Δεν ξέρω τι μ’ έπιασε και ήθελα να γράψω. Ίσως επειδή έχω φτάσει για πολλοστή φορά πολύ κοντά στο να παρατήσω αυτό που ονειρευόμουν από πάντα να κάνω, αυτό που με κόπο σπούδασα και με μεγάλο ζήλο προσπαθώ εδώ και μία δεκαετία: Το θέατρο.
Ας το πιάσω από την αρχή. Πριν κάποια χρόνια λοιπόν, κατάφερα και πέρασα σε δραματική σχολή. Μία σχολή που σύμφωνα με τον ‘χώρο’ είναι καλή, φυσικά δεν είναι σαν την σχολή του Εθνικού, αλλά είναι καλή, έχει δηλαδή αναγνώριση.
Σπούδασα τρία χρόνια. Κατά την διάρκεια αυτών των χρόνων δούλευα ταυτόχρονα όπου μπορούσα για να πληρώσω την σχολή. 350/μήνας επί 9 μήνες μας κάνουν 3.150 ευρώ. Επί 3 χρόνια 9.450 ευρώ. Κοστίζει αρκετά το όνειρο τελικά.
Οι δραματικές σχολές είναι επιχειρήσεις. Πρέπει να επιβιώσουν με κάποιον τρόπο. Πώς θα γίνει αυτό; Πουλώντας όνειρο. Σκέφτομαι πλέον πως ίσως δεν κάναμε όλοι για ηθοποιοί. Αν οι σχολές ήταν λιγότερες και τα κριτήρια πιο αυστηρά, τότε ίσως να μην είχαμε φτάσει να έχουμε σχεδόν 700 απόφοιτους κάθε χρόνο. Κάθε χρόνο!
Και τελειώνει η σχολή… Και πιστεύει ο καθένας για τον εαυτό του πως θ’ αλλάξει τον κόσμο. Πως όλοι οι μεγάλοι ρόλοι, οι σκηνοθέτες, οι παραγωγοί, τα θέατρα, οι συνάδελφοι είναι εκεί έξω και περίμεναν εσένα! Πόση απογοήτευση όταν συνειδητοποιείς πως δεν είναι έτσι, ούτε καν για τους μισούς.
Ξεκινάς να στέλνεις βιογραφικά. Όταν πρωτοβγήκα στον χώρο, γίνονταν ακροάσεις. Μπορεί να περίμενες και δυο μέρες για να σε δουν, να είχες μουδιάσει που καθόσουν ώρες επί ωρών σ’ ένα πεζοδρόμιο, η φωνή σου να είχε κατέβει δύο τόνους από τους καφέδες και τα τσιγάρα, αλλά τουλάχιστον σ’ έβλεπαν.
Σ’ έβλεπαν δια ζώσης, άκουγαν την φωνή σου, την άρθρωσή σου, ένιωθαν την αύρα σου, έβλεπαν το σώμα και τα μαλλιά σου όπως είναι τώρα, κι αν έκανες, θα περνούσες στην επόμενη φάση, αν ήσουν πολύ καλός και τυχερός, θα σ’ έπαιρναν και στην δουλειά.
Πλέον στέλνεις βιογραφικό. Ένα άψυχο χαρτί, ίσως και λευκό καμιά φορά αν δεν έχεις δουλέψει ως τώρα, και δύο καλλιτεχνικές φωτογραφίες, αυτά βγάζουν όλη την δουλειά. Εύχεσαι να δουν στην φωτογραφία κάτι, ή να δουν μια προηγούμενη καλή συνεργασία στο χαρτί και να σε καλέσουν. Αν έχεις τελειώσει Εθνικό, περνάς παντού. Εκεί μάλλον είναι σίγουρο πως κάνουν καλή δουλειά, ή ακόμα πιο σωστά, πως είσαι καλός εσύ, άλλωστε είσαι ένας από τους 14-15 εκλεκτούς.
