Αν και μας χωρίζουν σχεδόν εκατό χρόνια από την εποχή που ο Παντελής Χορν έγραψε το «Φιντανάκι», το βασικό θέμα του έργου μοιάζει εξαιρετικά οικείο: η σύγκρουση της οικονομικής ανάγκης των ηρώων με τις επιθυμίες τους. Δύο θεματικά μοτίβα, ο έρωτας και το χρέος, εκτυλίσσονται παράλληλα, σκιαγραφώντας τη συμπεριφορά ανθρώπων που ζούνε υπό το καθεστώς προσωπικής (ηθικής) και συλλογικής χρεοκοπίας.
Στο έργο αυτό, κλήθηκα να υπηρετήσω τον ρόλο της Κατίνας, της γυναίκας που πρεσβεύει, κατά κάποιον τρόπο, μια πρώιμη μορφή φεμινισμού. Εγκλωβισμένη στη φτώχεια μιας χώρας που βρίσκεται στη δίνη ιστορικών εξελίξεων και με μόνο της όπλο το σαρκίο της, η Κατίνα καταφέρνει να επιβιώσει έχοντας αποκτήσει την κυριότητα μιας αυλής. Εξασφαλίζει δηλαδή τα προς το ζην μέσω των μισθωμάτων που εισπράττει. Όμως οι καταστάσεις που βιώνουν οι άνθρωποι στον περίγυρό της δεν είναι το ίδιο ευνοϊκές όπως για κείνη. Έτσι, έρχεται η στιγμή που δυσκολεύεται πια να εισπράξει τα ενοίκιά της, μα και πάλι δεν πτοείται. Πιστεύοντας ως μόνη ανώτερη αξία της ζωής την επιβίωση, παροτρύνει τα κορίτσια με τα οποία συναναστρέφεται να ακολουθήσουν τον δρόμο που και κείνη προφανώς είχε πάρει στα νιάτα της, και που εντέλει τη βοήθησε να καταφέρει να επιβιώσει χωρίς την υποστήριξη κάποιου συζύγου ή κάποιου επίσημου προστάτη.
Θα ήταν άστοχο να κρίνουμε την Κατίνα με τις τρέχουσες ηθικές αρχές και αξίες, καθώς τη συναντάμε σε μια ιστορική στιγμή που ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας δεν είχε προλάβει ακόμα να γευτεί τα αγαθά ενός ανεξάρτητου κράτους που προσπαθεί να ορθοποδήσει και κάποτε τα καταφέρνει. Προερχόμενη από την απόλυτη φτώχεια και οδεύοντας ξανά προς αυτήν, σχεδόν αθωώνεται στη συνείδηση του θεατή για όλες τις επιλογές της και τα πεπραγμένα της. Ο Χορν επιλέγει να της προσδώσει έναν τύπο ελαφρώς χιουμοριστικό, μα και επικίνδυνο μαζί, μέσα στην ανάγλυφη απλότητά του.
Κατά δυστυχή ιστορική συγκυρία, η τότε πραγματικότητα μοιάζει απολύτως σύγχρονη, επομένως δεν χρειάστηκε παρά να μείνω πιστή στο ύφος του συγγραφέα για να μεταφέρω στο σήμερα, μέσω της Κατίνας, τις αλήθειες μιας ολόκληρης εποχής, μιας ολόκληρης πατρίδας.
Μαρία Αντουλινάκη, 17/5/2018
επιμέλεια: Κώστας Ζήσης
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΕΔΩ
