Η ηθοποιός Χριστίνα Λυκοτσέτα μιλάει στο All4fun για την παράσταση ««Ιερά Οδός 343 – Μαρτυρίες από το Δρομοκαΐτειο». Ένα έργο της Μαρίας Φαφαλιού που ανεβαίνει στο Μπάγκειον σε σκηνοθεσία του Βασίλη Παχουνδάκη.
Με την έναρξη της νέας σεζόν μας παρουσιάσατε το έργο «Ιερά οδός 343. Μαρτυρίες από το Δρομοκαΐτειο» της Μαρίας Φαφαλιού. Πες μας δυο λόγια γι’αυτό.
Το έργο που ανεβάζουμε είναι μια επιλογή από αφηγήσεις από το ομώνυμο βιβλίο της Μαρίας Φαφαλιού (εκδ. Αλεξάνδρεια). Το οποίο προέκυψε από την έρευνα που έκανε η ίδια η συγγραφέας μέσα στο ίδρυμα ανατρέχοντας στο ιστορικό αρχείο του Δρομοκαϊτείου, του Μουσείου, κάνοντας αποδελτίωση σε εφημερίδες και περιοδικά και κυρίως λαμβάνοντας η ίδια συνεντεύξεις από νοσηλευόμενους, γιατρούς, συγγενείς κλπ.
Δηλαδή, καταπιάνεται, όχι μόνο με την ιστορία του συγκεκριμένου ιδρύματος, αλλά φωτίζει μια ολόκληρη εποχή με τις αντιλήψεις, προκαταλήψεις και συμπεριφορές της απέναντι στο ζήτημα της ψυχικής υγείας. Ένα θέμα, πάντα παρόν, στη σύγχρονη κοινωνία μας, αλλά πάντα στο «παρασκήνιο» της, μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας. Μια πραγματικότητα που δεν θέλουμε να αναλογιζόμαστε και που οι μόνες σπάνιες φορές που θα ασχοληθούμε με αυτό θα είναι όταν συνδυαστεί με κάποιο βίαιο γεγονός ή με την αποκάλυψη – συνήθως στα έντυπα του διεθνούς τύπου – κάποιο ένοχου και κρυφού εγχώριου αποκρουστικού περιστατικού, όπως έγινε με την περίπτωση της Λέρου.
Πως γεννήθηκε η ιδέα να μεταφέρετε στο Θέατρο το ομώνυμο βιβλίο της Μαρίας Φαφαλιού;
Διάβασα πριν από μερικά χρόνια το βιβλίο, έχοντας όμως πιο πριν έρθει σε επαφή με τον ευρύτερο χώρο της ψυχικής υγείας, καθώς έχω εργαστεί εθελοντικά στο παρελθόν ως εμψυχώτρια στη θεατρική ομάδα του ΚΕΘΕΕΑ (ΝΟΣΤΟΣ) και ως βοηθός σκηνοθέτη στη θεατρική ομάδα του 18 ΑΝΩ- δηλαδή στα δύο στεγνά προγράμματα απεξάρτησης που και τα δύο με διαφορετικό τρόπο χρησιμοποιούν ως βασικό θεραπευτικό τους εργαλείο την τέχνη. Κατά κάποιον τρόπο θεωρώ ότι η μεταφορά επί σκηνής του συγκεκριμένου βιβλίου είναι η «προέκταση» της σύνδεσης τέχνης και ψυχικής υγείας. Ειδικά αν αναλογιστούμε πόσοι καλλιτέχνες πέρασαν από το Δρομοκαΐτειο βρίσκοντας πολλές φορές καταφύγιο στην τέχνη τους και στην αδιαμφισβήτητη θεραπευτική της λειτουργία. Επιπλέον, πιστεύω ότι ο χώρος του θεάτρου οφείλει να ασχοληθεί με έργα που θέτουν έναν κοινωνικό προβληματισμό, χωρίς αυτό να γίνεται αυτοσκοπός, δηλαδή, με διάθεση «διδακτισμού» και στείρου «ακαδημαϊσμού» . Αντίθετα, έχει αξία να κάνεις τον θεατή να βγει προβληματισμένος από μια παράσταση και να τον κάνεις να αναζητήσει ο ίδιος τις απαντήσεις.
Ο ιδιαίτερος χώρος του Μπάγκειον σας βοήθησε να στήσετε μία παράσταση με τη συγκεκριμένη θεματολογία;
Θα μπορούσα να πω, πως χώρους σαν το Μπάγκειον, ακόμη και αν δεν τους είχαμε θα έπρεπε να τους «φτιάξουμε». Πιστεύω ότι είναι η πλέον ταιριαστή επιλογή για το συγκεκριμένο έργο. Αφενός, είναι ένα εμβληματικό ξενοδοχείο της Αθηναϊκής «Μπελ Επόκ», των τελών του 19ου αιώνα και περίπου «συνομήλικο» με το ίδιο το Δρομοκαΐτειο δημιουργώντας έτσι την κατάλληλη ατμόσφαιρα, ειδικά για τις πρώτες εισαγωγικές αφηγήσεις του έργου που ανεβάζουμε.
Αφετέρου, η τωρινή του κατάσταση, μια κατάσταση «παραίτησης» και ξεθωριάσματος στον χρόνο, είναι πιστεύω ταιριαστή με τις μοίρες των ανθρώπων που νοσηλεύτηκαν στο ίδρυμα, αλλά και με τις τύχες των ψυχικά πασχόντων που βρίσκονται (ακόμα και τώρα) ξεχασμένοι και εγκαταλελειμμένοι από όλους στα νοσοκομεία/ιδρύματα. Για παράδειγμα, θα αναφερθώ, στην περίπτωση μιας γιαγιάς, με καταγωγή από ένα νησί του Ιουνίου, που βρίσκεται στο Δρομοκαΐτειο τα τελευταία πενήντα χρόνια. Η γιαγιά σύμφωνα με τα λεγόμενα των νοσηλευτών είναι καλοκάγαθη, αρκετά συνεργάσιμη και λειτουργική. Παρόλα αυτά, δεν την έχει αναζητήσει κανείς και έτσι μένει σε έναν από τους ξενώνες που βρίσκονται μέσα στο Δρομοκαΐτειο ξεχασμένη απ όλους.
Εκτός από ηθοποιός, έχεις αναλάβει και τη δραματουργική επεξεργασία του έργου. Συνάντησες κάποιες δυσκολίες κατά τη διάρκεια αυτού του ταξιδιού;
Το βασικό πρόβλημα ήταν και είναι πως το συγκεκριμένο βιβλίο δεν είναι θεατρικό και δεν έχει γραφτεί γι αυτόν τον σκοπό. Η μεγάλη πρόκληση, λοιπόν, ήταν να υπάρξει εκείνη η επιλογή των αποσπασμάτων που θα αναδείκνυε κάποια από τα διαχρονικά ζητήματα και προβλήματα που απασχολούν τους ψυχικά ασθενείς και τις οικογένειές τους. Το βιβλίο της Μαρίας Φαφαλιού είναι μια έρευνα στην ψυχική ασθένεια και στον τρόπο που αντιμετωπίζονταν οι ψυχικά πάσχοντες ξεκινώντας με μία αναδρομή στο παρελθόν για τις δεισιδαιμονίες που τους περιέβαλλαν, κατά τη διάρκεια των προηγούμενων αιώνων, φτάνοντας μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας του 80. Παρόλα αυτά, το ίδιο το υλικό του βιβλίου, εμπεριέχει μέσα του μια συγκεκριμένη λογική και υπαγορεύει μια συγκεκριμένη κατεύθυνση, την οποία θέλω να πιστεύω ότι τελικά υπηρέτησα. Το εάν πέτυχα σε αυτό, ας το κρίνει ο θεατής του έργου και ο αναγνώστης του βιβλίου.
Ποιά είναι τα επόμενα επαγγελματικά σου σχέδια;
Αρχικά και σε μια πρώτη φάση, η επιτυχία των πρώτων παραστάσεων, μας έχει οδηγήσει σε μια παράταση τους στο Μπάγκειον για όλο τον Νοέμβριο, κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 20:00 μέχρι και τις 26 Νοεμβρίου.
Κατόπιν, φιλοδοξούμε να οργανώσουμε μια μικρή περιοδεία της παράστασης μας σε όσο το δυνατόν περισσότερες πόλεις της χώρας. Εξάλλου η παράσταση μας, πρωτο-ανέβηκε στη Χίο το καλοκαίρι, για λόγους συμβολικούς: ήταν η πατρίδα καταγωγής του ίδιου του Δρομοκαϊτη.
Επιδιώκουμε επίσης να ανεβάσουμε το έργο σε τόπους έντονα φορτισμένους με το ζήτημα της ψυχικής υγείας. Παραμονή της πρεμιέρας μας στο Μπάγκειον, εξάλλου η παράσταση μας ανέβηκε στο ίδιο το αμφιθέατρο του Δρομοκαϊτείου στα πλαίσια της Παγκόσμιας Μέρας Ψυχικής Υγείας, υπό την αιγίδα του Σωματείου «Οι Φίλοι του Δρομοκαϊτείου».
Τέλος, υπάρχουν επίσης σκέψεις για μερικές επιλεγμένες παραστάσεις στο εξωτερικό αν ευοδωθούν κάποιες συζητήσεις που κάνουμε αυτό το διάστημα. Προσωπικά, επιθυμώ να συνεχίσω θεατρικά και στο μέλλον, να ασχολούμαι με θέματα που δίνουν αφορμές για κοινωνικό προβληματισμό.
Δείτε πληροφορίες για την παράσταση εδώ
Μαρία Κωνσταντακοπούλου, 26/11/24