12.6 C
Athens
Τρίτη, 18 Φεβρουαρίου, 2025

Ναρκωτικά: Μια μάστιγα χωρίς τέλος

Ναρκωτικά. Ένας όρος που πλέον κανείς μας δεν αγνοεί, αφού αποτελεί χρόνιο πρόβλημα τον ανεπτυγμένων και μη κοινωνιών. Φτωχών και πλουσίων. Με λίγα λόγια, αποτελεί μάστιγα ολόκληρου του πλανήτη. Υπάρχουν Χώρες ολόκληρες που συντηρούνται οικονομικά από την παραγωγή και διάθεση ναρκωτικών ουσιών.

 Έμποροι ναρκωτικών εκβιάζουν και οδηγούν στο έγκλημα, τη βία και το εμπόριο σαρκός, εθισμένους και εκ των πραγμάτων, άβουλους ανθρώπους. Και το χειρότερο όλων είναι ότι τα μεγαλύτερα ποσοστά των χρηστών αποτελούν οι νέοι. Μια κερδοφόρα επιχείρηση εις βάρος της ανθρώπινης ζωής και αξιοπρέπειας. Ένα εισιτήριο εξαθλίωσης και πρόωρου θανάτου. Κάθε 60 περίπου ώρες έχουμε και έναν νεκρό χρήστη. Αυτό και μόνο, τα λέει όλα.

Ο όρος ναρκωτικό είναι πολύ πιθανό να προτάθηκε από τον Γαληνό, σημαντικό γιατρό της αρχαιότητας, για να περιγράψει τις δραστικές ουσίες που προκαλούν μούδιασμα ή νεκρώνουν, προκαλώντας απώλεια αισθήσεων ή παράλυση. Ο όρος νάρκωση χρησιμοποιήθηκε αρχικά από τον Ιπποκράτη για την παραπάνω διαδικασία ή την κατάσταση της έλλειψης αισθήσεων.

Στο νομικό πλαίσιο των ΗΠΑ, η λέξη ναρκωτικό αναφέρεται στο όπιο, τα παράγωγά του και τα ημισυνθετικά ή πλήρως συνθετικά υποκατάστατά του. Επίσης, ναρκωτικά θεωρούνται, η κοκαΐνη και τα φύλλα κόκας, αν και με σχετικό νόμο των ΗΠΑ, από χημικής άποψης, δεν είναι ναρκωτικά. Αντίθετα με την λαϊκή άποψη, η μαριχουάνα δεν είναι ναρκωτικό, όπως δεν είναι το LSD και άλλες παραισθησιογόνες ουσίες.

Πολλοί εκπρόσωποι του νόμου στις ΗΠΑ, χρησιμοποιούν τη λέξη «ναρκωτικό» (drug) για να αναφερθούν σε οποιοδήποτε παράνομο φάρμακο ή παράνομα αποκτημένο φάρμακο, κάτι που θεωρείται ανακρίβεια. Επειδή, ο όρος χρησιμοποιείται συχνά με ευρύτερη έννοια, και εκτός ιατρικού περιεχομένου, κάτι που δεν είναι σωστό, οι περισσότεροι επαγγελματίες του ιατρικού χώρου προτιμούν τον πιο ακριβή όρο «οπιοειδή», που αναφέρεται σε φυσικές, ημι-συνθετικές και συνθετικές ουσίες, όπως η μορφίνη, το κύριο ενεργό συστατικό του φυσικού οπίου.

Τα ναρκωτικά είναι ουσίες που επιδρούν στον εγκέφαλο. Αυτός είναι και ο λόγος που η χρήση τους προκαλεί εθισμό. Ορισμένα φάρμακα επίσης επιδρούν στον εγκέφαλο, όπως για παράδειγμα φάρμακα για την επιληψία, αλλά δεν λαμβάνονται από τους χρήστες γι’ αυτό το λόγο, για την θεραπευτική τους δηλαδή λειτουργία. Μιλάμε για «ναρκωτικά», με την κλασσική, καθημερινή έννοια, όταν κάποιος χρησιμοποιεί αυτές τις ουσίες με σκοπό να βρεθεί κάτω από τη επήρεια τους.

Αιτίες, τρόποι χρήσης και αποτελέσματα

Τα ναρκωτικά μπορούν να χορηγηθούν είτε από γιατρούς στα πλαίσια της θεραπείας ενός ασθενή, είτε από τα ίδια τα άτομα για λόγους «ψυχαγωγίας». Στην πρώτη περίπτωση (θεραπεία) η λήψη γίνεται στοματικά, επιδερμικά, σε ενέσιμη μορφή ή ως υπόθετα. Στην δεύτερη περίπτωση (ψυχαγωγία) η λήψη μπορεί να γίνει στοματικά, σε μορφή καπνού, ρινικά σε μορφή σκόνης, ενέσιμα (υποδόρια ή ενδοφλέβια). Οι τρόποι χρήσης ποικίλουν, ανάλογα με την εκάστοτε ουσία.

Τα αποτελέσματα της χρήσης ναρκωτικών είναι άμεσα συνδεδεμένα με τον λόγο και τον τρόπο χρήσης, καθώς και την ποσότητα της δόσης. Εκτός από την χρήση τους σε κλινικό περιβάλλον για την αντιμετώπιση του πόνου, του βήχα και της οξείας διάρροιας, τα ναρκωτικά προκαλούν μια γενική αίσθηση ευφορίας και μειώνουν την ένταση, το άγχος και την επιθετικότητα. Τα παραπάνω στοιχεία είναι αυτά που έχουν προσδώσει στα ναρκωτικά, την ψυχαγωγική χρήση και εν συνεχεία, τον εθισμό.

Ομάδες ναρκωτικών ουσιών

Αν κατατάσσαμε τα ναρκωτικά σε ομάδες, θα βρίσκαμε σίγουρα παραπάνω από έναν τρόπους. Τα ναρκωτικά μπορούν να διακριθούν σε νόμιμες (νομικά αποδεκτές) και παράνομες (απαγορευμένες) ουσίες. Το αλκοόλ και ο καπνός θεωρούνται νόμιμα. Το χασίς, η κοκαΐνη, οι αμφεταμίνες, το XTC και η ηρωίνη θεωρούνται παράνομες ουσίες. Ένας άλλος πιο συχνός και ίσως, πιο ουσιαστικός τρόπος κατηγοριοποίησης των ναρκωτικών ουσιών είναι αυτός που βασίζεται στις συνέπειες της κάθε ναρκωτικής ουσίας στον οργανισμό και την ανθρώπινη συνείδηση.

Σε αυτή την περίπτωση, τα ναρκωτικά διακρίνονται σε 3 κατηγορίες: ναρκωτικά που κατευνάζουν και ηρεμούν, ναρκωτικά που διεγείρουν ή δίνουν ενέργεια και τέλος, ναρκωτικά που αλλάζουν την αντίληψή του χρήστη, δηλαδή να μπορούν να τον κάνουν να βλέπει και να ακούει πράγματα με διαφορετικό τρόπο από αυτόν που πραγματικά είναι. Τα περισσότερα ναρκωτικά εντάσσονται σε αυτές τις κατηγορίες, αλλά υπάρχουν και κάποια άλλα που είναι πιο δύσκολο να κατηγοριοποιηθούν.

Συγκεκριμένα:

Τα ναρκωτικά που κατευνάζουν είναι: το αλκοόλ, τα οπιούχα, τα ηρεμιστικά (βενζοδιαζεπίνες, χάπια για τον ύπνο), η μορφίνη, η ηρωίνη. Επίσης, το χασίς λαμβάνεται, συνήθως, για την ηρεμιστική επίδρασή του.

– Τα ναρκωτικά που δίνουν ενέργεια είναι: καφεΐνη, νικοτίνη, XTC, κοκαΐνη, αμφεταμίνες.

– Τα ναρκωτικά που τροποποιούν την αντίληψη είναι: το LSD και σε ισχυρές και μεγάλες ποσότητες το χασίς και το χόρτο.

Κάποια ναρκωτικά, όπως αναφέραμε και παραπάνω, είναι κάπως δύσκολο να κατηγοριοποιηθούν. Το χασίς συνήθως χρησιμοποιείται εξαιτίας των καταπραϋντικών συνεπειών του αλλά μπορεί επίσης να προκαλέσει αλλαγές και στην αντίληψη. Το XTC επίσης έχει ποικίλες συνέπειες.

