Η ηθοποιός και σκηνοθέτις, Έφη Ρευματά μιλάει στο All4fun για την παράσταση «Χειμωνιάτικο ταξίδι» που σκηνοθετεί στο Studio Μαυρομιχάλη έχοντας οδηγό την ποιητική γραφή του Σταμάτη Πολενάκη κι αρωγό την ζωντανή μουσική πιάνου που «ντύνει» τις αφηγήσεις των ηρώων. Μέσα από μια ρομαντική ιστορία αγάπης μας μεταφέρει σε μια από τις πιο τραγικές περιόδους της ιστορίας μας.
Τι πραγματεύεται η παράστασή σας και τι πρόκειται να δούμε πάνω στη σκηνή;
Το έργο μας αναφέρεται σε δύο πραγματικά γεγονότα και ένα φανταστικό γεγονός που συνδέει τα παραπάνω με έναν ιδιαίτερο τρόπο:
Τα δύο πραγματικά γεγονότα αφορούν στην αυτοκτονία του Χάινριχ φον Κλάιστ και της αγαπημένης του Ενριέττε τον Νοέμβριο του 1811, έξω από ένα πανδοχείο, στο Βερολίνο και πιο συγκεκριμένα στις όχθες της λίμνης Wahnsee και στη μυστική διάσκεψη δεκαπέντε αξιωματούχων των Ες Ες, με θέμα την ολική εξουδετέρωση των Εβραίων, έναν αιώνα αργότερα τον Ιανουάριο του 1942, ακριβώς στο ίδιο μέρος. Τα δύο αυτά γεγονότα συμπληρώνονται με την αφήγηση μιας φανταστικής ιστορίας με φόντο το πολιορκημένο από τους Ναζί Λένινγκραντ και πρωταγωνιστή έναν δάσκαλο, που μοιράζει όλα τα δελτία τροφίμων του σε ηλικιωμένους και παιδιά μέχρι που πεθαίνει από την ασιτία.
Στη σκηνή τρία πρόσωπα, ο ίδιος ο Κλάιστ, (Βασίλης Μπατσακούτσας), η Ενριέττε (Μάρω Μελισσάρη) και ο πανδοχέας (Δημήτρης Φραγκιόγλου), στου οποίου το κατάλυμα διανυκτέρευσε το ζευγάρι μια μέρα πριν την αυτοκτονία τους, διηγούνται αυτές τις τρεις ιστορίες, βάζοντας ο καθένας την προσωπική σφραγίδα του ρόλου στην αφήγησή τους, με φόντο τις όχθες της λίμνης Wahnsee (σκηνικό: Δεντάκης Νίκος).
Κατά τη διάρκεια των αφηγήσεων ακούγονται ζωντανά κομμάτια από τον κύκλο τραγουδιών «Χειμωνιάτικο ταξίδι» του Σούμπερτ και την 7η Συμφωνία του Σοστακόβις , που ερμηνεύει ζωντανά στο πιάνο η Μάγκυ Μελισσάρη. Η επιλογή των κομματιών δεν είναι τυχαία, γιατί οι Ες Ες μετά τη διάσκεψη γιόρτασαν τις θλιβερές αποφάσεις τους, μεταξύ άλλων και για τους θαλάμους αερίων, πίνοντας σαμπάνια και ακούγοντας Σούμπερτ, ενώ η 7η Συμφωνία γράφτηκε από τον Σοστακόβτς το 1941 όταν το Λένινγκραντ βρισκόταν κάτω από την κατοχή γερμανικών στρατευμάτων και αποτέλεσε τη μέγιστη πράξη εμψύχωσης του ταλαιπωρημένου λαού του Λένινγκραντ.
Μίλησε μας για την αξία του κειμένου και πώς το προσέγγισες σκηνοθετικά;
Το κείμενο του βραβευμένου Σταμάτη Πολενάκη δεν είναι ένα αμιγώς θεατρικό έργο και ο ίδιος ο Σταμάτης δεν είναι απλά ένας συγγραφέας, είναι ένας ποιητής. Το κείμενο έχει μια απίστευτη λυρικότητα και είναι η πρώτη φορά που ανεβαίνει στο θέατρο. Νιώθω χαρά που αυτό το υπέροχο έργο ζωντανεύει πάνω στη σκηνή. Νιώθω περήφανη που το ανακάλυψα και που θα γίνω η αφορμή κάποιος κόσμος να γνωρίσει αυτόν τον αληθινό ποιητή, τον Σταμάτη Πολενάκη, που εμπνέεται από αληθινά γεγονότα, από ιστορικές προσωπικότητες από σπουδαίους και παρεξηγημένους καλλιτέχνες και βάζοντας τη δική του σφραγίδα, μετατρέπει τη ζωή τους σε έργο τέχνης.
Το έργο αναφέρεται σε έναν Γερμανό ρομαντικό ποιητή που θαυμάζω, στον Χάινριχ φον Κλάιστ και στον πολύ ιδιαίτερο τρόπο που έβαλε τέλος στη ζωή του αλλά αυτό που με συγκινεί πιο πολύ είναι πως μια πραγματική ιστορία αγάπης, συνδέεται με μια φρικαλεότητα του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου που σφράγισε τη μοίρα εκατομμυρίων ανθρώπων.
Εκείνο που προσπαθήσαμε να κάνουμε με τους ηθοποιούς της παράστασης ήταν να αναβιώσουμε την ρομαντική ιστορία του ζευγαριού και να κάνουμε τους θεατές συνοδοιπόρους στο «χειμωνιάτικο ταξίδι» τους, χωρίς υπερβολικούς μελοδραματισμούς, δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα λίγο «απόκοσμη», θα την έλεγα, με συντονιστή τη γήινη παρουσία του πανδοχέα που αφηγείται τη διαδρομή του ζευγαριού και ενδιάμεσα εμπλέκει και τις υπόλοιπες ιστορίες με τον δικό του ξεχωριστό χιουμοριστικό τρόπο, που είναι απαραίτητος όταν αφηγείσαι τόσο σκληρά γεγονότα.
