Οι αγαπημένες μου χριστουγεννιάτικες ταινίες. Καιρό την απέφευγα αυτή την θεματική γιατί εκτός από νύχτες γλυκιάς θαλπωρής και κατάνυξης δίπλα στο τζάκι (λέμε τώρα…), οι ταινίες αυτές αντιπροσωπεύουν και μοναχικές χριστουγεννιάτικες βραδιές, αγκαλιά με δυο σόμπες και τρεις κουβέρτες, αρκετή απογοήτευση για τον μάταιο τούτο κόσμο και πολλές σακούλες με βλαβερά, πεντανόστιμα πατατάκια για να πνίξω την δεδομένη και αναμενόμενη κάθε χρόνο γιορτινή μελαγχολία μου. Όμως οι ταινιούλες μου τα κατάφερναν πάντα να μου κρατήσουν συντροφιά και να με παρηγορήσουν με τον πιο μαγικό τρόπο.
Και μάλιστα όπως σε όλα σχεδόν τα πράγματα στην ζωή μου, για μια ακόμα φορά, το top 10 της χριστουγεννιάτικης κινηματογραφικής σπουδής μου περιλαμβάνει ταινίες με μια ελαφρά ή μεγαλύτερη πατίνα από τον χρόνο που έχει περάσει από πάνω τους.
Για να το πω πιο απλά οι περισσότερες είναι από παλιές έως και παμπάλαιες ή για τους πιο σινεφίλ πρόκειται για all time classics. Πάμε λοιπόν, 10 ταινίες, από το τέλος προς την αρχή, μια για κάθε χριστουγεννιάτικο βράδυ που σας βρίσκει στον βουλιαγμένο, αγαπημένο, στερνό σας καταφύγιο ή όπως αλλιώς θέλετε πείτε τον, καναπέ σας…
10. Eyes Wide Shut (1997, Μάτια ερμητικά κλειστά)
Θα ξεκινήσω με μια από τις πιο πρόσφατες χρονικά επιλογές μου που δεν είναι άλλη από το αιρετικό (και για αρκετούς σχεδόν ακατανόητο ως προς το νόημα του) κύκνειο άσμα του μεγάλου Stanley Κubrick. Ένας περιπλανώμενος στους χριστουγεννιάτικα φωτισμένους δρόμους της χαοτικής Νέας Υόρκης Tom Cruise, απογοητευμένος από τις αποκαλύψεις της γυναίκας του (Νicole Kidman) περί των σεξουαλικών φαντασιώσεων της με άλλους άντρες, αναζητά σαν υπνωτισμένος και την δική του σεξουαλική ταυτότητα σε μια διαδρομή υπαρξιακή, ονειρική ακόμα και επικίνδυνη, όπου το κυνήγι της ηδονής και η έκφραση του γενετήσιου ενστίκτου αναδεικνύονται σε κομβικό στοιχείο της ίδιας της ύπαρξης. Πόρνες, φορείς του AIDS, πατέρες που εκδίδουν τις κόρες τους ακόμα και παραθρησκευτικές σέκτες της υψηλής νεουορκεζικης κοινωνίας θα βρεθούν στον δρόμο του και θα αλλάξουν κατά πολύ τον τρόπο που βλέπει την ζωή του… Η ταινία μπορεί να μην έχει εύκολες και προφανείς ερμηνείες όμως σίγουρα η μυσταγωγική ατμόσφαιρα της, η σκηνοθετική ματιά του Kubrick και ο τρόπος που προσεγγίζει την ανδρική κυρίως ψυχοσύνθεση την καθιστούν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα.
