Η Κύνθια Βουκουβαλίδου αναμετράται με την «Αντιγόνη μου» του Ανδρέα Φλουράκη στο Θέατρο 104 και μας μιλάει για την Αντιγόνη της που ζει στο σήμερα και ζητά τη δική της στήριξη.
Πώς αποφάσισες ν’ αναμετρηθείς με την «Αντιγόνη μου» και γιατί αυτό το «μου» στον τίτλο του έργου του Ανδρέα Φλουράκη;
Με πήρε τηλέφωνο ο Ανδρέας Φλουράκης κάποια στιγμή και μου είπε «έχω έναν μονόλογο που σε σκέφτομαι για τον ρόλο, διάβασέ τον και πες μου». Τον διάβασα και ήμουν σοκαρισμένη με το δημιούργημα, το πόσο δυνατό και επίκαιρο είναι, το πώς με εφαλτήριο τον διαχρονικό μύθο που όλοι ξέρουμε και αγαπάμε φτιάχνεται ένα νέο δυνατό σύμπαν. Σκέφτηκα θα πάω και ας μου βγει και σε κακό, που λέει το τραγούδι και ξεκίνησε η αναμέτρηση.
Τι γυναίκα είναι η Αντιγόνη σου και ποια κοινά έχει με την τραγική ηρωίδα του Σοφοκλή;
Η Αντιγόνη μου είναι ένα πλάσμα βαθιά και ουσιαστικά ειλικρινές, με μεγάλη αυτογνωσία, πολύ κόντρα στον άνεμο.
Με την ομώνυμη ηρωίδα τη συνδέει το θάρρος, η διαφορετική μάτια από τους πολλούς, η δύναμή της να σταθεί μόνη της και με πίστη στα ιδανικά της.
Γιατί χρειάζεται στήριξη η Αντιγόνη σήμερα;
Αχ, όλα τα πλάσματα χρειαζόμαστε στήριξη. Η Αντιγόνη για μένα ακόμα περισσότερη. Γιατί μεγαλώνουμε με κάποιες αρχές και ιδανικά που καταρρίπτονται συνεχώς και τελικά τα βάζουμε με τον άνθρωπο που προσπαθεί να τα κρατήσει και δεν προσαρμόζεται στην πραγματικότητα. Πολύ περισσότερο η εποχή μας, φοβάμαι ότι δε θα αναγνώριζε ούτε στην Αντιγόνη ούτε στην Αντιγόνη μου, την ηρωικότητά τους.
Υπάρχουν άνθρωποι που ενοχλούνται από τους ήρωες. Και δεν μιλάω για τους «κακούς», οι ήρωες είναι λες και ξεβολεύουν και μας τους υπόλοιπους. Επίσης, σαν να μην το πιστεύουμε ότι κάποια κάνει κάτι χωρίς να μας κοροϊδεύει ή να ‘χει κάτι να κερδίσει.
Η Αντιγόνη μου κάποια στιγμή στο έργο την εκφράζει καθαρά την ανάγκη της για στήριξη, λέγοντας ότι αν υπήρχε ένας ήρωας τα πράγματα θα γίνονταν αλλιώς.
Θα ταυτιστούν με τη ζωή της οι σημερινές και αν ναι, σε ποιο βαθμό;
Εγώ μια φορά ταυτίζομαι. Κάθε μια μας βέβαια μπορεί να κάνει διαφορετική ανάγνωση και να νιώθει κάτι άλλο. Πιστεύω ότι πολλοί άνθρωποι θα ταυτιστούν, αυτός είναι εν μέρει και ο σκοπός του ανεβάσματος. Στο θέατρο τα πράγματα είναι πάντα λίγο πιο μεγάλα, αλλά στη ζωή μας όλοι δίνουμε μάχες, ερχόμαστε αντιμέτωποι με προδοσίες, συμβιβασμούς, ψάχνουμε το δίκιο μας. Πιστεύω ότι πολλά πλάσματα στο κοινό θα δουν τον εαυτό τους να εκφράζεται μέσα στην ποιητικότητα του έργου.
Όλες οι μορφές βίας κατά των γυναικών αυξάνονται σταθερά. Γιατί, κατά τη γνώμη σου, συμβαίνει αυτό;
Δεν ξέρω αν αυξάνονται ή τώρα ερχόμαστε αντιμέτωποι με αυτές.
Οι νομοθέτες μέχρι τώρα ήταν άντρες. Όταν κάναμε στο παρελθόν ένα έργο για το trafficking σοκαρισμένοι από την έρευνα ήρθαμε αντιμέτωποι με το ότι ο νόμος μιλά μόνο για γυναικεία πορνεία, όχι για τρανς ή αντρική, ενώ υπάρχουν όλα.