Τώρα, πού στέλνουμε βιογραφικά; Ας μου συγχωρεθεί, αλλά στέλνουμε στις ακροάσεις Β΄ και Γ΄ διαλογής για δουλειές, όπως έχω ακούσει συναδέλφους να λένε. Γιατί τα μεγάλα θέατρα, οι σκηνοθέτες και οι παραγωγοί που ονειρευόσουν να δουλέψεις, ΔΕΝ κάνουν ακροάσεις. Θα στείλεις όμως στον παλιό σου συμφοιτητή που την είδε αλλιώς και είπε να σκηνοθετήσει για να μπορέσει να υπάρξει, σε ομάδες που θα σου ζητήσουν να πληρώσεις για να βοηθήσεις το εγχείρημα, σε άλλες ομάδες που δεν θα σε πληρώσουν αν δεν βγουν πρώτα τα έξοδα της παραγωγής … και ο κατάλογος συνεχίζεται και είναι μεγάλος.
Οι Α΄ διαλογής δουλειές, θα τα βρουν μεταξύ τους. Με συμβόλαια που τρέχουν ήδη. Με κλειστές, θεόκλειστες ακροάσεις που θυμίζουν μυστικές προσκλήσεις σε πάρτι σαν το ‘Μάτια ερμητικά κλειστά’, με από στόμα σε στόμα προτάσεις. Με τηλεοπτικούς πρωταγωνιστές που θα ευτυχίσουν να έχουν απευθείας ανάθεση. Καμιά φορά, θα κάνουν και εκείνοι ακρόαση, οι μεγάλοι, χωρίς όμως καμία διαφάνεια.
Είχα πάει πριν χρόνια σε μία ακρόαση για καλοκαιρινή δουλειά. Θα ξεκινούσε στις 10 σε ένα μεγάλο κεντρικό θέατρο. Πάω από τις 8.30 γιατί ξέρω πως θα βρω κόσμο, μεγάλη δουλειά, καλοκαίρι, μεγάλος σκηνοθέτης… Έχω περίπου το νούμερο 200 (!!!) παρ’ όλο που πήγα πιο νωρίς. Οι ώρες περνούν, και κατά τις 2 το μεσημέρι, εμφανίστηκαν τα ‘ραντεβού’. Παλιοί συνεργάτες ή τηλεοπτικοί πρωταγωνιστές. Μαντέψτε ποιοι πήρανε τη δουλειά.
Θέλω να ξεκαθαρίσω πως δεν είμαι από αυτούς που λένε πως για όλα φταίει το σύστημα. Ούτε βλέπω τον γιαλό στραβά, ίσως εγώ αρμενίζω στραβά. Ίσως εγώ δεν κάνω. Έρχομαι αντιμέτωπος με μία πραγματικότητα, όπου στην τηλεόραση ιδανικά θέλουν να έχεις κάνει ήδη τηλεόραση και στο θέατρο να έχεις κάνει τηλεόραση. Αυτό που λέω πάντα είναι πως θέλει δύο για να χορέψεις ταγκό, δεν μπορεί να το θέλω μόνος μου.
Θυμάμαι μία σπουδαία δασκάλα που είχα, μεγάλη πρωταγωνίστρια του θεάτρου, που μας έλεγε πως θέλει τρία αλληλένδετα πράγματα για να πετύχεις στον οποιονδήποτε χώρο: Να είσαι δουλευταράς, τυχερός και ταλαντούχος. Αν είσαι κάτι από αυτά χωρίς το άλλο, δεν βγαίνει το παζλ. Ίσως εγώ έχω χάσει ένα κομμάτι του.
Μιλάω με φίλους συναδέλφους και συμφωνούμε πως ντρεπόμαστε να δηλώσουμε ηθοποιοί. Κι όχι επειδή δεν σεβόμαστε την τέχνη μας, αλλά επειδή για εμάς ηθοποιός είναι αυτός που ιδρώνει την φανέλα στην σκηνή, που ζει από αυτό και μέσα από αυτό, που δεν μπορεί να κάνει οτιδήποτε άλλο, που δυστυχεί αν κάνει οτιδήποτε άλλο.
Εμείς ας λέμε πως είμαστε περιστασιακοί ηθοποιοί, έτσι για το γαμώτο και για τα σχεδόν 10 χιλιάδες ευρώ που πληρώσαμε κάποτε.
