Ο Αντώνης Γαλέος, παρά το νεαρό της ηλικιίας του, κατατάσσεται αμφίβολα σε αυτό που ορίζουμε “θεατράνθρωπος”. Έχει ασχοληθεί με το θέατρο από όλα τα “μετερίζια”, γράφοντας, παίζοντας, σκηνοθετώντας, διδάσκοντας. Στην αναμονή της τελευταίας του δουλιάς. το “F*cking Men” του Τζο ντι Πίετρο που αυτές τις ημέρες ξεκινάει στη σκηνή του Πολυχώρου Vault μας μίλησε για το θέατρο, τον έρωτα, το διαφορετικό, και για την ίδια την παράσταση:
Διαβάζοντας κανείς το βιογραφικό σου, συνειδητοποιεί ότι η σχέση σου με το θέατρο είναι σύνθετη και αγγίζει πολλούς τομείς. Τι σημαίνει αλήθεια θέατρο για σένα;
Υπάρχει το φυσικό μέγεθος του μετρήσιμου χρόνου. Είναι οι ώρες που προηγούνται κι έπονται από εμάς. Αυτό που πετάει, κλωθογυρνάει ή σέρνεται, δηλώνοντας κάθε φορά πως είναι ανεξάρτητο από ανθρώπινες δράσεις και επιρροές, η έννοια του αντικειμενικού. Παράλληλα κινείται ο καιρός, η λεγόμενη κατάλληλη στιγμή για να αναδυθούν τα νοήματα, να διευκρινιστούν οι ισορροπίες δυνάμεων, να οριστούν οι λέξεις, να ενεργοποιηθούν τα σώματα διαλεκτικά. Ο καιρός αναδεικνύει τα σημεία μες στη ροή, είναι το παράθυρο στο τείχος, η δυνατότητα του διαφορετικού μες στην αδιάλλακτη συνέχεια. Ο καιρός είναι σαν τον τρελό της Ταρό. Ακροβατεί στο χείλος του γκρεμού τραντάζοντας με τα γέλια του το σύμπαν ενώ πίσω του χάσκει ορθάνοιχτο το στόμα του κροκόδειλου. Αντίθετα με τον χρόνο που απεικονίζεται με μια παρέλαση οργανωμένη και τακτική, ο Καιρός είναι μια μπούκλα μαλλιά που ανεμίζουν και χρειάζεται επιτελικό σχέδιο για να τα αιχμαλωτίσεις, το ξόδεμα της μέγιστης ενέργειας για ένα ζήτημα ασήμαντο από το οποίο κρέμεται η τύχη του σύμπαντος.
Και κάτι άλλο, θέατρο… η διπλή συνείδηση του ερμηνευτή– το απόλυτο χάσιμο μέσα στη δράση, η μάσκα… και ο απόλυτος έλεγχος των εκπαιδευμένων αντανακλαστικών, ο τεχνίτης… ή διαφορετικά ο χώρος όπου ανθεί η ύλη του πνευματικού.
Ηθοποιός-μεταφραστής- συγγραφέας- σκηνοθέτης. Τι αγαπάς περισσότερο και γιατί
Στην Πρακτική της Καθημερινής Ζωής ο Michel de Certeau δείχνει τους τρόπους που οι πρακτικές και οι τρόποι δράσης μέσα και πάνω στον κόσμο προσαρμόζονται ανάλογα με τον χώρο όπου κανείς ενεργεί. Έτσι διαμορφώνονται οι στρατηγικές και οι τακτικές ενός δημιουργού. Ο όρος στρατηγική έχει να κάνει με το status quo με τα κεκτημένα του ατόμου προτού μπει σε συνθήκη, οι γνώσεις, τα δεδομένα, ο δηλωμένος συναισθηματικός του κόσμος. Εδώ καλουπώνεται η αίσθηση της ανεξαρτησίας, η δύναμη της τεχνικής, η ασφάλεια του ελέγχου των καταστάσεων ή η ανασφάλεια της ελλιπούς προετοιμασίας για κάτι. Το βλέμμα κατακτά το αντικείμενο της όρασης, ενεργητικά ή παθητικά. Έχοντας ορίσει η συνείδηση το τοπίο, το σώμα προχωράει σε σημεία αχαρτογράφητα και βιώνει τις εκπλήξεις τους. Εδώ μιλάμε για τακτικές. Για την κινητικότητα, τους αναβαθμούς της ευλυγισίας και της ευκαμψίας, τη δυνατότητα ύπαρξης ενός ανοιχτού ορίζοντα.
