Μετά την περσινή μεγάλη επιτυχία της παράστασης, “Η αγάπη άργησε μια μέρα” με τη μεταφορά του μυθιστορήματος της Λιλής Ζωγράφου στο θέατρο Αργώ το έργο συνεχίζεται για 2η σεζόν σε σκηνοθεσία Ένκε Φεζολλάρι με τρεις αλλαγές στο καστ.
Το All4fun απηύθυνε τις ίδιες ερωτήσεις στις ηθοποιούς ενός εβληματικού έργου, που αποτελεί σταθμό στην ελληνική λογοτεχνία.
ΑΙΜΙΛΙΑ ΥΨΗΛΑΝΤΗ
– Τι σημαίνει για σας η ηρωίδα που κάνετε. Ποια είναι τα θετικά της σημεία, ποια τα αρνητικά, πόσο την δικαιολογείτε;
H ηρωίδα είναι μια μάνα, μια Ελληνίδα μάνα η οποία έζησε σε καιρούς όπου ήταν έντονη η πατρική και συζυγική εξουσία στις γυναίκες. Την πάντρεψαν όπως λέει μικρή στα 16 της με κάποιον που είχε περιουσία αν και ήταν μορφωμένη για την εποχή της, μια γυναικά που έκανε και μεγάλωσε οχτώ παιδιά και που σίγουρα προσπάθησε να έχει μια όσον το δυνατόν αρμονική οικογένεια υπομένοντας και αναλαμβάνοντας τις ευθύνες και τα βάσανα των παιδιών της. Η θετική λέξη που την χαρακτηρίζει είναι η απαντοχή. Τα αρνητικά της…δεν νομίζω οτι έχει. Είναι μια γυναίκα η οποία έχει επιλέξει την θυσία για χάρη των παιδιών της.
– Πόσο κοντά ή μακριά ή ό, τι άλλο είναι σε σας η συγκεκριμένη ηρωίδα; Και τι θα κάνατε εσείς αντίστοιχα στη θέση της.
Η ηρωίδα νομίζω δεν μου είναι καθόλου κοντά αλλά μέσα μου φυσικά και υπάρχουν στοιχεία ρης διαφορετικά δεν θα μπορούσα να την υποδυθώ. Δεν έχω υποταχτεί στην συζυγική εξουσία. Η πατρική εξουσία βέβαια υπήρξε με ευγένεια και διακριτικότητα όπως άλλωστε συμβαίνει με όλους μας με τους γονείς και φυσικά ένα μέρος της εξουσίας που ασκούσε ο πατέρας μου πάνω μου είναι ότι τον είχα πρότυπο και τον λάτρευα.
– Ποια ηρωίδα (όχι απαραίτητα η δική σας) είναι πιο κοντά ως χαρακτήρας σε σας και ποια πιο μακριά.
Εάν μιλάμε για τις 7 γυναίκες του έργου σαφώς στον χαρακτήρα μου είναι πιο κοντά η Αικατερίνη. Η γυναίκα δηλαδή που επιλέγει να μορφωθεί, επιλέγει μόνη της τον άντρα της και τον δρόμο της προσωπικής ανεξαρτησίας της. Άλλωστε αυτό διδάχθηκα από τους δικούς μου.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΔΙΑΛΥΝΑ
– Τι σημαίνει για σένα η ηρωίδα που υποδύεσαι. Ποια είναι τα θετικά της σημεία, ποια τα αρνητικά, πόσο την δικαιολογείς;
Η Εργίνη για μένα σημαίνει Αντοχή. Υπομένει αγόγγυστα την μοίρα της με ένα ακλόνητο θάρρος. Λαμβάνοντας υπόψιν την εποχή, τις συνθήκες και τη θέση της γυναίκας μέσα στο κοινωνικό και οικογενειακό περιβάλλον, αλλά και την ίδια ως προσωπικότητα, δεν της βρίσκω κανένα αρνητικό και την δικαιολογώ απόλυτα. Αν μιλούσαμε για τις σημερινές κοινωνίες πιθανότατα να απαντούσα διαφορετικά.
