Η επαγγελματική της ζωή μοιάζει μοιρασμένη ανάμεσα στην ψυχολογία και το θέατρο, αλλά στην πραγματικότητα το ένα συμπληρώνει το άλλο. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι τα σπούδασε και τα δύο ταυτόχρονα. Αεικίνητη, ευφυής και με περισσό χιούμορ η Μαίρη Λογοθέτη σπούδασε ψυχολογία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, ενώ παράλληλα υπήρξε ενεργό μέλος της ομάδας «Όχι Παίζουμε», μέσα από την οποία μαθήτευσε στη δημιουργία παραστάσεων που αποτελούσαν ένα μωσαϊκό τεχνών, συνδυάζοντας εικαστικές εγκαταστάσεις, ποίηση, μουσική, χορό, θέατρο.
Το σωματικό / αυτοσχεδιαστικό θέατρο και η δημιουργία παραστάσεων από το μηδέν είναι αυτό που την εξιτάρει πιο πολύ, ενώ αυτό που ονειρεύεται είναι δημιουργήσει μία σειρά «θεατρικών διαλέξεων / μονόπρακτων» με θέμα τη δόμηση των κοινωνικών ταυτοτήτων – «δηλαδή, πώς καταλήγουμε να θεωρούμε ότι είμαστε αυτό που θεωρούμε ότι είμαστε…»
Φέτος τη συναντάμε κάθε Παρασκευή στο θέατρο ΜΠΙΠ στην παράσταση “sMOTHERed”, μία παράσταση για την αθάνατη Ελληνίδα μάνα, που δημιούργησαν παρέα με την Κύνθια Βουκουβαλίδου. Μία perfomance με πολύ χιούμορ και πιο… στοχαστικές στιγμές πάνω στο φαινόμενο «Ελληνίδα μάνα».
Η Μαίρη Λογοθέτη μίλησε στο All4fun για την ψυχοθεραπευτική επίδραση του θεάτρου, το κατά πόσο τελικά μεγαλώνοντας γινόμαστε οι γονείς μας, τις αντιδράσεις των μαμάδων – θεατών του “sMOTHERed”, αλλά και το τι σημαίνει για εκείνη το θέατρο.
Οι αρχικές σας σπουδές είναι στην ψυχολογία, την οποία και εξασκείτε σαν επάγγελμα. Τι είναι αυτό που σας ιντριγκάρει στο συγκεκριμένο πεδίο;
Καταρχάς το ότι ακροβατεί ανάμεσα στην επιστήμη και τη μεταφυσική. Έπειτα το ότι είναι ένα γνωστικό πεδίο με αρκετές ανεξερεύνητες πτυχές και ότι έχει ως αντικείμενο τον Άνθρωπο και στόχο την ψυχοπνευματική του ανέλιξη. Πάντα με γοήτευε το «αποκλίνον», η έννοια της «τρέλας», οι καταστάσεις «διευρυμένης» ή μη-κανονικής συνείδησης. Και βέβαια, τα προσωπικά μου βιώματα και το «σύνδρομο του Σωτήρα» που ανέπτυξα συνέβαλαν τα μέγιστα σ’ αυτήν την επιλογή, μαζί με τον Βίλχεμ Ράιχ, τον Φρόυντ, τον Καστοριάδη, τον Επίκουρο, τον Ασίμωφ, τον Τομ Ρόμπινς και άλλους… φίλους μου στο Λύκειο. Αυτό που ωστόσο έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον και πολύ μεγάλη πλάκα – και ναι, με ιντριγκάρει, θα το πω – είναι οι αντιδράσεις των άλλων όταν λέω ότι είμαι ψυχολόγος…
Πόσο βόηθησαν οι σπουδές σας στην ψυχολογία στη μετέπειτα ενασχόλησή σας με το θέατρο;
Πολύ και με διάφορους τρόπους. Σπούδασα σχεδόν ταυτόχρονα και τα δύο. Και όχι τυχαία. Είχα ανέκαθεν την αίσθηση ότι αυτά τα δύο είναι συμπληρωματικά και, σε πολλές περιπτώσεις, έχουν κοινή μεθοδολογία. Με τα χρόνια, δικαιώθηκα μερικώς… Για την ακρίβεια, ενώ φοιτούσα στο Πάντειο στο τμήμα Ψυχολογίας, παράλληλα δούλευα με την ομάδα Όχι Παίζουμε. Εκεί, δίπλα στον Γιώργο Σαχίνη, τον Γιάννη Σκουρλέτη, τη Τζίνα Θλιβέρη, την Ειρήνη Αλεξίου και πολλούς αξιόλογους συνεργάτες ανά τα χρόνια – έξι το σύνολο – μαθήτευσα στη δημιουργία παραστάσεων που αποτελούσαν ένα μωσαϊκό τεχνών, συνδυάζοντας εικαστικές εγκαταστάσεις, ποίηση, μουσική, χορό, θέατρο. Η λεπτή ισορροπία όλων είχε πολύ να κάνει με τις «ψυχογραφίες» των ηρώων-προσώπων, αλλά και με τις λεπτές ισορροπίες που απαιτεί η συνδημιουργία και η σύμπραξη μιας ομάδας ανθρώπων. Και στις δύο περιπτώσεις «ισορροπίας» οι σπουδές μου στην ψυχολογία μου φάνηκαν ιδιαίτερα χρήσιμες.