Κάπως έτσι χτίζεται και το αίσθημα πως η δική μας παρέμβαση τροποποιεί τον κόσμο, έτσι πριμοδοτούμε τη δύναμή μας σε ένα πολυπαραγοντικό (και ίσως χαοτικό) σύστημα. Αλλά κάπως έτσι ξαναγυρνάμε στη στρατηγική, καθώς στην πορεία μας έχουμε μετατραπεί σε φορείς εξουσίας (ακόμα και βαφτίζοντας το εγώ μας ως αδικημένο ή θύμα).
Αγαπώ λοιπόν τη μετάφραση γιατί μου προσφέρει εικόνες που πυρπολούν τη συγγραφή. Τη συγγραφή γιατί στιγματίζει τη στιγμή ώστε να ανανήψει η ηθοποιία (η υποκριτική άλλωστε βρίσκεται πάντα σε άλλο σύμπαν). Την ηθοποιία καθώς προσφέρει την ανάσα, τη σιωπή και την παύση που χωρίς αυτά η σκηνοθεσία καταρρέει. Και τη σκηνοθεσία γιατί χωρίς τη συναίσθηση του ρυθμού και την επανάσταση της αισθητικής δεν μπορεί να αντιληφθείς φθόγγο, για να τον βάλεις σε ξένο στόμα μεταφράζοντας.
«Ένα ανθρωπολογικό πείραμα»… Μίλησε μας για το έργο. Τι σε ώθησε να καταπιαστείς μαζί του;
To Fucking Men ενώ είναι ένα έργο απολύτως ρεαλιστικό και στην ουσία του ψυχαγωγικό αποτελεί σε κάθε του στιγμή ένα ανοιχτό πεδίο, έναν «ουρανό δυνατοτήτων» όπως αναφέρει ένας από τους χαρακτήρες. Η γραφή του στην απλότητα και την καθημερινότητά της είναι σε κάθε βήμα ανατρεπτική και όσα συμβαίνουν είναι καταιγιστικά και αιφνίδια.
Στο Fucking Men ο αυτό που δυναμιτίζει και μεγεθύνει τον χρόνο είναι ο πόθος. Οι ήρωες ποθούν να συνομιλήσουν δια του λόγου και των σωμάτων τους με κάθε μέσο και με κάθε τίμημα. Γιατί κάθε τους λέξη επισύρει τον κίνδυνο της συναισθηματικής και οργανικής ισοπέδωσης αλλά και την πιο σαρωτική απομόνωση.
Το Fucking Men λοιπόν είναι μια τέλεια ευκαιρία να μιλήσει κανείς για την ευτυχία, την ανάσα, τον ηλεκτρισμό και τη βαρύτητα, και να ξαναπιάσει το νήμα στα θέματα του φεμινισμού και της πολιτικής του φύλου στη σύγχρονη Ελλάδα πρακτικά, δηλαδή χωρίς σοβαροφάνεια. Στις πρόβες με την ομάδα των ηθοποιών προσπαθήσαμε σε κάθε βήμα να φτιάξουμε θέατρο απλά, χωρίς τα μέσα του θεάτρου, να στήσουμε έναν κατεξοχήν κωμικό διάλογο με το κοινό λαμβάνοντας υπόψη τη διάσπαση της προσοχής στη νέα παιδαγωγική και τη βαθύτατη ντροπή-αυθάδεια μπροστά στο καινούργιο σύμπαν που ανοίγεται.
Ο έρωτας έχει φύλο?
