Από εκείνες τις πρώτες της πρόβες στο υπόγειο της Αρχιτεκτονικής με τη Θεατρική ομάδα του ΑΠΘ αισθάνθηκε σα να μπαίνει σ’ έναν καινούργιο κόσμο. Έναν κόσμο ταυτόχρονα τρομακτικό και μαγευτικό.
Εκεί ήρθε σε επαφή για πρώτη φορά και με φοιτητές, που έμελλε να γίνουν οι μελλοντικοί συνοδοιπόροι της, οι C for Circus. Ως ένα από τα ιδρυτικά μέλη της συγκεκριμένης ομάδας η Χρύσα Κοτταράκου απολαμβάνει εξίσου να συνεργάζεται μαζί τους όχι μόνο πλέον ως ηθοποιός, αλλά και ως μεταφράστρια, αλλά και ως υπεύθυνη παραγωγής.
Πέρα βέβαια και από τις ξέχωρες συνεργασίες της εκτός ομάδας η Χρύσα ξεκίνησε τη θεατρική της σεζόν στο σπουδαίο και βραβευμένο έργο της Βαλέριας Δημητριάδου, “Και εφύτευσεν ο Θεός Παράδεισον”, το οποίο συνεχίζει για 3η χρονιά και εξακολουθεί ν’ αποτελεί μια από τις πιο πολυσυζητημένες παραστάσεις της θεατρικής Αθήνας.
* Είχα την τύχη να μεγαλώσω με γονείς που θεωρούσαν πολύ σημαντική την ανάπτυξη δεξιοτήτων κι έτσι, οποιαδήποτε εξωσχολική δραστηριότητα μού φαινόταν ενδιαφέρουσα κατά καιρούς, είχα την ευκαιρία να τη δοκιμάσω. Όταν ήμουν 6 χρονών, τους είπα “Θέλω να κάνω πιάνο” και με πήγαν.
* Όταν ήμουν 11 χρονών τους είπα “Θέλω να κάνω θέατρο” και με πήγαν. Συνέχισα τα μαθήματα πιάνου μέχρι και την τρίτη Λυκείου, αφού εν τω μεταξύ πήγα στο Μουσικό Γυμνάσιο και Λύκειο Παλλήνης, όπου ήταν έτσι και αλλιώς υποχρεωτικό μάθημα. Εκεί και σε συνδυασμό με το ωδείο, έμαθα τα περισσότερα από αυτά που ξέρω για τη μουσική.
* Όσο για το θέατρο, μετά από εκείνο το θεατρικό εργαστήρι που πήγα για έναν χρόνο ως παιδί, έτυχε να μπω στην Πολυτεχνική Σχολή του ΑΠΘ, η οποία είχε μια πολύ αξιόλογη φοιτητική θεατρική ομάδα. Πήγα όταν ήμουν δεύτερο έτος και από τότε δεν έχω σταματήσει να ασχολούμαι με το θέατρο. Εκεί γνώρισα και τους ανθρώπους που είναι σήμερα η ομάδα μου, τους C. for Circus, με τους περισσότερους από τους οποίους έχουμε πραγματικά μεγαλώσει μαζί.
* Θυμάμαι σε αυτές τις πρώτες ακόμα πρόβες που κάναμε στο υπόγειο της Αρχιτεκτονικής στη Θεσσαλονίκη, αισθάνθηκα σαν να μπαίνω σε έναν καινούργιο κόσμο, ταυτόχρονα τρομακτικό και μαγευτικό. Ήμασταν όλοι φοιτητές, αισθανόμαστε ότι έχουμε τη ζωή μας μπροστά μας, κάναμε πρόβες ατελείωτες ώρες και μετά βγαίναμε και όλοι μαζί.