9. The shop around the corner (1940, Το μαγαζί της γωνίας)
Νάτο ήρθαμε λοιπόν στην γνωστή μας περιοχή. Ρετρό και πάλι ρετρό. Μια παλιά χριστουγεννιάτικη αμερικανική ταινία (απ’ αυτές τις πασπαλισμένες με τόση χρυσόσκονη που δεν πρόκειται ποτέ μα ποτέ να σε απογοητεύσουν) με πρωταγωνιστή τον πάντα αγαπημένο James Stewart να υποδύεται τον νεαρό και ανερχόμενο υπάλληλο ενός εμπορικού καταστήματος στην χιονισμένη, πανέμορφη και μοναδικά χριστουγεννιάτικη Βιέννη, ο οποίος ερωτεύεται δια αλληλογραφίας μια κοπέλα που δεν έχει συναντήσει ποτέ. Στο μαγαζί όμως καταφθάνει και μια νεαρή υπάλληλος (Μargaret Sullavan) με την οποία μια μεγάλη κόντρα (που προφανώς κρύβει και μια ανομολόγητη έλξη) θα ξεκινήσει. All time classic ταινία του Ernst Lubitch που μας πάει πίσω σε μια εποχή που ο έρωτας ήταν ακόμα αγνός και ρομαντικός. Extra info: το σενάριο του πολύ μεταγενεστέρου “Eχετε μήνυμα στον υπολογιστή σας” με την Meg Ryan έχει βασιστεί σε αυτή την ταινία.
8. Μiracle on 34th street (1947)
Ή αλλιώς η απάντηση στο αιώνιο παιδικό ερώτημα «τελικά υπάρχει ή όχι Άγιος Βασίλης;». Σύμφωνα με την ταινία μάλλον δεν έχει και τόση σημασία αν υπάρχει, σημασία έχει απλά να το πιστεύεις. Ένας γλυκός και όμορφος γεράκος ισχυρίζεται ότι είναι αυτοπροσώπως ο Kris Kringle (ή αλλιώς ο Άγιος Βασίλης). Αρχικά προσλαμβάνεται ώστε να υποδυθεί τον αγαπημένο των παιδιών σε ένα κεντρικότατο εμπορικό κατάστημα της 43ης οδού στην Νέα Υόρκη (με σκοπό φυσικά την αύξηση των πωλήσεων), ωστόσο όταν οι υπεύθυνοι του μαγαζιού συνειδητοποιήσουν την απόλυτη ταύτιση του με τον ρόλο του θα αρχίσουν να αμφιβάλλουν για την ψυχική του υγεία. Η ορθολογίστρια διευθύντρια του καταστήματος (Mauren O’ Hara) που με δυναμισμό μεγαλώνει μόνη της την 8χρονη κόρη της (μια γλυκύτατη Νatalie Wood στην πρώτη κινηματογραφική της εμφάνιση) είναι σίγουρη για την πνευματική σύγχυση του κατά τα άλλα συμπαθέστατου υπαλλήλου της. Όμως η επιμονή της κόρης της περί της αλήθειας της ταυτότητας του πειστικότατου Άγιου Βασίλη αλλά και η γνωριμία της με έναν γοητευτικό (και μάλλον αρκετά ονειροπόλο) γείτονα της σύντομα θα την κάνουν να αναθεωρήσει τις απόψεις της… Μην περιμένετε βαθυστόχαστα νοήματα πέρα από το προφανή ωστόσο αν αφεθείτε στην ζαχαρωμένη γοητεία της ταινίας σίγουρα θα περάσετε ένα άκρως ψυχαγωγικό (και αμιγώς χριστουγεννιάτικο) δίωρο. Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι η ταινία θεωρείται από τις κλασικότερες αμερικανικές ταινίες όλων των εποχών με παρόμοια θεματολογία, η οποία στην εποχή της έκανε πάταγο και βραβεύτηκε μάλιστα και με 2 Οσκαρ.
7. The Muppet Christmas Carol (1992, Χριστουγεννιάτικη Ιστορία)
Όταν τα παιχνιδιάρικα Μuppets ήρθαν και συνάντησαν το εγγλέζικο φλέγμα του σπουδαίου ηθοποιού Μichael Caine πρόεκυψε αυτό το υπέροχο αποτέλεσμα. Το στόρι είναι πασίγνωστο και έχει μεταφερθεί στον κινηματογράφο ουκ ολίγες φορές. Ο φιλάργυρος και μισάνθρωπος Εbenezer Scroodge συναντάει τρία πνεύματα το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων που θα τον κάνουν να συνειδητοποιήσει την ματαιότητα της μέχρι τότε ύπαρξης του και το νόημα της αληθινής αγάπης. Για όσους έχουν αγαπήσει στα μικράτα τους τον Κέρμιτ, την Μις Πίγκι και τους άλλους θρυλικούς κουκλοήρωες του Μάπετ Σόου, αυτή η ταινία αποτελεί ιδανική γιορτινή επιλογή. Άλλωστε ο παραμυθένιος συνδυασμός κούκλων με ανθρώπους πρωταγωνιστές μας παραπέμπει ευθέως στα παιδικά μας χρόνια-και εδώ που τα λέμε ένα νοσταλγικό ταξιδάκι στο παρελθόν ποτέ δεν έβλαψε κανέναν.