Ας παραβλέψουμε προς στιγμήν ότι η γλώσσα μας έχει κληροδοτήσει γραμματικό γένος στο «Έρωτας» και ας ανατρέξουμε σε ένα ανέκδοτο. Ο Διοκλής ήταν ένας νεαρός αθηναίος. Ο ερωμένος του, Φιλόλαος, ήταν Μεγαρίτης. Ο Διοκλής σκοτώθηκε σε μάχη προσπαθώντας να υπερασπιστεί την πόλη του Φιλολάου. Ο δήμος Μεγαραίων έκτοτε διοργάνωνε στην αρχή της άνοιξης διαγωνισμό: πάνω στο μνήμα του Διοκλή μαζεύονταν οι άριστοι των νέων και ανταγωνίζονταν στο καλύτερο φιλί, ποιος θα στάξει πιο γλυκό μέλι με τα χείλη του στα χείλη του άλλου. Και τον νικητή τον περίμενε η οικογένεια του στο σπίτι για να γιορτάσει πανηγυρικά τη μεγαλύτερη αυτή των τιμών. Τον άριστο στο φιλί.
Ο έρωτας. Το φιλί. Το μέλι. Η αγκαλιά.
Πως έγινε η επιλογή των ηθοποιών, και πως αποδεσμεύτηκαν από τις όποιες συστολές και ενδοιασμούς που ενδεχομένως είχαν στην επεξεργασία των ρόλων τους. Κάποιο περιστατικό από τις πρόβες.
Η επιλογή των ηθοποιών έγινε μετά μια εκτεταμένη περίοδο ακροάσεων σε πολλαπλές φάσεις. Εδώ με ενδιάφερε το δημιουργικό τους μάτι, η επικοινωνία τους με τους συναδέλφους, η δυνατότητά τους μέσα από το διάλογο να ανατρέπουν τα στερεότυπα που αναπόφευκτα τους γεννούσε η επαφή με το καταγεγραμμένο κείμενο. Το πιο σοβαρό για μένα ήταν η δυνατότητα συνύπαρξης και η διάθεση αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας. Η πάσα. Το θέατρο είναι μια τέχνη συνυφασμένη με την έκθεση από τις απαρχές του ήδη. Το συνθετότερο πάντα δεν είναι η σωματική αποκάλυψη αλλά η ψυχική διαθεσιμότητα, περιέργως το γέλιο είναι δυσκολότερο από το κλάμα και ακόμα πιο δύσκολο το αναψοκοκκίνισμα.
Η μεγαλύτερη δυσκολία πάντα στις πρόβες είναι η αντίληψη πως νήμα του ρόλου σημαίνει μία ενιαία αντιμετώπιση στις αντιδράσεις του προς τους άλλους, το γνωστό, «αυτό δεν θα το έκανε ο ρόλος μου». Αντιθέτως, στο θέατρο κάθε ρόλος είναι μια διαδοχή από μικροστιγμές βαθύτατα αντιφατικές που μπορεί και να ανατρέπουν κάθε εδραιωμένη μας αντίληψη για τον χαρακτήρα. Αυτό που συνδέει το σώμα σου με το άλλο σώμα το ένα δευτερόλεπτο μπορεί να αποδειχτεί εξαιρετικά απωθητικό το επόμενο. Πώς μπορεί κανείς λοιπόν να αποδώσει αυτά τα ριζοσπαστικά πισωγυρίσματα; Επίσης στις πρόβες του ρεαλιστικού θεάτρου κάτι που συναντάμε συχνότατα είναι η σύγχυση ποιοτήτων του ρόλου με τον ηθοποιό από τους υπόλοιπους ηθοποιούς, και εδώ χρειάζεται μεγάλη ευαισθησία και προσοχή από τον σκηνοθέτη. Η μάσκα είναι καλό να έχει προνοηθεί μηχανισμός για να διαχωρίζεται από το πρόσωπο. Αυτό άλλωστε διακρίνει και το θέατρο από το ψυχόδραμα.