Παρενέργειες

Η χρήση ναρκωτικών συνδέεται, σε πολλές περιπτώσεις, με ποικιλία παρενεργειών, όπως ζάλη, κνησμό, αϋπνία, αδυναμία συγκέντρωσης, απάθεια, μειωμένη φυσική δραστηριότητα, συστολή της κόρης του ματιού, διαστολή των υποδόριων αιμοφόρων αγγείων, με αποτέλεσμα κοκκίνισμα του προσώπου και του λαιμού, δυσκοιλιότητα, ναυτία, εμετό και, κυρίως, καταστολή της αναπνευστικής λειτουργίας. Όσο αυξάνεται η δόση, τα υποκειμενικά, αναλγητικά και τοξικά αποτελέσματα γίνονται πιο έντονα. Εκτός από περιπτώσεις οξείας επιρροής των ουσιών, δεν υπάρχει απώλεια ελέγχου των κινήσεων ή ακατάληπτος λόγος, όπως συμβαίνει σε ουσίες, όπως το αλκοόλ και τα βαρβιτουρικά.

Κίνδυνοι

Η υπερβολική και απρόσεκτη χρήση ναρκωτικών είναι φυσικό να φέρει το άτομο αντιμέτωπο με πολλούς κινδύνους της ψυχικής και σωματικής του υγείας. Μολύνσεις, ασθένειες και θάνατοι από υπερβολική δόση, είναι οι συχνές επιπτώσεις για τους χρήστες. Οι πιο συχνές ιατρικές επιπλοκές ανάμεσα στους ψυχαγωγικούς χρήστες ναρκωτικών οφείλονται στην μη τήρηση της υγιεινής.

Πυώδεις μολύνσεις σε δέρμα, πνεύμονες και εγκέφαλο, ενδοκαρδίτιδα, ηπατίτιδα και AIDS, είναι από τις επιπλοκές που συναντώνται συχνά σε άτομα τα οποία μοιράζονται σύριγγες ή αναπνέουν το ναρκωτικό. Επίσης, ένα άλλο μεγάλο θέμα είναι οι ουσίες που χρησιμοποιούνται στην αραίωση των ναρκωτικών που πωλούνται στους δρόμους, π.χ. τριμμένο γυαλί, ταλκ, ποντικοφάρμακο, απορρυπαντικές σκόνες και άλλες διαλυτικές ουσίες. Δυστυχώς, δεν έχει γνωστοποιηθεί κάποιος απλός τρόπος για να καθοριστεί η καθαρότητα ενός ναρκωτικού που πωλείται στο δρόμο, γι? αυτό και τα αποτελέσματα της χρήσης του είναι απρόβλεπτα.

Τι μπορεί να οδηγήσει ένα άτομο στα ναρκωτικά και τον εθισμό

Όταν είσαι εθισμένος σε κάποια ουσία, σημαίνει ότι εξαρτάσαι από αυτήν, ότι την έχεις απόλυτη ανάγκη. Μια εξάρτηση δεν είναι μια κλινική εικόνα με ξεκάθαρη αιτιολογία. Αυτό που έχει επιβεβαιωθεί είναι ότι η πιθανότητα της εκδήλωσης κάποιας εξάρτησης είναι μεγαλύτερη κάτω από συγκεκριμένες κοινωνικές και προσωπικές καταστάσεις.

Σε κοινωνικό επίπεδο, η οικογένεια παίζει σημαντικό ρόλο, καθώς και η τάξη στο σχολείο και οι φίλοι ενός ατόμου. Όταν η «ομάδα» στην οποία ανήκεις θεωρεί φυσιολογικό ή κατάσταση ρουτίνας, την χρήση συγκεκριμένων ουσιών, είναι τυπικά πιο πιθανό να υιοθετήσεις και εσύ αυτή τη συμπεριφορά. Εδώ μπορούμε να συνδέσουμε και το ψυχολογικό επίπεδο, που αφορά τον χαρακτήρα, την προσωπικότητα και τη δύναμη του ατόμου να αντιστέκεται ή όχι.

Είναι προφανές ότι τα εξαρτημένα άτομα δεν έχουν δεχθεί την κατάλληλη κατεύθυνση και προσοχή από το οικογενειακό τους περιβάλλον και οι φιλικές τους σχέσεις δεν διέπονται από υγιείς συμπεριφορές. Η έλλειψη ασφάλειας, αγάπης και ουσιαστικών ανθρώπινων σχέσεων είναι τα συνήθη αίτια, όπως επίσης, το άλλο άκρο, που είναι το υπερβολικό ενδιαφέρον από τους γονείς, οι αυστηρές ή ακραίες αντιλήψεις και οι αυστηρές δομές εκπαίδευσης φαίνεται να παίζουν τον ρόλο τους.

