Η ηθοποιός και μεταφράστρια Ηρώ Λέφα μίλησε στο All4fun λίγες μέρες μετά τη συμμετοχή της στο Φεστιβάλ Αναλόγιο 2019 με το ODC Ensemble της Έλλης Παπακωνσταντίνου και πριν ξεκινήσει γυρίσματα με τον συνεργάτη της σκηνοθέτη Ιωάννη Μακρόπουλο για μια ταινία μικρού μήκους της οποίας το σενάριο συνυπογράφουν και με δυνατή θεματολογία: το σεξισμό και την ακόμη ρευστή κι εύθραυστη θέση της γυναίκας στη «σύγχρονη κοινωνία».
Η Ηρώ Λέφα αφού τελείωσε τη σχολή του Ιάσμου στην Αθήνα, σπούδασε με μερική υποτροφία στο American Academy of Dramatic Arts (AADA) στη Νέα Υόρκη όπου παρέμεινε για άλλα 3-4 χρόνια δουλεύοντας ως ηθοποιός κι ως ραδιοφωνική παραγωγός στο ομογενειακό ραδιόφωνο.
Η πιο σημαντική της συνεργασία θεωρεί πως ήταν αυτή με τον Γιάννη Κακλέα στην «Ψύχωση 4.48» της Σάρα Κέιν για το Φεστιβάλ Αθηνών. Ήταν για εκείνη διπλά σημαδιακή εμπειρία και τιμή γιατί συμμετείχε στην παράσταση και ως ηθοποιός αλλά και ως μεταφράστρια του έργου.
Πότε και πώς πήρες την απόφαση να πας στις Ηνωμένες Πολιτείες;
Το να ζήσω κάποιο διάστημα στην Αμερική ήταν όνειρό μου από όταν θυμάμαι τον εαυτό μου. Για εξίσου πολλά χρόνια επίσης, άκουγα από το περιβάλλον μου ότι αυτό το όνειρο δεν ήταν ρεαλιστικό. Το είχα βάλει λοιπόν κι εγώ στο πολύ πίσω μέρος του μυαλού μου. Το ξέχασα σχεδόν. Τελειώνοντας τη δραματική σχολή εδώ στην Ελλάδα ένιωθα ότι υπήρχαν ακόμα πολλά που ήθελα να μάθω και έψαχνα τότε για κάποιο μεταπτυχιακό στην Αγγλία. Μια πολύ καλή μου φίλη έφευγε το ίδιο διάστημα για Αμερική και μου έβαλε την ιδέα να εξετάσω και αυτό το ενδεχόμενο. Μετά από πολύ έρευνα και πολύ ρίσκο κατέληξα σε δύο σχολές, έδωσα εξετάσεις, έγινα δεκτή και στις δύο και τελικά επέλεξα να σπουδάσω στο American Academy of Dramatic Arts στη Νέα Υόρκη.
Πώς βίωσες την παρουσία σου εκεί; Ήσουν ευχαριστημένη εκεί και σε επαγγελματικό επίπεδο, αλλά και στην καθημερινότητα σου;
Ω, ήταν ανεπανάληπτη η εμπειρία και πολλά τα πολιτισμικά σοκ! Από τα πιο μικρά – όπως το να ανακαλύπτεις ότι με τα Cambridge Proficiency σου και τα TOEFL σου μπορεί να είσαι ικανός να κάνεις ανάλυση της Έντα Γκάμπλερ και της φιλοσοφίας του Καντ αλλά πως δεν έχεις ιδέα πως να ζητήσεις ν’ αγοράσεις μια λεκάνη να πλύνεις κάνα ρούχο ή πώς λέγεται το τσιμπιδάκι για τα φρύδια – έως τα πιο μεγάλα.
Στη σχολή υπήρχε σύστημα, πορεία, εργαλεία για να μπορείς να κάνεις όλο το δρόμο από το Α ως το Ω, και απαιτούσαν κι από εσένα να μπορείς να παρατηρείς και να αξιολογείς τη δουλειά σου, κρατώντας ημερολόγιο των προβών και των ασκήσεων που είχες κάνει για παράδειγμα. Να, σ’ αυτά η απείθαρχη ελληνίδα που είχα μέσα μου «κλωτσούσε» λίγο. Ταυτόχρονα, ενθάρρυναν πολύ την καλλιέργεια των ατομικών χαρακτηριστικών του κάθε ηθοποιού και ήταν πολύ προσωπική η δουλειά που έκαναν μαζί σου.