* Ήταν πολύ έντονη η έννοια της ομάδας και της συλλογικότητας. Όσο για το τι συνέβαινε πάνω στη σκηνή, δίναμε πολύ μεγάλη σημασία στις σωματικές ασκήσεις και τον ρόλο του σώματος ή πώς μπορούν να προκύπτουν τα πράγματα με το σώμα ως οδηγό, κλπ. Νομίζω ότι αυτή η συγκυρία με βοήθησε πάρα πολύ να μην τα παρατήσω, γιατί είχα ήδη καλή επαφή με το σώμα μου λόγω αθλητισμού, όμως δεν ήμουν καλή σε τίποτε άλλο που να έχει σχέση με το θέατρο!
* Στην αρχή δεν μπορούσα καν να μιλήσω, δεν καταλάβαινε κανένας τι έλεγα, ήμουν αμήχανη, δεν ήξερα τι να κάνω. Επειδή όμως υπήρχε αυτό το ασφαλές περιβάλλον, έμεινα, προσπάθησα και βελτιώθηκα. Κάποια χρόνια αργότερα συνειδητοποίησα ότι η υποκριτική είναι πρώτα και κυριότερα δουλειά με τον εαυτό σου – δουλειά με το σώμα, τη φωνή, την άρθρωση, τη σκέψη, τον ψυχικό σου κόσμο και η λίστα δεν τελειώνει – και αυτό είναι που με κρατάει γοητευμένη μέχρι και σήμερα με αυτήν την τέχνη.
* Η μουσική από την άλλη, την οποία αγαπώ πολύ επίσης, συνδέεται πολύ στενά και τη χρησιμοποιούμε συχνά στο θέατρο. Μπορώ να πω ότι, αν και έχει μπει σε δεύτερη μοίρα σε σχέση με την υποκριτική, έχω παρατηρήσει κάτι πολύ ενδιαφέρον.
* Η δουλειά στη σκηνή έχει βελτιώσει τον τρόπο με τον οποίο παίζω μουσική, ίσως γιατί η εκφραστικότητα είναι μεγάλο κομμάτι και των δύο τεχνών. Έτσι, ένα από τα τσεκ που μου αρέσει να κάνω είναι, για παράδειγμα, να παίζω ένα κομμάτι στο πιάνο που ξέρω καλά ή να τραγουδάω ένα τραγούδι που αγαπώ, να με ηχογραφώ και να παρατηρώ πώς έχει αλλάξει η εκφραστικότητά μου από την τελευταία φορά. Οι δύο αυτές τέχνες είναι πολύ χρήσιμες η μία στην άλλη.
* Λένε ότι οι τέχνες ανθίζουν όταν μια κοινωνία περνάει κρίση. Αν και δεν μπορώ να έχω αντικειμενική εκτίμηση της εποχής που διανύουμε αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα, μπορώ να πω με σχετική βεβαιότητα ότι δεν υπάρχει κάποια συντονισμένη δραστηριότητα στο θέατρο, δε νομίζω δηλαδή ότι ο τομέας αυτός εξελίσσεται όλος μαζί προς κάπου. Υπάρχουν φωτεινές μονάδες που παλεύουν κυρίως μόνες τους και αυτό είναι κάτι που με προβληματίζει συχνά.
* Δεν έχω καταλήξει αν είναι θέμα κουλτούρας ή κακής διαχείρισης, πάντως παρόλο που υπάρχουν πολύ ταλαντούχοι άνθρωποι που παράγουν έργο σ’ αυτόν τον χώρο, το θέατρο ως σύνολο φαίνεται να παραπαίει. Εγώ είμαι σαφώς από τους τυχερούς, δεδομένου ότι έχω την ομάδα μου με τους οποίους δουλεύουμε και εξελισσόμαστε μαζί πολλά χρόνια. Είναι όμως κάτι που αισθανόμαστε έντονα ακόμα και εμείς ότι το περιβάλλον μέσα στο οποίο δουλεύουμε είναι κατά βάση αφιλόξενο.
* Ένα αντικειμενικό γεγονός είναι ότι υπάρχει πολύ μεγαλύτερη προσφορά ηθοποιών από ό,τι υπάρχει ζήτηση και αυτό από μόνο του δημιουργεί πολλά προβλήματα, γιατί όταν υπάρχουν άνθρωποι που είναι απελπισμένοι να δουλέψουν με οποιονδήποτε τρόπο, είναι πιο πιθανό να αποδεχτούν κακές συνθήκες εργασίας και να δημιουργούν αυτό το προηγούμενο για όλους.
* Επίσης, συμβαίνει συχνά κάτι που εγώ δεν το καταλαβαίνω καθόλου, πιθανόν επειδή προέρχομαι από ομάδα. Υπάρχει ακόμα η πεποίθηση ανάμεσα στους ηθοποιούς ότι ο καθένας είναι μόνος του και μόνος του πρέπει να διαπραγματευτεί για παράδειγμα τον μισθό του ή το συμβόλαιό του, ενώ είναι πολύ σαφές ότι αυτό συμφέρει μόνον τον παραγωγό.
* Όσο για την πολιτεία, αν αντιμετωπίζει πρόχειρα άλλα κι άλλα, τι να περιμένει κανείς για τις τέχνες; Όχι ότι δεν υπάρχουν και θετικές εξελίξεις φυσικά, υπάρχει πολύ μεγαλύτερη συσπείρωση από παλιότερα, το ΣΕΗ είναι πολύ δυνατότερο από ό,τι ήταν πριν από όχι και τόσα πολλά χρόνια και θεωρώ ότι ο χώρος έχει αποκτήσει μεγαλύτερη συνείδηση του τι του συμβαίνει.
* Εγώ από την άλλη ονειρεύομαι την εποχή που δε θα χρειάζεται να κάνεις τρεις και τέσσερις παραστάσεις τον χρόνο για να επιβιώσεις, γιατί η κάθε παράσταση θα έχει μεγαλύτερη αξία, που οι καλλιτέχνες δε θα αντιμετωπίζονται σαν μηχανάκια, αλλά ως ευαίσθητα εργαλεία που χρειάζονται φροντίδα για να παράξουν πιο λεπτές και ουσιαστικές δουλειές. Η λειτουργία της τεχνης για μένα είναι να ερευνά σκοτεινές πτυχές της ανθρώπινης ζωής μέσα σε ένα προστατευμένο περιβάλλον, να κάνει οικείο το ανοίκειο και πρέπει να αντιμετωπίζεται ως επιστήμη και όχι ως βιομηχανία.
* Ένα από τα μαγικά πράγματα τού να είναι κανείς μέλος ομάδας είναι το πόσο μπορεί να σε ξαφνιάσουν άνθρωποι που γνωρίζεις πολύ καλά. Όταν η Βαλέρια Δημητριάδου μάς πρότεινε το έργο της “Και εφύτευσεν ο Θεός Παράδεισον”, δε νομίζω ότι κανένας μας πίστευε ότι θα πάει τόσο καλά – εμπορικά τουλάχιστον. Εγώ από μέσα, ασχολούμουν πιο πολύ με το πόσο ωραίο είναι να έχει ο καθένας από μας την ευκαιρία να δοκιμαστεί σε διάφορα πόστα της δουλειάς και ήταν η πρώτη φορά που κάποιος από την ομάδα σκηνοθετούσε έργο που έχει γράψει ο ίδιος.
* Η Βαλέρια δημιούργησε ένα πολύ ωραίο περιβάλλον στις πρόβες, ήμασταν όλοι έτσι κι αλλιώς χαρούμενοι με αυτό που είχαμε φτιάξει και η ανταπόκριση που είχε τελικά η παράσταση ήταν το κερασάκι στην τούρτα. Φέτος, η παράσταση έχει ανέβει για τρίτη χρονιά και, αν κρίνουμε από την προσέλευση προς το παρόν, φαίνεται ότι υπάρχει ακόμη η ανάγκη να την παίζουμε.