Ένας μεγάλος αριθμός χρηστών προέρχονται και από οικογένειες όπου υπήρχε χρήση (ουσιών ή αλκοόλ) από τον έναν ή και τους δύο γονείς. Επίσης ψυχικά τραύματα κατά τη διάρκεια της νεανικής ηλικίας, όπως σεξουαλική κακοποίηση ή σωματικός βιασμός, μπορεί να παίξουν και αυτά ένα ρόλο.

Στερητικό σύνδρομο και ανοχή

Το άτομο παρουσιάζει συμπτώματα στερητικού συνδρόμου όταν σταματήσει την χρήση της ουσίας στην οποία είναι εξαρτημένο. Ανοχή υπάρχει όταν κάποιος χρειάζεται μεγαλύτερες ποσότητες μιας ουσίας κάθε φορά, ώστε να πετύχει το αποτέλεσμα το οποίο επιθυμεί να έρθει.

Τα συμπτώματα στερητικού συνδρόμου είναι οι δυσάρεστες σωματικές αντιδράσεις που συμβαίνουν στο άτομο, όταν η χρήση των ουσιών είναι μειωμένη, ασυνεχής ή προσπαθεί να την διακόψει. Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να είναι ναυτία, μυϊκοί πόνοι, προβλήματα συγκέντρωσης, αϋπνία, άγχος και εφιάλτες.

Πολλές φορές τα άτομα κάνουν επαναλαμβανόμενες και ανεπιτυχείς προσπάθειες να περιορίσουν ή να ελέγξουν τη χρήση της ουσίας, ή κάνουν χρήση της ουσίας για μεγαλύτερη χρονική διάρκεια ή σε μεγαλύτερη ποσότητα απ’ ότι αρχικά είχαν σχεδιάσει. Άνθρωποι που δεν βιώνουν συμπτώματα ανοχής ή συμπτώματα στερητικού συνδρόμου, δεν σημαίνει ότι δεν είναι εξαρτημένοι από την ουσία.

Το στερητικό σύνδρομο, από την στιγμή που το άτομο προμηθεύεται και κάνει χρήση της ουσίας χρειάζεται αρκετό χρόνο για να περάσει. Αυτό έχει ως επακόλουθο την περιθωριοποίηση του εξαρτημένου, την απομόνωση, τν παραμέληση της εργασίας, του σχολείου, των κοινωνικών επαφών κλπ.

Για να μπορεί να οριστεί εάν κάποιος είναι εξαρτημένος, το άτομο αυτό πρέπει να πληροί κάποια κριτήρια που έχουν οριστεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, μεταξύ άλλων.

Για να θεωρηθεί κάποιος εξαρτημένος αρκεί να παρουσιάζει μόνο κάποια από τα ακόλουθα:

? Ανοχή
? Ψυχολογική εξάρτηση (επιθυμία, από πολύ μικρή μέχρι πολύ έντονη)
? Συμπτώματα στερητικού συνδρόμου
? Χρήση της ουσίας ή υιοθέτηση συγκεκριμένης συμπεριφοράς για τον περιορισμό των στερητικών συμπτωμάτων
? Αποτυχημένες προσπάθειες για να ελέγξει τη χρήση ή τη συμπεριφορά.
? Σπατάλη χρόνου τόσο για την χρήση (ουσιών) ή την επανάληψη της συμπεριφοράς στην οποία είναι εθισμένος όσο και κατά την διαδικασία ανάρρωσης.
? Καταστροφικές συνέπειες εξαιτίας της χρήσης τόσο στους ίδιους τους εθισμένους όσο και στους ανθρώπους του περιβάλλοντός τους (προβλήματα στην εργασία ή το σχολείο, συγκρούσεις με ανθρώπους που βρίσκονται στο κοντινό περιβάλλον, κ.λ.π)
? Χρήση ουσιών πιο συχνή και σε μεγαλύτερες δόσεις απ’ ότι σχεδιάζεται.
? Εξακολούθηση της χρήσης ακόμα κι αν το άτομο γνωρίζει ότι αυτό είναι καταστροφικό για τον εαυτό του.

