Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) είναι η χρόνια ασθένεια που απασχολεί όλο και περισσότερο τους γιατρούς στην καθημερινή άσκηση της σύγχρονης ιατρικής και δυστυχώς αυξάνει όλο και περισσότερο την εμφάνισή της στους καπνίζοντες. Αποκαλείτε «νόσος των καπνιστών» ή «σιωπηλή νόσος». Και οι δύο χαρακτηρισμοί είναι ανάλογοι του τρόπου με τον οποίο αυτή εμφανίζεται στον οργανισμό.
Σήμερα αποτελεί την 4η αιτία θανάτων σε Ευρώπη και Αμερική, ενώ αναμένεται να ανέβει και σε υψηλότερη θέση τα επόμενα χρόνια. Σύμφωνα με προβλέψεις, την επόμενη δεκαετία θα αποτελέσει μία από τις βασικές νόσους που θα επηρεάσουν την παγκόσμια οικονομική επιβάρυνση των ασφαλιστικών ταμείων σε θέματα υγείας.
Όπως αναφέραμε οι καπνιστές είναι η πιο ευαίσθητη κατηγορία στην εμφάνιση της νόσου ΧΑΠ. Το κάπνισμα προδιαθέτει την ανάπτυξη της νόσου, η οποία προσβάλει το 15-20% των καπνιστών. Τα προβλήματα κάνουν την εμφάνισή τους σε νεαρή ηλικία με τα πρώτα συμπτώματα, ενώ η διάγνωση της ΧΑΠ γίνεται αρκετά αργότερα, σε ηλικίες μετά τα 40. Αυτό όμως δεν αποκλείει και πιο πρώιμες εμφανίσεις. Είναι ανάλογο με το πόσο εξαρτημένο είναι το άτομο από το κάπνισμα. Ποσοστό 95% των ασθενών με ΧΑΠ είναι ή ήταν καπνιστές για τουλάχιστον 10 χρόνια.
Στην Ελλάδα περίπου 500.000 άνθρωποι πάσχουν από την νόσο ΧΑΠ και από αυτούς οι μισοί περίπου δεν το γνωρίζουν. Τα συμπτώματα εμφανίζονται πάντα σταδιακά και με την πάροδο του χρόνου γίνονται πιο έντονα και η κατάσταση επιδεινώνεται. Καθημερινός βήχας, παραγωγή φλεμάτων, χωρίς να υπάρχει κρύωμα, δύσπνοια, δυσκολία στην αναπνοή ακόμα και μετά από ελαφριά σωματική δραστηριότητα, εύκολη κόπωση, είναι μερικά από αυτά. Το σφάλμα το οποίο επανειλημμένα κάνουν οι καπνιστές, είναι να πιστέψουν πως οι ενοχλήσεις αυτές είναι φυσιολογική συνέπεια του καπνίσματος. Με απλά λόγια, δεν βλέπουν τα συμπτώματα ως αρρώστια, γι? αυτό και δεν κινητοποιούνται. Μεγάλο μέρος του κοινού, άλλωστε, γνωρίζει ελάχιστα έως καθόλου τη ΧΑΠ. Η παροδική μερικές φορές επιδείνωση του βήχα, της δύσπνοιας και όλων των παραπάνω χαρακτηριστικών, στη διάρκεια ενός κρυολογήματος και η ανάγκη για πολύ περισσότερο χρόνο από τον συνηθισμένο μέχρι να επανέλθει ο καπνιστής στην προηγούμενη «υγιή» κατάστασή του, αγνοούνται επιδεικτικά και εντάσσονται στη φυσιολογική πορεία του καπνίσματος.