Σε μια κοινωνία που ακόμα κλωτσά, ποδοπατά και δολοφονεί το διαφορετικό, ενδεχομένως να υπάρξουν αρνητικές αντιδράσεις σε μια τέτοια παράσταση. Είσαι έτοιμος να τις αντιμετωπίσεις αν προκύψουν και με ποιο τρόπο;
Στα θέματα της ανθρώπινης δημιουργίας και επικοινωνίας είναι καλό να διατηρούμε την ευαισθησία μας απέναντι στη γενικόλογη γλώσσα της εποχής που εξισώνει έννοιες μη ταυτόσημες. Το διαφορετικό αποτελεί θεωρώ καταναλωτικό ή διαφημιστικό τέχνασμα, ούτως ώστε να διευρύνεται το αγοραστικό κοινό αλλά και να ανανεώνεται η συμβατική αισθητική, και να δημιουργούνται ανάγκες που λόγω της κατασκευασμένης πολιτικής τοποθέτησης γίνονται ακόμα πιο επιτακτικές.
Μέσω του «διαφορετικού» δημιουργούνται αντιθετικές ομάδες ατόμων, η παραβατικότητα χάνει την ανεξαρτησία, την αυτονομία και την ανατρεπτικότητά της. Η διαφορετικότητα ταυτίζεται με την αδικία και οι διαφορετικοί γίνονται ευάλωτοι σε έμμεσες, ανάποδες, αντίστροφες και διασπαστικές προπαγάνδες. Χάνεται η σαφήνεια των ορίων του ρατσισμού και του φασισμού και τα δίπολα εδραιώνονται. Εδώ μπαίνει το θέμα του άλλου. Η ριζοσπαστική αίσθηση της μοναχικότητας και της μοναδικότητας που συνοδεύεται από την κοσμογονική αντίδραση, τον κίνδυνο, την ακύρωση του τρας και του εξωτικού υπέρ του κατακερματισμού, του ουδέτερου, του ειδικού, του εκτυφλωτικού. Είναι η πτύχωση και όσα κρύβει στην αρχαία τέχνη και στο μπαρόκ. Είναι οι σκιές πίσω από τις περιγραφές των τοπίων στον Λάβκραφτ, οι περίφημοι ίσκιοι (όπως έλεγαν τους ηθοποιούς στην αναγέννηση, και οι σκιές των περίφημων ασκήσεων του Μάικλ Τσέχοφ).
Όταν καταπιάνεσαι λοιπόν με θέματα σκιών, διακινδυνεύεις τα πάντα, ακόμα και να τα βγάλεις όλα, κι εσένα τον ίδιο, στο φως, στον δαίμονα του μεσημεριού. Όταν σε πλησιάζει το λυσσασμένο σκυλί, μόνο εσύ (και ο καιρός) ξέρεις τι θα κάνεις. Η τέχνη πάντως δεν παύει ποτέ να είναι μακρά, πολύ πιο μακρά από την πολιτική. Πόσοι θυμούνται ποιοι ήταν οι δημοτικοί σύμβουλοι που έκλειναν τα θέατρα όταν ο Σέξπιρ έγραφε τον Βασιλιά Ληρ, άραγε;
Τρεις λέξεις με τις οποίες θα χαρακτήριζες το έργο και την παράσταση – τρεις λόγους που θα πρέπει το κοινό να την παρακολουθήσει.
Δαγκωνιά στο στόμα
Κώστας Ζήσης 2/11/2018

Ο Αντώνης Γαλέος είναι απόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (Τμήμα Αγγλικής Φιλολογίας) (1993) με μεταπτυχιακές σπουδές στο Claremont Graduate University στο κλάδο της θεωρίας λογοτεχνίας και στο University of East Anglia στον κλάδο της Σκηνοθεσίας Θεάτρου. Δραματική σχολή έχει ολοκληρώσει στο Pomona University. Εκπονεί διδακτορική μελέτη στο θέμα Ρητορική Υποκριτική στο Royal Holloway University of London.
Από το 2004 διδάσκει στις δραματικές σχολές Ωδείο Αθηνών, Δήλος- Δήμητρα Χατούπη, Θεοδοσιάδη, Τράγκα τα μαθήματα: Μέθοδος ενεργητικής ανάλυσης, Παραστασιολογία: σχολές κριτικής ανάλυσης, Λογοτεχνία και θεωρία λογοτεχνίας για ηθοποιούς, Δομή αυτοσχεδιασμού, Ενέργεια παρουσία και ρήματα, Ρητορική Υποκριτική, Εισαγωγή στο θέατρο, Θεωρίες υποκριτικής, Συγγραφή θεατρικού κειμένου: δομή και χαρακτήρες, Μπρεχτ, Μετρική για ηθοποιούς, Μεταμοντέρνο και performance, Δραματουργική ανάλυση.