Θεραπεία

Τα είδη της θεραπείας για την απεξάρτηση από τις ναρκωτικές ουσίες, είναι πολλά και διαφορετικά. Η Γνωστική – Συμπεριφορική ψυχοθεραπεία είναι μια θεραπεία στην οποία ένας ειδικά εκπαιδευμένος θεραπευτής προσπαθεί να αλλάξει τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές του εξαρτημένου ατόμου, που οδηγούν σε υποτροπή, χρήση ή ανεπιθύμητη συμπεριφορά.

Ο θεραπευτής προσπαθεί, μαζί με τον ασθενή, να διαμορφώσει σε αυτόν μια συγκεκριμένη συμπεριφορά η οποία να αποτρέπει το ενδεχόμενο υποτροπής, για παράδειγμα να μάθει ο εξαρτημένος πώς να απορρίπτει προτάσεις για λήψη ναρκωτικά. Να μάθει να χειρίζεται την ανάγκη του για χρήση. Η θεραπεία επίσης διδάσκει τον πελάτη πώς να χειριστεί τη ζωή χωρίς την εξάρτηση. Άλλες μορφές θεραπείας είναι: η ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία, η ομαδική θεραπεία, οικογενειακή θεραπεία, και οι ομάδες αυτό-βοήθειας.

Κάθε έμπειρος και καλά εκπαιδευμένος θεραπευτής μπορεί να εφαρμόσει αυτές τις θεραπείες αλλά συχνά εφαρμόζονται σε κλινικές που εξειδικεύονται στις εξαρτήσεις. Συνήθως, εφαρμόζεται ένας συνδυασμός διαφορετικών θεραπειών με μια συγκεκριμένη σειρά, για παράδειγμα πρώτα επιδιώκεται μια κλινική αποτοξίνωση και σωματική ανάρρωση με φάρμακα, όπως π.χ. η μεθαδόνη, και κατόπιν μια θεραπεία εστιασμένη στα προβλήματα που παραμένουν, κυρίως ψυχολογικού επιπέδου.

Όταν οι εθισμένοι κάνουν χρήση ναρκωτικών για να καταπνίξουν δυσάρεστα συναισθήματα, ένας στόχος της θεραπείας συχνά είναι να διδάξει στο άτομο τον τρόπο να αποδέχεται τα δυσάρεστα συναισθήματα και να τα χειρίζεται με εποικοδομητικό τρόπο.

Οι άνθρωποι που είναι εξαρτημένοι έχουν συχνά και άλλα ψυχιατρικά προβλήματα. Το πρόγραμμα της θεραπείας διαμορφώνεται πάντα ανάλογα με το είδος και τη σοβαρότητα των ψυχιατρικών προβλημάτων και την φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνει το άτομο. Μια εξάρτηση μπορεί να προκαλείται ή να ενισχύεται από ψυχιατρικά προβλήματα.

Είναι πολύ σημαντικό να επισημάνουμε ότι η οικογενειακή υποστήριξη είναι ιδιαίτερα σημαντική και συμβάλει πολύ θετικά στην θεραπεία του εξαρτημένου ατόμου. Η διαδικασία της θεραπείας γίνεται ομαδική και το πρόβλημα κατά κάποιον τρόπο μοιράζεται και συνήθως ξεπερνιέται ευκολότερα. Η οικογένεια δένεται περισσότερο, το άτομο νιώθει ότι υπάρχουν άνθρωποι που τον νοιάζονται και αυτό το παρακινεί να προσπαθήσει. Γίνεται μια νέα αρχή και μια προετοιμασία υποδοχής του ατόμου από το θεραπευτικό πρόγραμμα στην οικογένεια.

Ας ελπίσουμε ότι οι πολιτικοί και κοινωνικοί φορείς θα μεριμνήσουν πιο ουσιαστικά,  ότι θα κάνουν αυτό το κάτι παραπάνω, ώστε να βρουν μέτρα και διεξόδους πρόληψης και θεραπείας για τους πολίτες που το έχουν ανάγκη, καθώς και σωστή και λεπτομερή ενημέρωση για την μάστιγα που δεν λέει να βρει ένα τέλος. Για μια καλύτερη ζωή για όλους και, κυρίως, για τα παιδιά του σήμερα και του αύριο.

Της Έλενας Αρώνη

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

Σχετικά Άρθρα

Τελευταία Άρθρα