* Σίγουρα ένα από τα πράγματα που μου κάνουν εντύπωση πάντα και επιβεβαιώθηκε και σε αυτή την παράσταση είναι ότι αλλιώς τη βιώνουμε εμείς που την παίζουμε και αλλιώς ένας θεατής και όσο κι αν εξασκηθεί η ικανότητα τού να καταλαβαίνεις πώς φαίνεται “έξω” αυτό που κάνουμε από “μέσα”, οι πιθανότητες είναι ότι θα εκπλαγείς από αυτά που θα ακούσεις. Είναι μια παράσταση συνόλου και εξαρτιόμαστε πολύ ο ένας από τον άλλον πάνω στη σκηνή, επομένως μια καλή μέρα για κάποιον από τους ηθοποιούς δε σημαίνει το ίδιο και για την παράσταση ή το ανάποδο.
* Ήταν πολύ απελευθερωτικό στη συγκεκριμένη παραγωγή να ξέρω ότι είναι πραγματικά ομαδικό το αποτέλεσμα. Επιπλέον, καθώς μεγαλώνουμε κι εμείς, ο τρόπος με τον οποίο δουλεύουμε και οι συνθήκες που δημιουργούμε είναι όλο και πιο ώριμες, ψύχραιμες και χωρίς νευρικότητα. Αυτά τα συστατικά ήταν απαραίτητα για να προσεγγίσουμε αυτό το τόσο ευαίσθητο θέμα, που είναι το sex trafficking. Νομίζω ότι αξίζει κανείς να δει τη δουλειά μας γιατί μας απασχόλησε πολύ να φτιάξουμε κάτι με τη σοβαρότητα και τον σεβασμό που του αξίζει.
* Ο χαρακτήρας μου, η Ρουθ, είναι η καλύτερη φίλη της βασικής ηρωίδας και είναι ένας από τους πιο αντιφατικούς ρόλους του έργου. Απόλαυσα πολύ τη δημιουργική φάση των προβών, γιατί ως γυναίκα είχα πολύ υλικό σχετικά με την αντικειμενοποίηση του σώματος και τον σεξισμό. Νομίζω ότι το πιο ενδιαφέρον πράγμα που έκανα με αφορμή αυτόν τον ρόλο, είναι να αναρωτηθώ αν και πότε τα χρησιμοποίησα προς όφελός μου.
* Με τη βοήθεια της Βαλέριας, προσπαθήσαμε να φτιάξουμε έναν χαρακτήρα που να περνάει από πολλές και διαφορετικές συναισθηματικές καταστάσεις και σε συνδυασμό με τη λειτουργία της αφήγησης και της μουσικής που έχουμε σε διάφορες στιγμές της παράστασης όλοι οι ηθοποιοί, κατέληξε να είναι ίσως το πιο απαιτητικό από τα έργα στα οποία έχω παίξει.
* Όταν ήμουν μικρή ζήσαμε για κάποια χρόνια στην Αγγλία με την οικογένειά μου και σχεδόν έμαθα αγγλικά ταυτόχρονα με τα ελληνικά. Οι μεταφράσεις πάντα με γοήτευαν και στα πρώτα μας χρόνια ως ομάδα, όταν είχαμε να κάνουμε με αγγλικό κείμενο, βοηθούσα στο να συμβουλευόμαστε το πρωτότυπο ή και μετέφραζα στο πόδι κάτι που μπορεί να μας ήταν χρήσιμο.
* Την πρώτη μου ολοκληρωμένη μετάφραση την έκανα για τη Λένα Φιλίπποβα και ήταν “Ο εραστής” του Χάρολντ Πίντερ. Αυτό συνέβη πιο πολύ από ανάγκη, αφού δεν υπήρχε κάποια μετάφραση που να μας ταιριάζει για αυτό το έργο. Όμως, ευχαριστήθηκα τόσο πολύ τη διαδικασία, που αργότερα μετέφρασα και το “Love and Information” της Κ. Τσέρτσιλ όταν ήταν να το ανεβάσουμε με τους C. for Circus στην Πειραματική του Εθνικού και πέρσι, ο Μιχάλης Πανάδης με εμπιστεύτηκε να του μεταφράσω δύο έργα της ‘Αννι Μπέικερ. Είναι κάτι που με γεμίζει πολύ και ήθελα να συνεχίσω να το κάνω.
* Η οργάνωση παραγωγής είναι άλλη μια δραστηριότητα που προέκυψε από ανάγκη. Για διάφορους λόγους, ήταν βολικό να είμαι διαχειρίστρια στη C. for Circus ΑΜΚΕ και πολύ σταδιακά άρχισα να μαθαίνω τι χρειάζεται να γίνει από την πλευρά της παραγωγής για να πραγματοποιηθεί μια παράσταση.
* Όλα αυτά ξεκίνησαν μια εποχή που ήμασταν αναγκασμένοι να καλύπτουμε όλοι διάφορα πόστα πέρα από τα καλλιτεχνικά, γιατί πολύ απλά δεν είχαμε χρηματοδότηση και δεν υπήρχε ο προϋπολογισμός να προσλάβουμε επαγγελματίες. Με τα χρόνια, κατάλαβα ότι είμαι οργανωτικός άνθρωπος και αυτό είναι πολύ χρήσιμο όσον αφορά στην παραγωγή και ενώ στην αρχή δυσκολευόμουν και δεν ήθελα να το κάνω, τώρα το αντιμετωπίζω και αυτό ως κομμάτι της θεατρικής διαδικασίας.
* Αγαπώ πάρα πολύ τις ταινίες! Δεν έχει τύχει να κάνω ακόμα, αλλά είναι κάτι που με ενδιαφέρει πολύ. Μακάρι και στην Ελλάδα να αναπτυχθεί ξανά αυτό το κομμάτι, γιατί έχουμε ομολογουμένως πολύ περισσότερο θέατρο από ό,τι κινηματογράφο. Χαίρομαι, όμως, γιατί εμφανίζονται συνεχώς νέοι δημιουργοί που προσπαθούν και φτιάχνουν αξιόλογα πράγματα.
* Έχω μια σχετικά μικρή εμπειρία στην τηλεόραση, όμως κατάλαβα γρήγορα πόσο μου αρέσει ο κόσμος του γυρίσματος. Είναι υποκριτική με εντελώς διαφορετικό τρόπο από το θέατρο, άλλες ταχύτητες, άλλα ζητούμενα, άνθρωποι τρέχουν πάνω κάτω συνεχώς, υπάρχει μεγάλη πίεση και άγχος, αλλά εγώ βρίσκω μια ομορφιά σε αυτό. Στο θέατρο πρέπει να βρεις πώς θα επαναλαμβάνεται η ιστορία του έργου σαν να είναι η πρώτη φορά, ενώ στην τηλεόραση ή στον κινηματογράφο ψάχνεις τον τρόπο να φτιάξεις μία φορά αυτό που πρέπει να συμβεί και μένει έτσι για πάντα.
* Ακριβώς επειδή είμαι στους C. for Circus, όπου υπάρχει η ευκαιρία για όλους μας να περάσουμε από τη σκηνοθεσία ή το γράψιμο – έχουν περάσει και τα δύο από το μυαλό μου – δε μου έχει προκύψει όμως ως τώρα πραγματικά η ανάγκη για κανένα από το δύο.
* Προς το παρόν με καλύπτει το να είμαι ηθοποιός, αν και σε διάφορες στιγμές έχω μια μικρή έμπνευση για κάτι και το τοποθετώ σε έναν φάκελο για αργότερα. Ποιος ξέρει, ίσως στο μέλλον, να γράψω ή να σκηνοθετήσω και εγώ.