– Πόσο κοντά ή μακριά ή ό, τι άλλο είναι για σένα η συγκεκριμένη ηρωίδα; Και τι θα έκανες εσύ αντίστοιχα στη θέση της;
Η φύση της Εργίνης μου θυμίζει πολύ τον μικρότερο μου εαυτό. Δεν ξέρω τι θα έκανα στη θέση της. Δεν υπήρξα εκείνη σε τέτοιες συνθήκες ευτυχώς ποτέ.
– Ποια ηρωίδα (όχι απαραίτητα η δική σου) είναι πιο κοντά ως χαρακτήρας σε σένα και ποια πιο μακριά.
Έχω στοιχεία από όλες τις ηρωίδες. Αναγνωρίζω κομμάτια μου σε όλες τους. Νομίζω είμαι πιο κοντά στο φευγιό της Ερατούς και της Αικατερίνης που με έναν οργανικό τρόπο η μια και με μια ξεκάθαρη στάση η άλλη, έκαναν την προσωπική τους επανάσταση.
ΜΑΡΙΑ-ΝΕΦΕΛΗ ΔΟΥΚΑ
– Τι σημαίνει για σένα η ηρωίδα που υποδύεσαι. Ποια είναι τα θετικά της σημεία, ποια τα αρνητικά, πόσο την δικαιολογείς;
H Aμαλία για μένα είναι ένα κορίτσι που μεγάλωσε απότομα. Είχε πάνω της όλο το άχθος της εκπλήρωσης του ονείρου της μεγάλης της αδελφής να γίνει μια μεγαλοαστή, να γευτεί τη ζωή της πρωτεύουσας, της άνεσης, των κοινωνικών τίτλων και να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της στους κύκλους της εκβιάζοντας δεδομένα. Αυτή η επιβολή να χωρέσει σε αυτήν την κοινωνική νόρμα που της επέβαλε η Ασπασία έχοντας τεράστια απωθημένα η ίδια, την καθιστά ένα δραματικό πρόσωπο αυτόματα, ένα παιδί που το πίεσαν να μεγαλώσει πριν την ώρα του, ανάποδα από την ηλικία του, κάνοντας άλματα στην ψυχολογία της μέσα στην πίεση της να μεγαλώσει εν τέλει σε ένα τεράστιο ψεύδος όπως αποδεικνύεται περίτρανα στη συνέχεια, πέφτοντας μέσα στα ίδια της τα σφάλματα εξακολουθητικά.
Αυτό το κορίτσι μεγάλωσε με όλα τα χαρίσματα , τη λαχτάρα, την παιδική αφέλεια, την προσοχή από τους γύρω της, αλλά χωρίς να το ξέρει βρέθηκε από νωρίς σε ένα τόσο περιορισμένο πεδίο που στην αρχή εκείνη το είχε στο μυαλό της ως αλάνα να πραγματοποιήσει τα όνειρά της, τα οποία τελικά δεν ήταν και δικά της. Αυτό λοιπόν, την οδήγησε στο να γίνει ένα ανταγωνιστικό αγρίμι ανίκανη να εισπράξει και να δώσει αγάπη, οδηγώντας την τελικά στην ψυχολογική της απονέκρωση, απάθεια, εμπάθεια και νεύρωση. Αυτό το οικοδόμημα που έφτιαξε για τον εαυτό της θα γκρεμιστεί όταν συνειδητοποιήσει τελικά με ένα τραγικό γεγονός πόσο λάθος στάθηκε στη ζωή της την ίδια, βλέποντας καρέ καρέ μπροστά της το σαθρό παρελθόν που διήνυσε. Αν μπορώ να τη δικαιολογήσω ,η Αμαλία είναι ένα κορίτσι που μεγάλωσε και ανατράφηκε τόσο λάθος από μικρή και έτσι η ζωή της πήρε τη λάθος διαδρομή , χωρίς να φταίει.
– Πόσο κοντά ή μακριά ή ό, τι άλλο είναι για σένα η συγκεκριμένη ηρωίδα; Και τι θα έκανες εσύ αντίστοιχα στη θέση της;
Η Αμαλία είναι μία ηρωίδα με την οποία έχω πολύ μεγάλες διαφορές σα χαρακτήρας γι ‘αυτό και μου φάνηκε τόσο ενδιαφέρον να την πλησιάσω σα ρόλο. Είναι ένα κορίτσι μου μεγάλωσε και γαλουχήθηκε με τέτοιο τρόπο ώστε να γίνει εγωπαθής, νάρκισσος, να την ενδιαφέρει το συμφέρον της και η γνώμη των άλλων και για να καταφέρει να πετύχει τους στόχους της να γίνεται χειριστική. Η ενδοσκόπηση που θα κάνει η ίδια στον εαυτό της στο τέλος θα τη συντρίψει. Τη θεωρώ την πιο ενδιαφέρουσα περίπτωση του έργου καθώς η ψυχολογική της διαδρομή έχει τεράστια άλματα και μου άρεσε πάρα πολύ να τη μελετώ και να την αναζητώ .Είναι και αυτή ένα τραγικό πρόσωπο που αναγνωρίζεται στο τέλος η τραγικότητά του.
Όλες οι ηρωίδες αυτού του έργου είναι σκλαβωμένες από μία μοίρα και καταπίεση, και στην περίπτωση της Αμαλίας, παίρνει τους πιο λάθος δρόμους για να βγει από αυτήν την καταπίεση βάζοντας η ίδια τρικλοποδιές στη ζωή της. Εγώ θα διάλεγα την αντίθετη κατεύθυνση από αυτή που διάλεξε εκείνη, όπως έκαναν άλλες ηρωίδες στο έργο αυτό επαναστατώντας σε αυτήν την καταπίεση, αλλά εμένα αυτό μου κεντρίζει το ενδιαφέρον, να κοιτάζω το έργο και την ιστορία από τη δική της ραχοκοκαλιά και ματιά, της Αμαλίας.
– Ποια ηρωίδα (όχι απαραίτητα η δική σου) είναι πιο κοντά ως χαρακτήρας σε σένα και ποια πιο μακριά.
Θα έλεγα ότι βρίσκω κοινά στοιχεία με πολλές από τις αδελφές Φτενούδου. Όλες έχουν μέσα τους τη θέρμη και τη λαχτάρα να ξεφύγουν ωστόσο, μόνο δύο πραγματικά από αυτές σπάνε πραγματικά τα δεσμά τους και είναι μέσα τους ελεύθερες. Η Ερατώ και η Αικατερίνη, οι οποίες γεύονται την πραγματική αγάπη και απεγκλωβίζονται από την ασφυκτικότατα του σπιτιού τους με μεγάλο κόστος φυσικά, ειδικά η Ερατώ που πέφτει σε μια σειρά από τραγικά γεγονότα, παίρνοντας την απόφαση να επαναστατήσει.
Με συγκινεί πολύ η αφοσίωση της Εργίνης στο σπίτι παραμερίζοντας τις δικές της ανάγκες. Ομολογουμένως, πιο μακριά βρίσκεται η Ασπασία η οποία φθονεί τη μικρή της αδελφή μου γεύτηκε τον έρωτα, και έσπασε τη γραμμή της δικής της προτεραιότητας ως μεγαλύτερης αδερφής στα μάτια εκείνης της κοινωνίας και επαρχίας. Αγαπώ πολύ την (αντι)ηρωίδα μου, που αν και μαζί της δεν έχω πραγματικό σύνδεσμο στον τρόπο που επιλέγει να ζήσει, την πονώ και τη δικαιολογώ γιατί είναι ένα παιδί που μεγάλωσε λάθος στα χέρια της ‘λάθος μάνας’-αδελφής της Ασπασίας, και επί της ουσίας
ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΚΙΤΣΟΥ
– Τι σημαίνει για σένα η ηρωίδα που υποδύεσαι. Ποια είναι τα θετικά της σημεία, ποια τα αρνητικά, πόσο την δικαιολογείς;
Την αγαπώ πολύ την Αικατερίνη και τη θαυμάζω. Μου θυμίζει λίγο την μητέρα μου που ήταν κι αυτή εκπαιδευτικός πολύ δυναμική και ανεξάρτητη. Η ηρωίδα που υποδύομαι είναι μια νέα γυναίκα. Για την ακρίβεια είναι η Νέα Γυναίκα σύμφωνα με τη Ζωγράφου, που μορφώνεται, εργάζεται και εν δυνάμει συντηρεί την οικογένεια της αλλά κυρίως βλέπει καθαρά την πραγματικότητα και έχει το θάρρος να επαναστατήσει απέναντι στην πατριαρχικές δομές της κοινωνίας της.
Η Αικατερίνη επιλέγει τη ζωή και την αγάπη. Φεύγει από την οικογένεια της και σώζεται. Μακάρι να είχε γλυτώσει και τις υπόλοιπες αδελφές της από την Ασπασία αλλά νομίζω ότι στην εποχή εκείνη, κάτι τέτοιο θα ήταν αδύνατο.
– Ποια ηρωίδα (όχι απαραίτητα η δική σου) είναι πιο κοντά ως χαρακτήρας σε σένα και ποια πιο μακριά.
Νομίζω ότι είμαστε αρκετά κοντά σαν χαρακτήρες. Δεν έχω μεγαλώσει βέβαια σε αντίστοιχη οικογένεια ούτε σε αντίστοιχο περιβάλλον. Είμαι αρκετά ανεξάρτητη σαν άνθρωπος και έχω ανάγκη να νιώθω ελεύθερη στη ζωή μου. Στη θέση της Αικατερίνης σίγουρα και εγώ θα είχα επιλέξει να φύγω και να ζήσω σύμφωνα με τις επιθυμίες μου.
– Πόσο κοντά ή μακριά ή ό, τι άλλο είναι για σένα η συγκεκριμένη ηρωίδα; Και τι θα έκανες εσύ αντίστοιχα στη θέση της;
Ο Ένκε έκανε αρκετά σωστή επιλογή στους ρόλους. Όπως είπα και πιο πάνω είμαστε αρκετά κοντά σαν χαρακτήρες με την Αικατερίνη. Πιο μακριά είμαι με την Αμαλία. Εκπροσωπεί αυτό που σιχαίνομαι και προσπαθώ όλη τη ζωή μου να αποφύγω. Την μεγαλομανία και την υποκρισία.
ΙΩΑΝΝΑ ΛΕΚΚΑ
– Τι σημαίνει για σένα η ηρωίδα που υποδύεσαι. Ποια είναι τα θετικά της σημεία, ποια τα αρνητικά, πόσο την δικαιολογείς;
Για μένα η ηρωίδα μου προκύπτει μέσα από το ίδιο της το όνομα, είναι ένας αναγραμματισμός του έρωτα, Ερατώ. Αυτή που γεννάει την επιθυμία για μένα συμβολίζει την νιότη, την ελευθερία και την τόλμη. Τα θετικά στοιχεία που βρίσκω στην ηρωίδα μου είναι το ανεξάντλητο θάρρος της, η επιμονή της και το πείσμα της παρά την καταπίεση και τις απαγόρευσης της εποχής και της οικογένειας της. Προσωπικά δεν μπορώ να βρω αρνητικά στο συγκεκριμένο κορίτσι, θεωρώ πως κάθε της έκφανση και συμπεριφορά δικαιολογείται από τα δεινά που έχει περάσει.
– Ποια ηρωίδα (όχι απαραίτητα η δική σου) είναι πιο κοντά ως χαρακτήρας σε σένα και ποια πιο μακριά.
Με το κορίτσι αυτό σαν Ιωάννα βρίσκω αρκετά κοινά μπορώ να ταυτιστώ σε διάφορα σημεία. Κυρίως στον χαρακτήρα της είμαι και εγώ αρκετά πεισματάρα επιμονή, δεν χάνω εύκολα την πίστη μου παρά τις δυσκολίες. Πιστεύω είναι άτοπο να συγκρίνουμε το τώρα με το τότε τώρα ίσως και η Ερατώ να έπρεπε διαφορετικά δεν μπορούμε όμως να την κρίνουμε για το τότε με τα κοινωνικά στερεότυπα που επικρατούσαν. Συνεπώς δεν μπορώ να ταυτιστώ όταν μιλάμε για δύο εντελώς διαφορετικές χρονικές περιόδους.
– Πόσο κοντά ή μακριά ή ό, τι άλλο είναι για σένα η συγκεκριμένη ηρωίδα; Και τι θα έκανες εσύ αντίστοιχα στη θέση της;
Εντελώς σε υποκειμενικά θα απαντήσω πάλι ότι κοντά μου σαν χαρακτήρας βρίσκεται η Ερατώ για όλους τους λόγους που εξήγησα και παραπάνω. Πιο μακριά μου που δεν θα μπορούσα με τίποτα να ταυτιστώ είναι ο χαρακτήρας της Αμαλίας της κόρης μου δηλαδή στο έργο, διότι το κορίτσι αυτό κουβαλάει την ξιπασιά της επαρχίας το λεγόμενο «τι θα πει ο κόσμος» την χαρακτηρίζει μία μεγαλομανία καθώς και το ότι αποτελεί φερέφωνο της μεγαλύτερης αδερφής της Ασπασίας.
ΔΑΦΝΗ ΛΙΑΝΑΚΗ
– Τι σημαίνει για σένα η ηρωίδα που υποδύεσαι. Ποια είναι τα θετικά της σημεία, ποια τα αρνητικά, πόσο την δικαιολογείς;
Η Πηνελόπη για μένα είναι το Διαφορετικό το Άλλο, το Ξένο, που πάντα τρόμαζε και πάντα θα τρομάζει μέσα σε μια κοινωνία που μπορεί να λειτουργεί μόνο με ομάδες που έχουν ομοιότητες κοινά και καμία διαφορά. Είναι αυτό το γνώριμο και «διαχρονικό»:
«People are strange when you ‘re a stranger
…..
When you are strange
No one remembers your name»
‘Η όπως μου είπε ένας πολύ αγαπημένος φίλος, μουσικός:
«Ξέρεις πoιό τραγούδι μου θύμισε η Πηνελόπη; Το Ο μικρός μου αδερφός.». Δεν ήξερα καθόλου το τραγούδι αυτό…. παραθέτω τους στίχους του γιατί ναι… θα μπορούσε να ‘ναι η Πηνελόπη.
Ένας άνθρωπος κλειστός
σαν παρατημένο σπίτι
ούτε φως, ούτε καπνός,
ούτε τζάμι στο φεγγίτη
…
Γράφει λόγια στο νερό
στα πηγάδια ρίχνει πέτρες
…
κι ύστερα φεύγει σκυφτός
στα βουνά στις μαύρες πέτρες.
– Ποια ηρωίδα (όχι απαραίτητα η δική σου) είναι πιο κοντά ως χαρακτήρας σε σένα και ποια πιο μακριά.
Εκτός από την Πηνελόπη, ένα μέρος μου νιώθει κοντά στην Ερατώ, καθώς, στο παρελθόν, έχω βρεθεί να αλλάζω τη ζωή μου εντελώς (γλώσσα, χώρα, κοινωνικό κύκλο, σπουδές) με αφορμή έναν Τονίνο και προσπαθώντας να βρω την δική μου ελευθερία. Όμως και η Αικατερίνη νιώθω πως, τώρα πια, είναι κοντά στο χαρακτήρα μου. Συνεπής στο αίσθημα/ένστικτο της -προσωπικής της- ελευθερίας καταφέρνει να επαναστατήσει διακριτικά, χωρίς πάθη και παρορμητισμούς, αποφασισμένη και σίγουρη, σεβόμενη το πλαίσιο και «τους κανόνες του παιχνιδιού» -που λέει κι ο Τάγαρης στο έργο- και καταλήγει να είναι η μόνη που τελικά ζει την αγάπη (οκ, όχι τον έρωτα…!), γεύεται την ελευθερία και κάνει τη ζωή που θέλησε να κάνει. (Βέβαια στην περίπτωση ενός Τονίνο, πάλι ως Ερατώ θα λειτουργούσα, αλλά μετά θα το μετάνιωνα ως Αικατερίνη!)
Όλοι οι χαρακτήρες του έργου θα μπορούσαν να αποτελέσουν έναν μοναδικό άνθρωπο. Σε όλους μπορώ να βρω πτυχές του χαρακτήρα μου ή τουλάχιστον να τους κατανοήσω ακόμα και στις πιο σκληρές εκφάνσεις τους –βλ. Ασπασία. Τον ρόλο όμως που δε μπορώ να κατανοήσω/δικαιολογήσω απόλυτα είναι αυτόν της Εριφίλης. Δεν μπορώ να κατανοήσω τους ανθρώπους –και δη μορφωμένους όπως η Εριφίλη- που κάνουν –ηθελημένα ή μη- διακρίσεις. Είτε πρόκειται για γονιό, είτε πρόκειται για κάποιον καθηγητή ή όποιον, τέλος πάντων, σε ένα σύνολο μπαίνει σε μια κάποια θέση «αρχηγού», θεωρώ απαράδεκτο το να κάνει διακρίσεις, να επαινεί και να ανακηρύσσει κάποιον (δικαιολογημένα ή μη) σε Άγγελο και εξαιρετικό και να υποτιμά κάποιον άλλον (εδώ δεν υπάρχει το δικαιολογημένα ή μη!) ρίχνοντάς τον στον Καιάδα. Πόσο μάλλον όταν πρόκειται για μια μάνα η οποία το ένα της το παιδί το λατρεύει (την Ερατώ) σχεδόν ερωτικά και το άλλο το σκεπάζει όταν το ταΐζει για να μην βλέπει την ασχήμια του (την Πηνελόπη). Και δεν το λέω από την πλευρά του «αδικημένου» χαρακτήρα/ρόλου. Γιατί η Πηνελόπη «αδικημένη» ήδη από την φύση και καταδικασμένη σε μια ασχήμια/ιδιαιτερότητα που θα την περιθωριοποιούσε ούτως ή άλλως –ιδίως στην κοινωνία του τότε- δεν υπέφερε πολύ, ούτε τελικά καταστράφηκε από τη ΜΗ αγάπη της Εριφίλης. Αλλά η Ερατώ κατά την ταπεινή μου γνώμη από αυτήν ακριβώς την αγάπη καταστράφηκε και εξαιτίας της χάνει μια ζωή και μιαν αγάπη που αργεί… και ίσως όχι μόνο μία μέρα!
– Πόσο κοντά ή μακριά ή ό, τι άλλο είναι για σένα η συγκεκριμένη ηρωίδα; Και τι θα έκανες εσύ αντίστοιχα στη θέση της;
Η Πηνελόπη έχει ανάγκη από αγάπη (να αγαπήσει και να αγαπηθεί) και αποδοχή. Πρωταρχική ανάγκη όλων μας, πιστεύω. Στην απομόνωση της … στον οντά έμαθε να κάνει σπάνια χειροτεχνήματα από ξεραμένες φτέρες. Μέσα στη σιωπή έφτιαξε μια συναρπαστική μυθολογία… έφτιαξε το δικό της κόσμο και έζησε μέσα σ’αυτόν. Κι εγώ τις φορές που ένιωσα «απομόνωση» -τα κορίτσια στον δημοτικό δε με παίζανε γιατί ήμουν λέει σγουρομάλλα, χαχαχα κ.α. τέτοια- απ’ όσο ξέρω από τις ιστορίες της μαμάς που με έβρισκε στην αυλή μόνη μου να αποχαιρετάω με μια μπάλα στο χέρι τον μήνα που έφευγε ή να παίζω με τις ώρες και με φανταστικά πρόσωπα ατέλειωτες ιστορίες στο δωμάτιό μου, έναν δικό μου κόσμο έφτιαχνα και ζούσα μέσα σ’ αυτόν. Όπως ίσως κι ο καθένας μας… όταν δεν μας ταιριάζει αυτός ο κόσμος ή δεν του ταιριάζουμε εμείς… κάπου κάπως δε φτιάχνουμε έναν δικό μας κόσμο για να κρυφτούμε μέσα του;
& Αναλυτικές λεπτομέρειες για την παράσταση ακολουθούν ΕΔΩ:
Του Κυριάκου Κουρουτσαβούρη, 22/11/2018