Βγαίνοντας στον επαγγελματικό στίβο τα ίδια χαρακτηριστικά βρήκα να κυριαρχούν: το σύστημα, η οργάνωση (όχι με δύσκαμπτο τρόπο αλλά με στόχο την μέγιστη δυνατή αποτελεσματικότητα) καθώς και η έμφαση στον επαγγελματισμό και στην προσωπική ευθύνη. Δεν ήταν εύκολο, και υπήρχαν και στιγμές τρελής μοναξιάς, αλλά το εκτιμούσα πολύ.
Πλην της υποκριτικής πώς προέκυψε η ενασχόλησή σου με το ραδιόφωνο;
Έπαιζα στον «Γιατρό με το Ζόρι» του Μολιέρου τότε, αν θυμάμαι καλά, και μετά από μία παράσταση ο παραγωγός, ο υπέροχος Λουκάς Σκιπιτάρης, μου είπε ότι με είδε η τότε διευθύντρια ενός από τους 2-3 πιο επιτυχημένους ραδιοφωνικούς σταθμούς της ομογένειας και ρώτησε αν θα με ενδιέφερε ένα δοκιμαστικό. Πήγα κι εγώ. Αυτή που αναζητούσε, και η εκπομπή που είχε στο μυαλό της η αλήθεια είναι πως ήταν πιο… σοβαρή και συγκρατημένη αλλά το μικρόφωνο δεν αργεί να βγάλει από μέσα σου τον πραγματικό σου εαυτό (βλπ. «σούργελο») και έτσι κατέληξε η εκπομπή να γίνει πολύ πιο θερμή και να αγαπηθεί πολύ. Οι σχέσεις που ανέπτυξα με τους ακροατές, και ιδιαίτερα με πολλούς ηλικιωμένους και μοναχικούς ανθρώπους ήταν πολύ συγκινητικές.
Μίλησε μας για τις σημαντικότερες στιγμές σου εκεί, αλλά τι ξεχωρίζεις και απ’ όσα έχεις κάνει μέχρι τώρα στην Ελλάδα;
Δύσκολη ερώτηση. Αγαπώ κάθε δουλειά που έχω κάνει πάρα πολύ. Από κάθε μία πήρα και κάτι σπουδαίο, είτε αυτό ήταν ένα εργαλείο της δουλειάς παραπάνω, μια εμπειρία, είτε, και αυτό κι αν είναι πολύτιμο, έκανα μια καινούργια σχέση με τους ανθρώπους που είχα την τύχη να συνεργαστώ.
Αν πρέπει να ξεχωρίσω κάποιες δουλειές στην Αμερική αυτές θα είναι οι δύο ευκαιρίες που είχα να παίξω Σαίξπηρ στο πρωτότυπο. Το να δουλεύεις αυτά τα κείμενα όπως έχουν γραφτεί, με τη μουσικότητά τους, το ρυθμό τους, τα σκηνοθετικά και υποκριτικά κλειδιά που εμπεριέχουν είναι κάτι μαγικό.
Στο Ημέρωμα της Στρίγγλας ειδικά έπαιξα για πρώτη φορά στο επαγγελματικό θέατρο έναν αντρικό ρόλο, τον Γκρούμιο, κάτι που με κυνηγάει από τη σχολή και που ξανασυνέβη με τον Πολύδωρο στην Εκάβη και τη συνεργασία μου με το Stanford Repertory Theater στο ‘Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης.
Στην Ελλάδα θα ξεχωρίσω τη συνεργασία μου με τον Γιάννη Κακλέα στην «Ψύχωση 4:48» της Σάρα Κέην στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αθηνών. Είμαι ευγνώμων για αυτή τη δουλειά γιατί δεν με εμπιστεύτηκε μόνο σαν ηθοποιό αυτός ο formidable (δεν βρίσκω λέξη στην ελληνική, συγχώρεσέ με) σκηνοθέτης αλλά και σαν μεταφράστρια του έργου.
Θα ήθελες μελλοντικά να γυρίσεις εκεί ή σκέφτεσαι να μείνεις στην Ελλάδα;
Θα ήθελα να κάνω ωραίες δουλειές πάνω απ΄όλα. Και εδώ και στην Αμερική γιατί την αγαπώ πολύ αυτή τη χώρα.