Και εξακολουθούμε και πληρώνουμε. Γιατί δεν παύεις να ελπίζεις. Θα πας σε 2-3 σεμινάρια τον χρόνο με την ελπίδα πως κάποιος σκηνοθέτης μπορεί και να σε προσέξει και να σε ξεχωρίσει, ή απλώς για να συμπληρώσεις κάτι στο βιογραφικό, να φαίνεται πως είσαι ενεργός.
Και φτάνω πλέον στους ηθοποιούς – πολυεργαλεία. Όταν τελείωσα την σχολή, πριν μόλις 10 χρόνια, αρκούσε να ‘τα λες’. Σιγά σιγά, άρχισαν στις ακροάσεις να ζητάνε χορό. Όταν το επίπεδο των ηθοποιών άρχισε να ανεβαίνει στον χορό, ζήτησαν χορό και τραγούδι.
Όταν οι περισσότεροι ηθοποιοί άρχισαν να τραγουδάνε σαν επαγγελματίες, ζητήθηκε μουσικό όργανο, ακροβατικά, ξένες γλώσσες, πτυχία στην μουσική και οτιδήποτε άλλο θα σε κάνει να ξεχωρίσεις από τους πολλούς και ίσως σου δώσει την ευκαιρία να σε καλέσουν σε ακρόαση. Από mail πάντα.
Θυμάμαι τους δασκάλους μου, που μαθήτευσαν σε τεράστιους δασκάλους, σε υπόγεια, μας έλεγαν πως ό,τι χρειαζόταν, τους το μάθαιναν πάνω στη δουλειά! Ούτε πετούσαν σαν τα πουλιά, ούτε τραγουδούσαν σαν αηδόνια από πριν. Το διδάχτηκαν.
Έφτασα λοιπόν να λέω πως δεν κάνω. Κι όχι επειδή μου το είπαν, κανείς δεν στο λέει. Γιατί δεν μου δίνεται η ευκαιρία. Γιατί δεν έχω άλλη αντοχή να το προσπαθώ μόνος. Να χτυπάω πόρτες που ανοίγουν στο κενό. Να παίρνω ένα τυράκι και να λέω στον εαυτό μου ‘έλα, λίγο ακόμα, κάτι θ’ αλλάξει’. Μπορεί αν αλλάξει, μπορεί και όχι.
Μόνο για φέτος το καλοκαίρι, έστειλα περίπου 12 βιογραφικά, χωρίς ν ανακοινωθεί καμιά ακρόαση. Ψέματα. Ανακοινώθηκαν δύο. Μία κρατική και μία που ζητούσε της Παναγιάς τα μάτια, μόνο για γυναίκες. Περίεργο δεν είναι; Ίσως όλα αυτά να είναι το γερό στομάχι που λένε και ξαναλένε. Η πείνα, οι δυσκολίες, οι αναξιοκρατίες, ή πολύ απλά η ατυχία. Ή ίσως να μην κάνεις εσύ. Γιατί όπως είπα και πριν, και οι καημένες οι δραματικές σχολές, επιχειρήσεις είναι. Θα πάρουν τους πάντες για να πληρώσουν τα λειτουργικά έξοδα. Αν με ρωτήσει κάποιο παιδί στα 18 αν αξίζει να δώσει εξετάσεις για να γίνει ηθοποιός, θα πω ναι. Πρώτα απ’ όλα, ποιος είμαι εγώ να πω όχι και δεύτερον γιατί η γνώση είναι δύναμη. Άλλωστε, εσύ μπορεί να είσαι πιο τυχερός από εμένα.
Αν τα παρατήσω, δεν θα λείψω σε κανέναν. Μόνο σε μένα θα λείψει αυτό που αγάπησα και ήθελα, ονειρεύτηκα να υπηρετήσω, το θέατρο.
Αλλά όπως έλεγε και ένας παλιός σκηνογράφος, μπορείς ν’ αγαπάς το θέατρο απ’ όλα τα πόστα. Ακόμα και απ’ αυτό του θεατή…
Του Ανώνυμου Ηθοποιού, 3/6/2020