6. Mary Poppins (1964)
Δεν ξέρω τι λέτε εσείς αλλά για μένα η Μary Poppins δεν θα μπορούσε με τίποτα να λείπει από μια λίστα χριστουγεννιάτικων ταινιών. Η κούκλα και παιχνιδιάρα μάγισσα με τις πιο ευφάνταστες και παραμυθένιες ιδέες (τις οποίες μάλιστα υλοποιούσε στο λεπτό) και τα υπέροχα τραγούδια έχει ανεξίτηλα σημαδέψει τα όνειρα μας κάνοντας τα πιο χρωματιστά και ζωηρά. Η βασίλισσα του μιούζικαλ Julie Andrews σε έναν από τους ρόλους της ζωής της (αν όχι στον ρόλο της ζωής της) για τον οποίο μάλιστα τιμήθηκε με Οσκαρ Α’ Γυναικείου ρόλου, μας παίρνει και μας ταξιδεύει σε έναν κόσμο όπου οι πίνακες ζωγραφικής απεικονίζουν αληθινά τοπία αρκεί να βουτήξεις μέσα τους με το κατάλληλο ξόρκι, οι καπνοδοχοκαθαριστές χορεύουν στις στέγες και από μια απλή τσάντα μπορείς να βγάλεις έναν ολόκληρο καλόγερο. Αφεθείτε στην μαγεία της μαθαίνοντας να λέτε μια και μόνη φράση: Supercalifragilisticexpialidocious!!!
5. White Christmas (1954)
Τέσσερις ηθοποιοί-τραγουδιστές ενώνουν τα ταλέντα τους και τις φωνές τους και μας στέλνουν συστημένους στα πιο λευκά Χριστούγεννα που ονειρευτήκαμε ποτέ. Το στόρι είναι υποτυπωδώς απλό αλλά λατρεμένα χριστουγεννιάτικο και μελωμένο. Δυο φίλοι και βετεράνοι του Β παγκοσμίου πολέμου γίνονται καλλιτεχνικό ντουέτο και καταφέρνουν να φτάσουν στην κορυφή του Broadway. Σε μια περιοδεία στη Florida γνωρίζουν δυο φιλόδοξες χορεύτριες και ξεκινάνε μαζί τους μια περιοδεία στο Vermont. Μέσα από πολλά τραγούδια και διαφορές παρεξηγήσεις ερχόμαστε όπως ήταν αναμενόμενο και στο πολυπόθητο ρομάντζο και όλο αυτό πασπαλισμένο με μπόλικη χριστουγεννιάτικη μαγεία. Η ταινία βγήκε στις αίθουσες το 1954 σημειώνοντας τεράστια επιτυχία και φτάνοντας στην εισπρακτική κορυφή της χρονιάς στην Αμερική. Τα τραγούδια της δε από τότε αποτελούν απαραίτητο κομμάτι του soundtrack των Χριστουγέννων (I’ m dreaming of a White Christmas, Ιt’s cold outside).