Γενικά ποια είναι τα επόμενα σου σχέδια και σε επίπεδο συγγραφής, όπως το σενάριο της μικρού μήκους ταινίας, που γράφεις;
Το πιο άμεσο σχέδιο είναι τα γυρίσματα της ταινίας μικρού μήκους που έχουμε συγγράψει με τον Ιωάννη Μακρόπουλο. Οι δύο προηγούμενες ταινίες του Μακρόπουλου, που τη σκηνοθετεί επίσης, ταξίδεψαν και βραβεύτηκαν σε πολλά φεστιβάλ. Έχει ολοκληρωθεί το σενάριο και είμαστε σε αναζήτηση συμπαραγωγής. Αφορμή για τη συγγραφή του ήταν οι συζητήσεις για το περιβόητο άρθρο 336 περί βιασμού αλλά και προσωπικές εμπειρίες και παρατηρήσεις.
Δουλεύω επίσης ένα κείμενο που δεν ξέρω αν θα καταλήξει σενάριο, έργο, διήγημα, ή πάτος στο συρτάρι μου, με θέμα την ιδιότυπη κρίση μέσης ηλικίας που περνάει η γενιά μου, αυτό που είμαστε λίγο… μεσήλικοι teenagers ένα πράμα. Δεν θα αργήσει πάντως.
Θα συνιστούσες και σε άλλους Έλληνες ηθοποιούς ν’ ακολουθήσουν μια ανάλογη πορεία; Και να πάρουν την απόφαση να φύγουν από εδώ για να αναζητήσουν μια καλύτερη τύχη;
Οπωσδήποτε. Πιστεύω ότι ένας ηθοποιός όσο πιο «πολλή» ζωή έχει ζήσει τόσο καλύτερος είναι και η εμπειρία του εξωτερικού είναι πολύ δυνατή.
Έχει και το ρίσκο της βέβαια η κίνηση αυτή καθώς μπορεί να σε αποκόψει κάπως από την αγορά εδώ, αν κάποια στιγμή θελήσεις να επιστρέψεις. Σίγουρα όμως σου δίνει περισσότερα από ό,τι σου παίρνει.
Πώς αντιμετωπίζουν στις ΗΠΑ τους Έλληνες ηθοποιούς, αλλά και γενικότερα ηθοποιούς που δεν έχουν γεννηθεί εκεί; Υπάρχει ρατσισμός εκεί ή είναι κάτι που δεν βίωσες;
Προσωπικά δεν βίωσα ρατσισμό. Ίσως μια περιέργεια εκ μέρους τους παραπάνω αν συνάντησα κάπου διαφορά. Έχουν κι οι Αμερικάνοι τα κολλήματά τους βέβαια όπως είναι η μεγάλη τους αγγλοφιλία. Με τους άγγλους τις κάνουν τις διακρισούλες τους αλλά εκεί οι ριγμένοι είναι συνήθως οι αμερικάνοι ηθοποιοί.
Ποιες είναι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένας ηθοποιός στις Ηνωμένες Πολιτείες σχετικά με τη γλώσσα, δεδομένου πως δεν είναι η μητρική του;
Η μεγαλύτερη δυσκολία είναι το ζήτημα της προφοράς. Σε κάθε μέρος των Ηνωμένων Πολιτειών μιλούν και με διαφορετική προφορά. Τις διαφορές ένας ξένος μπορεί να δυσκολεύεται να τις αντιληφθεί αλλά στον Αμερικάνο είναι ευδιάκριτες.
Στο κλασικό θέατρο συνήθως χρησιμοποιείται μια γλώσσα σχεδόν τεχνική γιατί είναι «καθαρισμένη» από τέτοια τοπικά στοιχεία . Αυτή η γλώσσα είναι πιο βατή για έναν ξένο. Οπουδήποτε αλλού όμως ο ηθοποιός δε θα γίνει πιστευτός αν ο χαρακτήρας του δε μιλάει με την ανάλογη προφορα και αυτό είναι και το δυσκολότερο κομμάτι για εμάς τους έλληνες. Θέλει πάρα πολλή εξάσκηση και συχνά επιπλέον έξοδα για να δουλέψει κανείς με έναν ειδικό, έναν speech/dialect coach, αν δε θέλει κανείς να περιορίζεται σε ρόλους της δικής του εθνικότητας.
Δώρα Μπαρουτάκη, 19/10/2019