Το 1943, ο Τούρκος συγγραφέας Σαμπαταχίν Αλί (1907-1948) εξέδωσε το συγκεκριμένο έργο, χωρίς καμμία όμως καλλιτεχνική αποδοχή. Χρειάστηκαν 70 ακριβώς χρόνια για να σημειώσει την εμπορική επιτυχία, που του χάρισε – τελικά – παγκόσμια αναγνώριση. Και παρ΄ όλο που το όνομά του δεν συγκαταλέγεται στα πιο γνωστά (για τους δυτικούς τουλάχιστον αναγνώστες), ο Αλί δεν παύει να θεωρείται εξαιρετικά σημαντικός στην πατρίδα του, διότι είχε λόγο (ήταν
εκδότης και ιδιοκτήτης τουρκικής εφημερίδας), τον οποίο δεν έπαψε ποτέ να εκφράζει.
Κι ίσως μ΄ αυτή την αφορμή να έχασε ο αντιφρονών τόσο σύντομα και τόσο άδικα τη ζωή του (εικάζεται ότι θανατώθηκε από τις τουρκικές μυστικές υπηρεσίες). Η παράσταση ξεκινά σε ένα σκοτεινό, μάλλον θλιβερό γραφείο, όπου ένας νεαρός (στη συνέχεια εμφανίζεται ως Αφηγητής) βρίσκει δουλειά σε μια εταιρία. Εκεί συναντά έναν περίεργο άνθρωπο, από αυτούς που υπάρχουν κατά εκατοντάδες γύρω μας και πάντα τους θεωρούμε αδιάφορους ή αμελητέους. Η κατάσταση της υγείας αυτού του περιφρονημένου ανθρώπου, θα δώσει στον Αφηγητή το περιθώριο να ανακαλύψει τα μυστικά του πρότερου βίου του μέσα από ένα προσωπικό ημερολόγιο. Κι από εκεί ξεκινά η ιστορία…
Το βιβλίο περιγράφει έναν μεγάλο έρωτα, μεταξύ δύο νέων ανθρώπων, της Γερμανο-εβραίας καλλιτέχνιδας Μαρίας και του Τούρκου Ραΐφ, που άφησε την πατρίδα του για μια καλύτερη ζωή. Άλλοτε σε πρώτο χρόνο και άλλοτε μέσα από τις περιγραφές του τρίτου προσώπου, του Αφηγητή-Αναγνώστη, μαθαίνουμε για το κοινό κομμάτι της ζωής τους. Πώς πρόλαβαν και βίωσαν έναν έρωτα μεγάλο και βαθύ, πριν η μοίρα τους χωρίσει και πάλι.
Ο Ραΐφ ήταν τότε ένας νεαρός που βρέθηκε στη Γερμανία για να μάθει νέες τεχνικές πάνω στη δουλειά του. Η ερασιτεχνική του απασχόληση, η ζωγραφική, τον έφερε αντιμέτωπο ένα βράδυ σε μια έκθεση ζωγραφικής, με ένα πορτρέτο διαφορετικό από τ΄ άλλα. Μια Μαντόνα με γούνινο παλτό… Η εμμονή του με το μοντέλο, πολύ γρήγορα θα τους φέρει σ΄ επαφή.
Ο Βασίλης Τριανταφύλλου ήταν ακριβώς ο κατάλληλος άνθρωπος για τη θέση του δειλού κι ενίοτε φοβισμένου μικροαστού, που δεν μπορεί και ίσως δε θέλει κατά βάθος να υπερβεί και να ξεφύγει από τα συντηρητικά κι οπισθοδρομικά κοινωνικά του μοντέλα.
Σωστή στάση σώματος και επίσης προσεγμένη εκφορά λόγου, που παρέπεμπε σε μετανάστη ανατολίτικης προελεύσεως.
Η Μαρία, από την άλλη μεριά, είναι μια όμορφη, μοιραία κι εκνευριστικά ανεξάρτητη γυναίκα, εξαντλημένη συναισθηματικά από τη στάση του κόσμου – και των ανδρών ιδιαιτέρως – απέναντι σ΄ όλο το γυναικείο γένος.
Η Βίκυ Διαμαντοπούλου, σ΄ έναν αντισυμβατικό ρόλο, έδωσε την ψυχή της για ν΄ αποδείξει την ξεπερασμένη νοοτροπία, αρνούμενη ξεκάθαρα τους παραδοσιακούς ρόλους των δύο φύλων, που ακόμη και σήμερα πολλές κοινωνίες προσπαθούν να επιβάλλουν, όχι μόνο στο μικρο-περιβάλλον των οικογενειών, αλλά και σε μεγαλύτερους πληθυσμούς που έχουν – υποτίθεται – και εκπολιτιστεί και εκκοσμικευθεί.