* Σχετικά με τον χορό, όπως ανέφερα και παραπάνω, οι γονείς μου ήταν πολύ ανοιχτοί στο να δοκιμάζω πράγματα και κάπως έτσι ξεκίνησα και χορό όταν ήμουν μικρή. Δεν το συνέχισα, αλλά θεωρώ ότι με έχει βοηθήσει σημαντικά στο θέατρο αυτή η σχέση με το σώμα μου. Τώρα για τον αθλητισμό, είναι κάτι που ακόμα και τώρα είναι σημαντικό για μένα, όταν ήμουν μικρή όμως, ήταν πραγματικά απαραίτητο, γιατί είχα σχεδόν υπερκινητική ενέργεια και το πλαίσιο που προσφέρει ο αθλητισμός με βοήθησε πολύ να ηρεμήσω με τα χρόνια.
* Μετά από την εμπειρία μου με τη Βαλέρια ως σκηνοθέτη, είμαι σε μια περίοδο που θα προτιμούσα στο άμεσο μέλλον να συνεργαστώ στο θέατρο με γυναίκες σκηνοθέτες γενικά, και ειδικά εκείνες στις οποίες διακρίνω μια τρυφερότητα στις παραστάσεις τους. Για παράδειγμα την Ελένη Ευθυμίου ή τη Μαρία Μαγκανάρη.
* Όχι φυσικά ότι δεν εκτιμώ και δε θαυμάζω πολλούς άντρες καλλιτέχνες φυσικά, απλώς μετά από αυτή την παράσταση συνειδητοποίησα ότι μου λείπει – σε αυτήν τη φάση της ζωής μου – η γυναικεία ματιά στα πράγματα.
* Όσο για συγγραφείς, έχω αναπτύξει μια αδυναμία σε αυτούς που έχω μεταφράσει, όπως ο Χ. Πίντερ και η Άννι Μπέικερ, πιθανόν γιατί αυθόρμητα εμβαθύνω σε εκείνους κατά τη διαδικασία της μετάφρασης.
* Η Αθήνα, παρόλο που είναι καταθαμμένη στο τσιμέντο, αν πάρει κανείς τον χρόνο του, μπορεί να διακρίνει πόσο όμορφη θα μπορούσε να είναι ή ήταν κάποτε. Αγαπώ πολύ τους λόφους της και τα βουνά της, αλλά και τα ποτάμια της, που πλημμυρίζουν τους δρόμους κάθε φορά που βρέχει αρκετά.
* Μεγάλωσα στην Αθήνα και έχω περπατήσει ώρες ολόκληρες αυτή την πόλη, στην οποία έχουν συμβεί κοσμοϊστορικά γεγονότα. Καμιά φορά σκέφτομαι μήπως πρέπει να την κατεδαφίσουμε όλη για να τη χτίσουμε από την αρχή. Όμως, είναι μια πόλη γεμάτη ζωή, γεμάτη ανθρώπους, θεάματα και αντιφάσεις.
* Οι καλλιτέχνες και όχι μόνο, έχουμε ανάγκη να βρισκόμαστε, να σχετιζόμαστε, να ανταλλάσουμε ιδέες, να παρουσιάζουμε τις δημιουργίες μας και το All4fun προσφέρει αυτή τη δυνατότητα. Είναι μια πλατφόρμα που ανακουφίζει λίγο από την αποξένωση της εποχής μας, είτε με τα άρθρα είτε με τα βραβεία που διοργανώνει. Όταν παρευρέθηκα πέρσι στην απονομή, όπου συμμετείχε και το “Και εφύτευσεν ο Θεός Παράδεισον”, έφυγα με πολύ καλή διάθεση και με όρεξη να δω παραστάσεις και εκτίμησα πολύ το εγχείρημα, που στο κάτω κάτω απευθύνεται στην αγάπη μας για το θέατρο χωρίς κάποιο άλλο κέρδος.
& Αναλυτικές πληροφορίες για την τρίτη σεζόν της βραβευμένης παράστασης “Και εφύτευσεν ο Θεός Παράδεισον” ΕΔΩ:
Του Κυριάκου Κουρουτσαβούρη, 20/11/2024