Αυτή η επιπόλαιη συμπεριφορά είναι και ο λόγος που ουσιαστικά οδηγεί τον υποψήφιο ασθενή στις υπηρεσίες υγείας όταν πια τα συμπτώματα, και ειδικά η δύσπνοια, γίνουν εντονότερα και αρχίσουν να επηρεάζουν έντονα την καθημερινότητα του. Η επιδείνωση των συμπτωμάτων επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής των ασθενών και πολλές φορές οδηγεί σε ανικανότητα και περιορισμό από τις εκδηλώσεις της καθημερινότητας, σε σημείο να του είναι δύσκολο ακόμη και να ανέβει μια σκάλα ή να κάνει μια βόλτα με τα πόδια.
Έναν, λοιπόν, ο καπνιστής παρουσιάσει τα παραπάνω συμπτώματα, λιγότερο ή περισσότερο έντονα, θα ήταν αναγκαίο να δει έναν πνευμονολόγο, ο οποίος με τις κατάλληλες εξετάσεις θα αξιολογήσει την κατάστασή του και βέβαια, θα του δώσει την απάντηση για το αν πάσχει από τη ΧΑΠ. Η εξέταση που συνήθως γίνεται, ονομάζεται «σπιρομέτριηση» και είναι ικανή να διαγνώσει τη νόσο σε ενεργούς ή πρώην καπνιστές με ανάλογα συμπτώματα.
Η θεραπεία περιλαμβάνει τη διακοπή του καπνίσματος και την λήψη των κατάλληλων εισπνεόμενων βρογχοδιασταλτικών φαρμάκων που συμβάλλουν στην καλύτερη λειτουργία των πνευμόνων και τη μείωση της δύσπνοιας. Για πιο βαριές περιπτώσεις, χορηγείται και κορτιζόνη. Σε προχωρημένα στάδια, όπου υπάρχει αναπνευστική ανεπάρκεια, ακολουθείται οξυγονοθεραπεία, ενώ για κάποιους ασθενείς προτείνεται ακόμη και η χειρουργική λύση ή η μεταμόσχευση, αν και είναι ιδιαίτερα δύσκολη, λόγω έλλειψης μοσχευμάτων. Επίσης, στα άτομα που πάσχουν από τη ΧΑΠ συστήνεται η συμμετοχή τους 2-3 φορές την εβδομάδα σε πρόγραμμα αποκατάστασης, όπου ο ασθενής μαθαίνει τεχνικές για καλύτερη αναπνοή και χαλάρωση για την καταπολέμηση της δύσπνοιας, και άλλα.
Είναι σημαντικό να αναφερθεί, ότι το κάπνισμα είναι η κύρια, αλλά όχι η μοναδική αιτία εμφάνισης της ΧΑΠ. Άλλες αποδεδειγμένες αιτίες είναι οι σκόνες στον επαγγελματικό χώρο, τα χημικά ερεθιστικά, τα σταγονίδια και οι καπνοί, καθώς και η ρύπανση των εσωτερικών χώρων από καύση υλικών βιομάζας (ξύλα, πριονίδια κ.λπ.) που χρησιμοποιούνται για μαγείρεμα ή θέρμανση, κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Στοιχεία που δόθηκαν από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ) το 1997, δείχνουν ότι η ΧΑΠ ήταν η αιτία θανάτου για το 4.1% των ανδρών και το 2.4% των γυναικών στην Ευρώπη.
Έως το 2020, η ΧΑΠ πιθανώς να ευθύνεται για περισσότερα από 6 εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως το χρόνο, κάνοντάς την τρίτη κύρια αιτία θανάτου.
Μπορεί η ΧΑΠ να μην γιατρεύεται οριστικά, υπάρχουν, όμως, αρκετοί εφικτοί στόχοι που καλυτερεύουν την κατάσταση του ασθενή και την ποιότητα ζωής του.
Η πρώιμη διάγνωση της ΧΑΠ αποτελεί το κλειδί της επιτυχούς αντιμετώπισής της.
Τώρα που γνωρίζεις, δράσε! Πάρε τα μέτρα σου για την υγεία σου και μετάδωσε την είδηση. Ξεκίνα τώρα!
Της Έλενας Αρώνη