Πολύ όμορφη κι αεράτη παρουσία και παράλληλα πολύ δυναμική κι ανήσυχη, που σίγουρα ικανοποιούσε τις απαιτήσεις του ρόλου της. Αυτούς τους δύο ανθρώπους έφερε ξανά σ΄ «επαφή», μετά από πολλά χρόνια ο Αφηγητής, Φώτης Καράλης. Ένας αξιόλογος και χρήσιμος ρόλος, τόσο συνειδητός – συγγραφικά και σκηνοθετικά, αφού ο Αφηγητής μπορούσε να περιγράψει καταστάσεις και γεγονότα, αποποιούμενος κάθε πιθανής ιστορικής και πολιτικής ευθύνης, προσφέροντας όμως πολλά κι ενδιαφέροντα στοιχεία για την ανθρώπινη φύση, μέσα από το ερωτικό συναίσθημα των δύο χαρακτήρων.
Ο Καράλης πέρναγε ανενόχλητος κι απερίσπαστος από τη μία σκηνή στην άλλη, χωρίς να επεμβαίνει στα κρίσιμα σημεία και – παρ’ όλο που κράταγε όλο το βάρος της εξέλιξης στα χέρια του – δεν επηρέασε διόλου με την παρουσία του τα συγκινησιακά εύθραυστα momenta του ζευγαριού.
Η Έφη Βενιανάκη έκανε μια εξαίρετη προσπάθεια στη θεατρική απόδοση του έργου και η σκηνοθέτις Ρουμπίνη Μοσχοχωρίτη προσπάθησε και μετέφερε στους θεατές όλα αυτά τα ατελείωτα υπονοούμενα και υπαινιγμούς που έστελνε ο συγγραφέας ως μήνυμα στην πατρίδα του και στο αναγνωστικό κοινό του, αλλά και στο κάπως φιλελεύθερο Βερολίνο της εποχής, όπου μπορούσες να ζήσεις χωρίς να προσποιείσαι, ακόμη κι αν αυτό δεν ήταν μόνιμο.
Πάντως, αναμφισβήτητα, κάποιος είχε το δικαίωμα της ελεύθερης σκέψης και το – γενικώς απαγορευμένο για την εποχή – δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης.
Ωραίος ο φωτισμός του Γιώργου Αγιαννίτη και ιδιαίτερα επικουρική η πρωτότυπη μουσική του Κώστα Νικολόπουλου και η επί σκηνής εκτέλεση του μουσικού Ανδρέα Γυφτάκη.
Διαβάζοντας την ιστορία του Σαμπαταχίν Αλί, δε μου φάνταζε πολύ πιθανόν ένας τέτοιος άνθρωπος, με το δικό του κοινωνικο-πολιτικό background, κυνηγημένος και διωγμένος από την ίδια του την πατρίδα, να έχει εκφραστεί τόσο υπέροχα μελαγχολικά μέσα από το συγκεκριμένο έργο του. Όμως, συχνά, το εξωτερικό περίβλημα μας διαψεύδει.
Και «Η Μαντόνα με το Γούνινο Παλτό» δεν είναι απλά μια ακόμη ιστορία αγάπης. Αντιπαραθέτει ασύγκριτα έξυπνα τις διαφορετικές πεποιθήσεις της Δύσης και της Ανατολής, με το πιο ενδιαφέρον στοιχείο, τη συμπεριφορά των δύο φύλων. Δημιουργεί ειρωνείες και χαμένες ευκαιρίες, μέσα από τις αγωνιώδεις προσπάθειες των δύο ηρώων και τον ανεκπλήρωτο στόχο μιας κοινής ζωής.
Της Βικτώριας Πέππα, 26/3/2023
Συντελεστές:
Σκηνοθεσία: Ρουμπίνη Μοσχοχωρίτη
Θεατρική απόδοση: Έφη Βενιανάκη
Πρωτότυπη μουσική: Κώστας Νικολόπουλος
Σκηνικά-Κοστούμια: Γιώργος Λιντζέρης
Επιμέλεια κίνησης-Χορογραφία: Ματίνα Κωστιάνη
Βοηθός σκηνοθέτη: Δανάη Παπακωνσταντίνου
Επιμέλεια φωτισμών: Γιώργος Αγιαννίτης
Φωτογραφίες: Πέτρος Μακρής
Ηθοποιοί: Βίκυ Διαμαντοπούλου, Φώτης Καράλης, Βασίλης Τριανταφύλλου
Παίζει ζωντανά ο μουσικός: Ανδρέας Γυφτάκης
Πρεμιέρα: Τρίτη 14 Φεβρουαρίου
Κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21:00
Alhambra Art Theater
Στουρνάρη 53, Αθήνα 104 32
Τηλέφωνο: 21 0522 0120
Συμπαραγωγή ομάδα Anima και Alhambra Art Theater
Η παράσταση επιχορηγείται από το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού
