουμε να κοιτάξουμε προς Αυτό. Να το δούμε. Να το ψηλαφίσουμε. Να του κάνουμε χώρο μέσα μας. Και να αγωνιστούμε για αυτό. Είναι λυτρωτικό να ξέρεις πως η δύναμη για αλλαγή που κρύβεις μέσα σου, είναι η μόνη απάντηση στη Φθορά. Εμείς έχουμε το καρπούζι, εμείς έχουμε το μαχαίρι.
- Πώς ισορροπείς ανάμεσα στον ρόλο της συγγραφέα, της ηθοποιού και της μουσικής ερμηνεύτριας; Σε γοητεύει κάποιος από τους τρεις ρόλους περισσότερο;
Νομίζω πως η καλλιτεχνική μου ταυτότητα είναι η συνισταμένη των τριών αυτών φωνών. Κάθε μια με εξοπλίζει με διαφορετικά εργαλεία και με βοηθά να πλατύνω και να βαθύνω τη σκέψη μου, τα εκφραστικά και ερμηνευτικά μου μέσα και να οξύνω τις κεραίες μου σε διαφορετικά πεδία. Ο σκηνικός ή μουσικός ερμηνευτής μπολιάζεται παντιότροπα από τις δημιουργικές ποιότητες της συγγραφής. Αλλά και η δυνατότητα να διαμορφώνεις το δικό σου πρωτότυπο υλικό, δίνοντας φωνή σε ό,τι αισθάνεσαι ότι θέλεις να αναδείξεις, σου δίνει μία συναρπαστική ελευθερία και σε συνδέει ερμηνευτικά με αυτό βαθιά, γιατί έχει συχνά βιωματική αφετηρία! Είναι υπέροχο να γίνεσαι η φωνή των Άλλων, είτε ερμηνεύοντας είτε δημιουργώντας, γι’ αυτό και οι τρεις αυτές συνιστώσες της τέχνης είναι ριζωμένες στον πυρήνα μου.
- Τι σημαίνει για σένα η δημιουργία στο σημερινό κοινωνικό και πολιτισμικό τοπίο της Ελλάδας, ειδικά αν λάβεις υπόψη σου ότι το θέατρο πολλές φορές αναμετριέται με την αβεβαιότητα.
Η δημιουργία είναι πάντα μια γοητευτική Γέννα. Η κυοφορία μπορεί να ενέχει δεκάδες σκαμπανεβάσματα, αγωνία, αβεβαιότητα, φόβο, ματαίωση σε πολλαπλά επίπεδα, ρίσκο, ανασφάλεια αλλά η Γέννα που αφορά κάθε νέο δημιούργημα δεν μπορεί παρά να χαρίζει στον κόσμο Φως, γιατί πολλαπλασιάζει την Ελπίδα. Η δημιουργία ως διαδικασία είναι η αιχμή της αντίστασής μας απέναντι στη φθορά. Είναι η απόδειξη ότι, όσο και να αποπειράται η πραγματικότητα να μας τρομοκρατήσει και να μας εγκλωβίσει στην απραξία, δεν θα συμβιβαστούμε με τον άγονο εγκλεισμό στις Ντουλάπες. Δημιουργούμε ασταμάτητα για να ενισχύουμε τη γραμμή άμυνάς μας απέναντι στην ανυπαρξία και στην αφαίμαξη των ονείρων μας.
- Έχεις στο μυαλό σου κάποιο επόμενο συγγραφικό ή θεατρικό βήμα;
Αυτό τον Νοέμβριο θα έχω την χαρά να κυκλοφορήσει από τις Εκδόσεις Σοκόλη το «Ψ.», που θα συμπεριλαμβάνει και τα τραγούδια της παράστασης, ολοκληρώνοντας και την έγχαρτη πλέον αποτύπωση αυτού του θεατρικού ταξιδιού. Επόμενος συγγραφικός σταθμός θα είναι η ολοκλήρωση και κυκλοφορία του νέου θεατρικού μου παιδιού μου με τίτλο «Ο Συγκάτοικος ή 6» και παράλληλα δουλεύουμε με τις δημιουργικές μας ομάδες πάνω σε δύο διαφορετικά έργα: στις αρχές του 2026, την παρουσίαση της μουσικοθεατρικής παράστασης με τίτλο «Το Γραμμόφωνο του κυρίου Ασόφου» βασισμένο στα χρονογραφηματικό έργου του σπουδαίου Παύλου Νιρβάνα, επενδεδυμένο με τραγούδια του 21ου αιώνα που ερμηνεύονται ζωντανά και λίγο αργότερα θα εγκαινιάσουμε μία νέα δημιουργική τροχιά, για το θεατρικό ανέβασμα του βιβλίου μου με τίτλο «Σε μία Χώρα μακρινή που την έλεγαν Ταψί» που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Σοκόλη.
- Αν μπορούσες να πεις μία φράση που συνοψίζει την ουσία της παράστασης, ποια θα ήταν αυτή;
Θα την αντλήσω από το τραγούδι του φινάλε, στο «Ψ.»:
Στο Φως, μ’ οδηγεί το σκοτάδι στο Φως
Βουβός ήταν χρόνια ο μικρός μου Εαυτός
Μα απ’ την άβυσσο, δες, ζωντανός ανεβαίνει
Κι η ανάσα του γίνεται Φως, της ψυχής Λυτρωμός.
Της Δώρας Μπαρουτάκη, 27/10/2025
Πληροφορίες για την παράσταση ΕΔΩ