Για παρά πολλά χρόνια η γυναίκα είχε την ίδια αξία με τα ζώα. Και μιλάμε μέχρι πρόσφατα. Το ξεχνάμε αυτό, αλλά μέχρι πριν 50-60 χρόνια οι γυναίκες δεν ψήφιζαν, δεν μπορούσαν να έχουν πιστωτική κάρτα χωρίς «κηδεμόνα» και ούτω καθεξής. Όταν η ζωή σου, είτε επειδή είσαι γυναίκα είτε επειδή ανήκεις σε άλλη φυλή είναι υποβιβασμένη, η βία απέναντί σου είναι δικαιολογημένη και ούτε καν καταγράφεται.
Μία στις δύο γυναίκες έχουν βιαστεί ή υποστεί σεξουαλική κακοποίηση συχνά σε πολύ μικρή ηλικία και από άνθρωπο του περιβάλλοντός τους. (Όχι ότι αυτό δυστυχώς δε συμβαίνει και σε αγόρια, απλά είναι πολύ μεγαλύτερο, σχεδόν καθολικό το ποσοστό στα κορίτσια).
Όλα αυτά για να πω ότι δε θεωρώ ότι η βία αυξάνεται, η βία ήταν πάντα πολύ μεγάλη, απλά τώρα σηκώνουμε λίγο το σεντόνι που τη σκέπαζε και βλέπουμε τι κρύβει από κάτω και φωνάζουμε «Συμβαίνει αυτό! Πρέπει να σταματήσει.»
Γι’ αυτό είναι και παρά πολύ σημαντικός ο όρος «γυναικοκτονία», όπως και μια επανεξέταση του βιασμού και του αντίκτυπου που έχει στη ζωή και την υγεία των θυμάτων για να αλλάξουν και οι ποινές και η αντιμετώπισή τους. Γιατί τα εγκλήματα κατά των γυναικών δεν είναι αμελητέα ούτε λίγα και θα πρέπει να έρχονται αντιμέτωπα με ανάλογες ποινές.
Αυτή δεν είναι σίγουρα μια εποχή για ήρωες. Είναι όμως για μικρές φωτεινές πρωτοβουλίες αλληλεγγύης. Μπορούν να κλείσουν το κενό που αφήνει η πολιτεία;
Με συγκινούν οι πράξεις αλληλεγγύης, είναι μια απαραίτητη ανάσα στη μαυρίλα μας. Στη γειτονιά μου υπάρχει μια κυρία που ταΐζει και καθαρίζει τ’ αδεσποτάκια.
Αλλά θα πω σκληρά και απερίφραστα: Όχι.
Ή, αν μη τι άλλο, διαφωνώ με το πόσο η πολιτεία επαναπαύεται σ’ αυτές. Με χειρότερο όλων ότι τις κυνηγάει κιόλας!
Τα ΚΕΘΕΑ που τόσα χρόνια παράγουν σπουδαίο έργο οδηγούνται σε διάλυση. Άνθρωποι που δίνουν βοήθεια σε δύσκολες στιγμές βρίσκονται υπόλογοι και το κράτος σφυρίζει αδιάφορα. Αν είναι, επίσης, να καλύπτουμε τα κενά της πολιτείας, στο τέλος θα περάσουμε στην αυτοδικία.. Όχι.
Έχουμε παραιτηθεί κι έχουν κουραστεί απ’ τη διαφθορά, περνά από γενιά σε γενιά ένα «και τι να κάνεις αφού έτσι είναι» κι αυτό διαιωνίζει και χειροτερεύει τα πράγματα.
Η αλληλεγγύη είναι στάση ζωής και είναι καλό να έρχεται συμπληρωματικά, όχι να καλύπτει κενά κρατικά.
Γιατί να έρθει ένας άνδρας να δει την «Αντιγόνη μου»;
Απίστευτη ερώτηση! Ποτέ δε ρωτάμε γιατί να έρθει μια γυναίκα να δει τον Πητερ Παν, τον Οθέλλο ή τον Κοντορεβυθούλη ή να παρακολουθήσει άντρες καλλιτέχνες, αλλά σχεδόν πάντα γιατί να δει την Αντιγόνη, τη Βρανάε, την Adele.
Γι’ αρχή γιατί πολλά απ’ τα θέματα είναι πανανθρώπινα. Αν όμως τα θεωρεί γυναικεία, ένας λόγος παραπάνω να έρθει, να μάθει για τα θέματα και την ιστορία των «συγκατοίκων» του.
Αν δεν έχει περιέργεια γι’ αυτό, εμένα με ξεπερνάει και με λυπεί πολύ.
Του Κυριάκου Κουρουτσαβούρη, 29/10/2024
Πληροφορίες για την παράσταση εδώ