Έχει σκηνοθετήσει τα έργα Τα Γεγονότα του David Greig (Γκλόρια Studio) 2015, Το Φάντασμα φεύγει του Philip Roth (Ρητορική Εγκατάσταση στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης) 2014, Πέρα από το ψέμα του Lin Yu, 2012, Η ξανθιά, η μελαχρινή και η εκδικητική κοκκινομάλλα – R. Hewett (Θέατρο Κάππα) 2012, Ο καλύτερος τρόπος να ζεις – Noël Coward (Από μηχανής θέατρο), 2011.
Έχει μεταφράσει και διασκευάσει για το επαγγελματικό θέατρο γύρω στα εκατό έργα ανάμεσα στα οποία τα: Όλα τα υπέροχα πράγματα – Duncan McMillan, Ρινγκ – Leonore Confino, Curing Room – David Ian Lee, Μπίλι Έλιοτ – Lee Hall, Dogville και Δαμάζοντας τα Κύματα του Lars Von Trier, Κυρία Ντάλογουεη– Virginia Woolf, Πιαφ – Pam Gems, Σρεκ – Το μιουζικαλ – David Abbaire, Ρωμαίος και Ιουλιέτα – Shakespeare, Όλα για τη μητέρα μου – P.Almodovar/ S. Adamson, Η Άλις στις φλόγες/ Καιόμενη – J. Fosse, Mια νέα ζωή – J. Penhall, Άνθρωποι και ποντίκια- John Steinbeck, Μέσα από τον σπασμένο καθρέφτη – J.Worton/I.Bergman, H ξανθιά, η μελαχρινή και η εκδικητική κοκκινομάλλα –R. Hewett, Παράλληλοι κόσμοι – Michael Mighton, Δεν πονάει τίποτα – Falk Richter, εσαρώθησαν – Sarah Kane, Εξόριστοι – James Joyce, Πόσο να πιω για να σου πω πως σε αγαπώ –Caryl Churchill, Ο καλύτερος τρόπος να ζεις – Noel Coward, Δεν έχει ωραίες εικόνες – Gertrude Stein, Χάρολντ και Μοντ – Colin Higgins, Ερωτευμένη με τον Βαν Γκονγκ – Nicholas Wright, Έξι μαθήματα χορού σε έξι εβδομάδες – Richard Alfieri, Η νευρασθένεια του Δρ Σρέμπερ- Caryl Churchill, Mίζερι. Simon Moore/Stephen King, Οι τυφλοί– Maurice Maeterlinck, Μεγαλεία– Abi Morgan, Ποντικοπαγίδα. Agatha Christie, όνειρο θερινής νυκτός. William Shakespeare, Γλυκό πουλί της νιότης. Tennessee Williams. (δύο εκδοχές), Πάμε!. Sam Shepard, Οι καλοκαιρινές διακοπές της Μπέτυ. Christopher Durang, Φαίδρας αγαπώ. Sarah Kane, 4.48 Ψύχωση. Sarah Kane, Πν Ε/Υμα. Margaret Edson , Σκιάχτρα. Caryl Churchill, Αγνώστου ταυτότητας ανθρώπινα υπολείμματα/ η αληθινή φύση της αγάπης. B. Fraser, Ρουφιάνος στις σκάλες. Joe Orton, Αυτόματος πιλότος. Erica Ritter, Εκτός σχεδίου. David Mamet, Γλάρος. Tom Stoppard/Α.Chekhov, Δέκα μικροί νέγροι. Agatha Christie.
Από το 2007 έως το 2010 υπήρξε μέλος της επιτροπής θεατρικών επιχορηγήσεων του Υπουργείο Πολιτισμού. Τέλος από το 2002 έως το 2004 συνεργάστηκε με την Jack Morton Production Company ως Υπεύθυνος Αρχαιολογικής έρευνας για το τμήμα Ποτάμι του χρόνου της τελετής έναρξης των Ολυμπιακών αγώνων.