4. Τhe Apartment (1960, H Γκαρσονιέρα)
Εδώ ερχόμαστε στο δικό μου προσωπικό top 10 ταινιών. Και δεν αναφέρομαι στις χριστουγεννιάτικες αλλά γενικά, απλά η συγκεκριμένη τυχαίνει μεταξύ άλλων να διαδραματίζεται τα Χριστούγεννα. Ο C.C Baxter είναι ένας μάλλον δειλός άνθρωπος, ο οποίος στην προσπάθεια του να αναρριχηθεί στην ιεραρχία της μεγάλης εταιρείας όπου δουλεύει παρέχει κάθε είδους εξυπηρετήσεις στους ανώτερους του, ώστε να τον θυμηθούν στις επόμενες προαγωγές. Τους προσφέρει λοιπόν καθημερινά το εργένικο διαμέρισμα του στο κέντρο της Νέας Υόρκης, για να στεγάζουν τις εξωσυζυγικές τους περιπέτειες ενώ ο ίδιος συχνά αναγκάζεται να τριγυρίζει στους δρόμους και στα πάρκα μέχρι οι διευθυντές του να ολοκληρώσουν τις παράνομες δραστηριότητες τους. Παράλληλα, είναι κρυφά ερωτευμένος με ένα από τα κορίτσια των ασανσέρ της εταιρείας, την Fran Kubelik, η οποία όμως φαίνεται να μην ανταποκρίνεται ιδιαίτερα στο διακριτικό φλερτ του. Μέσα από μια σειρά συμπτώσεων ωστόσο οι ζωές τους διασταυρώνονται και ο έρωτας παραμονεύει στην γωνία… Μια από τις καλύτερες κατά την γνώμη μου κομεντί όλων των εποχών με έναν αμίμητο Jack Lemmon στην ίσως σημαντικότερη ερμηνεία της καριέρας του και μια θηλυκότατη Shirley MacLaine στα καλύτερα της να υποδύεται με αέρινη φινέτσα αλλά και υπόγειο νεύρο μια όμορφη και έξυπνη γυναίκα, η οποία όμως πέφτει διαρκώς θύμα ασυνείδητων ανδρών. Το σενάριο είναι απλά ευφυές, οι ατάκες θανατηφόρες και το κοινωνικό σχόλιο για την μεταπολεμική αμερικανική κοινωνία κάτι παραπάνω από αιχμηρό. Δεν χρειάζεται να πω περισσότερα για μια ταινία-θρύλο σαν κι αυτή η οποία έχει γνωρίσει άπειρα ριμέικ (με γνωστότερο σε εμάς ένα ελληνικό με τον τίτλο «Γκαρσονιέρα για δέκα») και η οποία το 1960 τιμήθηκε και με το Οσκαρ Καλύτερης Ταινίας. Θα άξιζε να την δείτε ακόμα και μόνο για την τελευταία σκηνή της και την ατάκα της Shirley MacLaine στον εμβρόντητο Jack Lemmon: “Shut up and deal” (Σκάσε και μοίραζε)!!!
3. The nightmare before Christmas (1993, Χριστουγεννιάτικος Εφιάλτης)
Το σκοτεινό, γοτθικού τρόμου, ενήλικο παραμύθι του μάγου Tim Barton σίγουρα δεν θα μπορούσε να λείπει από αυτήν την λίστα. Μπορεί η σκηνοθεσία να μην είναι του ίδιου του Barton αλλά του Henry Selick και του Barton μόνο το σενάριο, όμως η πνοή που έχει δώσει σε ολόκληρη την ταινία με το γνώριμο σε όλους ύφος του είναι τόσο διάχυτη που όλοι νομίζουν ότι την έχει σκηνοθετήσει ο ίδιος. Κεντρικός ήρωας είναι ο Jack Skellington, ο Βασιλιάς του Halloween που μαζί με τους υπόλοιπους κάτοικους, όλο το χρόνο προετοιμάζεται για την ετήσια γιορτή του Halloween. Βαριεστημένος από την επαναλαμβανομένη ρουτίνα της δουλειάς του ο Jack νιώθει μια έντονη ανάγκη για ανανέωση. Όταν θα βρεθεί ξαφνικά στο χωριό του Αϊ Βασίλη, θα έρθει για πρώτη φορά με το κλίμα των Χριστουγέννων το οποίο θα προσπαθήσει να μεταφέρει στη γιορτή του Halloween. Οι συμπολίτες του όμως δεν θα ενθουσιαστούν με αυτή την ιδέα. Πρόκειται για την πρώτη ταινία κινουμένων σχεδίων που χρησιμοποιεί το σύστημα stop-motion. Στην ουσία είναι κουκλοθέατρο που γυρίζεται καρέ-καρέ. Μοναδικά ατμοσφαιρική, με υπέροχο soundtrack και γλυκά τρομακτική είναι στα must see των περιόδου.
2. Love actually (2003, Αγάπη Είναι…)
Η αγάπη σε πολλές εκδοχές της είναι ο απόλυτος πρωταγωνιστής σε μια από τις πιο τρυφερές και ρομαντικές ταινίες της δεκαετίας. Πέντε ιστορίες καθημερινών ανθρώπων με θέμα την αγάπη και τον έρωτα διαδραματίζονται στο Λονδίνο λίγο πριν τα Χριστούγεννα. Πρωθυπουργοί, ροκ σταρ, επιχειρηματίες, υπάλληλοι και συγγραφείς μπλέκονται στο κυνήγι της αγάπης αποδεικνύοντας ότι απλά η αγάπη και ο έρωτας βρίσκονται παντού. Όσο για τους ηθοποιούς, είναι απλά εγγύηση καθώς στην ταινία πρωταγωνιστεί όλη η εθνική Μεγάλης Βρετανίας (Hugh Grant, Allan Rickman, Liam Neeson, Emma Thompson, Colin Firth). Δείτε και ξαναδείτε την, συγκινηθείτε, κλάψτε, χαμογελάστε και κυρίως κάντε αυτό που μας προτρέπει η ταινία- αγαπήστε και αγαπηθείτε με όλη την δύναμη της ψυχής σας!!!
1. It’s a wonderful life (1946, Μια υπέροχη ζωή)
Και κάπως έτσι φτάσαμε στο αδιαφιλονίκητο νούμερο 1 αυτής εδώ της λίστας. Μια ταινία που είναι αδύνατον να μην κατέχει δικαιωματικά την πρώτη θέση σε οποιαδήποτε χριστουγεννιάτικη κινηματογραφική αναμέτρηση. Δεν πρόκειται απλά για μια ακόμα ταινία για τα Χριστούγεννα, πρόκειται για μια ταινία που περικλείει όλο το νόημα της ίδιας της γιορτής. Η θρυλική ταινία του Φρανκ Κάπρα είναι ένας ύμνος στην ζωή, την αγάπη και την προσφορά. Ουσιαστικά κλείνει μέσα της ένα μήνυμα απέραντης αισιοδοξίας για κάθε άνθρωπο που σε κάποια φάση της ζωής του νιώθει «να έχει χάσει την μπάλα» για το πώς πρέπει να αρχίσει να βλέπει τα πράγματα με άλλο μάτι. Κεντρικός ήρωας είναι ο Τζορτζ Μπέιλι (ο James Stewart στην καλύτερη ερμηνεία της καριέρας του) ένας νεαρός άνδρας, καλόκαρδος και συμπονετικός, που πάντα βοηθούσε με κάθε τρόπο τους συνανθρώπους του. Την Παραμονή των Χριστουγέννων ο Μπέιλι απογοητευμένος και πιεσμένος από οικονομικά χρέη είναι έτοιμος να θέσει τέλος στη ζωή του. Τότε εμφανίζεται ο φύλακας-άγγελός του για να του δείξει πόσο πολύτιμος είναι για τη ζωή πολλών ανθρώπων και ότι αξίζει πολλά περισσότερα από όσο ο ίδιος νομίζει. Η ταινία πέρασε πολλά προβλήματα με την αμερικανική λογοκρισία της εποχής καθώς είχε να αντιμετωπίσει την Επιτροπή Αντιαμερικανικών Ενεργειών που την χαρακτήρισε ως «μεταφέρουσα φιλο-κομμουνιστικά μηνύματα» καθώς απεικονίζει τον ήρωα της ταινίας να προσφέρει τα πάντα στην κοινότητα που ζει και ταυτόχρονα τον τραπεζίτη ως τσιγκούνη και μισάνθρωπο. Σήμερα πάντως θεωρείται μια από τις κλασικότερες ταινίες του αμερικανικού κινηματογράφου (το αμερικανικό ινστιτούτο την κατατάσσει στην 11η θέση). Δείτε την και αν καταφέρετε να συγκρατήσετε τα δάκρυα σας στην τελευταία σκηνή ελάτε να μου το πείτε…
Tης Θεοδώρας Σάββα, 26/12/2012