Έχετε ασχοληθεί επισταμένα και με το σωματικό θέατρο. Σε τι διαφέρει το σωματικό θέατρο από το κλασικό θέατρο; Είναι το ίδιο ψυχοθεραπευτικό;
Η βασική διαφορά του Σωματικού/Αυτοσχεδιαστικού Θεάτρου απ’ το κλασσικό θέατρο είναι ότι στο Σωματικό Θέατρο η δύναμη βρίσκεται μάλλον στις εικόνες παρά στο λόγο. Εξάλλου βασίζεται στη χρήση του Σώματος, της Φωνής και της Ομάδας για τη δημιουργία εικόνων, ήχων, ατμόσφαιρας, ενώ χρησιμοποιούνται ελάχιστα σκηνικά/αντικείμενα και υποτυπώδη κοστούμια. Επίσης, σε πολλές περιπτώσεις, το κείμενο είναι πρωτότυπο καθώς προκύπτει μέσα από αυτοσχεδιασμούς. Μπορούν βεβαίως και κλασσικά έργα ν’ αποδοθούν με τη γλώσσα του Σωματικού Θεάτρου. Όσον αφορά τις ψυχοθεραπευτικές ιδιότητες του κλασσικού θεάτρου τώρα, δεν είμαι ο πλέον κατάλληλος άνθρωπος να μιλήσω μιας που οι γνώσεις μου για το κλασσικό θέατρο είναι ιδιαίτερα περιορισμένες. Η μέθεξη από μόνη της πάντως μπορεί να λειτουργήσει ψυχοθεραπευτικά και είμαι σίγουρη πως κι η κλασσική μεθοδογία, που εμβαθύνει σε κείμενα, ανάλυση χαρακτήρων και λέξεων, μπορεί να είναι αντίστοιχα θεραπευτική.
Φέτος πρωταγωνιστείτε στην παράσταση “sMOTHERed”, μία παράσταση για την αθάνατη και ανυπέρβλητη ελληνίδα μάνα. Πόσο δύσκολη – ψυχολογικά και υποκριτικά – ήταν η διαχείριση ενός τέτοιου θέματος; Διότι ως γνωστόν… μάνα είναι μόνο μία!
Όταν φτιάχνεις μια παράσταση μέσα από δικά σου βιώματα κι ανάγκες, μοιραία έρχεσαι αντιμέτωπος με αντιλήψεις, ιδέες, μνήμες που πολλές φορές ζορίζουν. Είναι κι αυτό στα πλαίσια της ψυχοθεραπευτικής επίδρασης που έχει η θεατρική δημιουργία… Και της «ψυχοβγαλτικής»! Πόσο μάλλον όταν έχει να κάνει με τη μαμά σου. Είχε αρκετές δύσκολες φάσεις και στιγμές η διαδικασία. Ήταν φορές που έφευγα απ’ την πρόβα και σκεφτόμουν να πάρω τη μάνα μου κάνα τηλέφωνο… Αλλά είχε και μια γλύκα και ώρες ώρες πολύ γέλιο. Υποκριτικά δυσκολία υπάρχει πάντα όταν κάνεις κάτι πολύ κοντά σε σένα. Υποδύομαι μια ψυχολόγο, σχεδόν τον εαυτό μου, λέξη-κλειδί το «σχεδόν». Πολύ δύσκολο πράμα το σχεδόν…
Τι ακριβώς είναι η παράσταση; Πώς δομείται;
Η παράσταση είναι βασικά μια διάλεξη. Μια διάλεξη που παρουσιάζει το πόρισμα μιας κοινωνιοψυχολογικής έρευνας για τη μητρότητα και την αναζήτηση της τέλειας μάνας στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα. Η κεντρική ομιλήτρια είναι μια ψυχολόγος η οποία μας «συστήνει» τους διάφορους τύπους μαμάδων που κατέγραψε και οι οποίες μ’ έναν τρόπο είναι παρούσες. Για κακή της τύχη ωστόσο, και η δική της μαμά είναι επίσης παρούσα, πανταχού παρούσα, δίνοντας μια άλλη διάσταση στα επιστημονικά λεγόμενα. Τέλος, η πιο ποπ/καλτ/φανταχτερή και δυστοπική φιγούρα του έργου, η Μαρκετίερ, έρχεται για να ανατρέψει τα πάντα και να δώσει το δικό της απόλυτο ορισμό για το τι σημαίνει, τι οφείλει να σημαίνει, «μάνα».
Τι σας λένε οι μανάδες – θεατές που έρχονται να τη δουν;
Οι αντιδράσεις που έχουμε είναι ως επί το πλείστον συγκινητικές. Ιδιαίτερα από μεγαλύτερες μαμάδες, βασικά γιαγιάδες. Θυμάμαι μια τέτοια αξιολάτρευτη, η οποία καθ’ όλη τη διάρκεια που «λογομαχούσα» από σκηνής με τη «μαμά μου»-Κύνθια που βρισκόταν ανάμεσα στο κοινό, μου έκανε παρατηρήσεις να μη μιλάω έτσι στη μάνα μου και να φέρομαι καλύτερα. Ήταν απ’ τα highlights… Κατά τ’ άλλα ακούμε συχνά δύο πράματα 1. «Εγώ είμαι μία μίξη του τάδε και του τάδε τύπου» και 2. «Σαν να είχατε βάλει κάμερες στο σπίτι μας…»
Η δική σας μαμά συγκεκριμένα τι σας είπε;
Η δική μου η μαμά δεν έχει έρθει ακόμα να δει την παράσταση και θέλω να το καταγγείλω αυτό. Βέβαια φοβάμαι ότι όταν έρθει ότι θα με καταγγείλει αυτή… Εντάξει, μένει στη Σίφνο, έχει μια μικρή δικαιολογία. Κι εγώ μια ελπίδα για μποφώρ κι απαγορευτικά. Γι’ αυτό παίζουμε χειμώνα…
Ισχύει αυτό που λένε «κατά μάνα κατά κύρη»; Μεγαλώνοντας γινόμαστε οι γονείς μας;
Γινόμαστε και οι γονείς μας. Σίγουρα τους κουβαλάμε, αναπόφευκτα. Αλλά αυτό δε σημαίνει ότι είμαστε ίδιοι, ή ότι θα ζήσουμε το ίδιο σενάριο. Όσο κι αν κάθε άνθρωπος έχει κληρονομήσει χαρακτηριστικά, ικανότητες, ελαττώματα, «χούγια» απ’ τους γονείς του, το τι θα κάνει με αυτά, το πώς θα τα χειριστεί, είναι δική του δουλειά και δική του επιλογή. Φρικάρουν οι περισσότεροι άνθρωποι στην ιδέα ότι μοιάζουν στους γονείς τους -λες και θα μπορούσε να είναι αλλιώς- γιατί θεωρούν ότι οι όποιες ομοιότητες τους καταδικάζουν να επαναλάβουν την ιστορία τους. Δεν είναι έτσι όμως. Όχι απαραίτητα τουλάχιστον.
Υπάρχουν projects, παραστάσεις ή ρόλοι που ονειρεύεστε για το μέλλον;
Σελίδες να ‘χαμε να γράφαμε… Δεν ονειρεύομαι ρόλους κι έργα κλασσικά, έχω μαύρα μεσάνυχτα άλλωστε… Η παιδεία μου – και η φιλοδοξία μου – περιορίζεται στο Σωματικό Θέατρο και τη συγγραφή/παρουσίαση κειμένων. Αυτό που θέλω πολύ να κάνω, και σ’ έναν βαθμό η αρχή έγινε με το “sMOTHERed”, είναι να μπορέσω να εκφράσω με τον προσιτό και συμπυκνωμένο τρόπο της τέχνης μου τις δυσνόητες και υπεραναλυτικές θεωρίες και διατυπώσεις της επιστήμης μου. Σχεδόν επιστήμης… Δουλεύοντας ως ψυχολόγος / εμψυχώτρια με παιδιά κι εφήβους έχει γεννηθεί μέσα μου η ανάγκη να δημιουργήσω μία σειρά «θεατρικών διαλέξεων / μονόπρακτων» με θέμα τη δόμηση των κοινωνικών ταυτοτήτων -δηλαδή, πώς καταλήγουμε να θεωρούμε ότι είμαστε αυτό που θεωρούμε ότι είμαστε… Για να δούμε.
Με μία λέξη τι είναι για εσάς το θέατρο;
Παιχνίδι.
Της Μαρίας Κωνσταντακοπούλου, 6/3/2019