Αρωγό αυτής της προσπάθειας, φαντάστηκα τη μουσική, το πιάνο που παίζεται ζωντανά επί σκηνής και λειτουργεί ως «τέταρτος ρόλος», ως μια ξεχωριστή αφήγηση, αφού όλα τα κομμάτια που ακούγονται συνδέονται με την κάθε ιστορία ξεχωριστά και το πολύχρωμο, ταξιδιάρικο σκηνικό με την αντίστοιχη παλέτα των κουστουμιών (Βάσια Χρονοπούλου), που ήθελα να λένε και αυτά τη δική τους ιστορία, ώστε να οπτικοποιήσουμε με τον καλύτερο τρόπο το δυνατό κείμενο του Σταμάτη Πολενάκη.
Μίλησέ μας για το πώς βίωσες τη συνεργασία σου με τους λοιπούς συντελεστές και πόσο «ζήλεψες» τους ηθοποιούς σου ως σκηνοθέτης του έργου.
Έχω δουλέψει στο θέατρο και πάνω στη σκηνή ως ηθοποιός και από κάτω ως συντελεστής, πολλές φορές κάνοντας και τα δύο ταυτόχρονα. Αυτό που «ζηλεύω» πάντα στους ηθοποιούς, που βρίσκονται στη σκηνή όταν τους παρακολουθώ, είναι εκείνη η μαγική στιγμή, που οι ηθοποιοί συντονίζονται μεταξύ τους, λειτουργεί η χημεία τους και όλα τα τεχνικά και πρακτικά διαδικαστικά περνούν μέσα από το ρόλο σαν δεύτερη φύση του.
Στη συγκεκριμένη παράσταση, από τις πρόβες ήδη βρήκαμε με τους ηθοποιούς συγκεκριμένους κώδικες και παρόλο που το έργο αφορά τρεις διαφορετικές αφηγήσεις, όμως για το ίδιο θέμα, σε διαφορετικό χρόνο, όμως στον ίδιο χώρο, προκύπτει αυτή η μαγική στιγμή που οι ηθοποιοί επικοινωνούν μεταξύ τους με έναν τόσο διακριτικό και υπέροχο τρόπο που πραγματικά τότε θέλω να ανέβω πάνω στη σκηνή και να γίνω μέλος της παρέας τους.
Το έργο του Σταμάτη Πολενάκη το είχα πολλά χρόνια στα χέρια μου, το σκεφτόμουν με εικόνες και όταν έφτασε η στιγμή να το ζωντανέψουμε είχα κάτι πολύ συγκεκριμένο στο μυαλό μου. Ήθελα να ντύσω το κείμενο με πιάνο, που θα έπαιζε κλασσική μουσική και κυρίως Σούμπερτ, που γνωρίζω και μου αρέσει ιδιαίτερα, να δημιουργήσω ένα σκηνικό που σε συνδυασμό με τον σχεδιασμό του φωτισμού, να θυμίζει φθινοπωρινή εξοχή και οι ηθοποιοί να αφηγηθούν αυτές τις ιστορίες με τον λόγο και την κίνηση τους, βάζοντας την προσωπική του σφραγίδα ο καθένας.
Είμαι πολύ χαρούμενη, όχι μόνο για τους ηθοποιούς και τη μουσικό μας αλλά για όλους τους συντελεστές που με εμπιστεύτηκαν και όχι μόνο αποδέχτηκαν τις προτάσεις μου, αλλά πρόσθεσαν και τις δικές τους ιδέες και εμπνεύσεις κι έτσι καταφέραμε όλοι μαζί να ετοιμάσουμε το «χειμωνιάτικο ταξίδι» μας, με στόχο απ’ όλους μας να ταξιδέψουμε και τους θεατές μαζί μας. (Επιμέλεια φωτισμού: Μπαλτάς Δημήτρης Επιμέλεια κίνησης: Σκορδίλης Περικλής)
Πόσο σημαντική θεωρείς για σένα αυτή τη δουλειά και ποιες είναι οι προσδοκίες σου συνολικά;
Νομίζω στη συγκεκριμένη δουλειά υπήρξα πολύ τυχερή και πώς αυτή η παράσταση με έχει πάει δέκα βήματα μπροστά. Ένα έργο που το αγάπησα πάρα πολύ, το πίστεψα και με άγγιξε απ’ την πρώτη στιγμή που το διάβασα, ηθοποιοί και συντελεστές που θαύμαζα και θαυμάζω συνεργάστηκαν με χαρά και όρεξη μαζί μου και ένα θέατρο (Στούντιο Μαυρομιχάλη) που αγκάλιασε την προσπάθεια μας. Δουλέψαμε όλοι πάρα πολύ και αυτό είναι που θέλω να κάνω και στο μέλλον: Να δουλεύω σε πράγματα που αγαπώ, με ανθρώπους που θαυμάζω και να βγαίνει ένα αποτέλεσμα που να μας κάνει όλους περήφανους. Όταν όλοι μας φτάσουμε σε ένα σημείο η δουλειά μας, όποια κι αν είναι αυτή, να έχει ποιότητα και χαρά όπως ακριβώς θα θέλαμε να έχει και η ζωή μας, τότε κάνουμε ένα βήμα παραπάνω προς την ευτυχία.
Πληροφορίες για την παράσταση ΕΔΩ
Του Κυριάκου Κουρουτσαβούρη, 7/11/2019