Στο άκουσμα και μόνο της λέξης δικαίωμα, μπορεί να νιώσει κανείς μια αίσθηση ανακούφισης, ελευθερίας, μια ανάσα ευχαρίστησης. Το δικαίωμα γεννάει την ελπίδα. Έχουμε ακούσει για πνευματικά, ανθρώπινα, πολίτη, εργαζομένου, καταναλωτή παιδιού και άλλα δικαιώματα. Για τα δικαιώματα του αναγνώστη έχετε ακούσει ποτέ; Έχετε καμιά ιδέα;
Αν όχι, θα ήταν πολύ χρήσιμο να πάρετε μια γεύση, γιατί αν το καλοσκεφτείτε, πόσα χαρτιά, διαφόρων ειδών έντυπα, σελίδες στο διαδίκτυο, βιβλία, περνούν καθημερινά από τα χέρια σας; Πόσα από αυτά μπαίνετε στην διαδικασία να διαβάσετε και γιατί; Από ενδιαφέρον για το περιεχόμενο ή γιατί πρέπει.
Το 1992 ο Γάλλος συγγραφέας Ντανιέλ Πενάκ έγραψε τα δικαιώματα του αναγνώστη, The rights of the Reader, τα οποία έρχονται να απενοχοποιήσουν μερικά από αυτά τα «πρέπει» και να μας δείξουν, ότι το να στέκεσαι εξαναγκαστικά πάνω από ένα βιβλίο, να έχεις αλλού το μυαλό σου, να ξεφυσάς και να βαριέσαι, είναι καταστάσεις τις οποίες δεν χρειάζεται να υποστείς ποτέ ξανά.
Η κλασική ατάκα πως «το διάβασμα διευρύνει τους ορίζοντες μας» είναι μια παγιωμένη αντίληψη, μια αλήθεια που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Έχεις, όμως, κι εσύ το δικαίωμα να κλείσεις το ανάγνωσμα που δεν σου αρέσει, χωρίς απαραίτητα να το τελειώσεις. Έχεις το δικαίωμα της επιλογής και τη δυνατότητα να απορρίψεις, ακόμα και αν για κάποιους το βιβλίο που κρατάς θεωρείται αριστούργημα.
Αυτή είναι η δεκάδα των δικαιωμάτων σου, σύμφωνα με τον Ντ. Πενάκ:
Μάθε, λοιπόν, τα δικαιώματα σου και εφάρμοσέ τα χωρίς δισταγμό. Το διάβασμα πρέπει να είναι απόλαυση, όχι αγγαρεία. Μόνο έτσι επιτελεί τον σκοπό του.
Της Έλενας Αρώνη