Το έργο.
Το έργο “Η πτωτική Άνοδος του Αρτούρο Ούι ” προέκυψε μετά από πρόταση της Αγγελικής Καρυστινού, η οποία ανέλαβε και τη σκηνοθεσία ενός δύσκολου θα έλεγα εγχειρήματος, και λόγω του πολυπληθούς θιάσου και λόγω της βαρύτητας και της ιδιατερότητας που έχει ούτως ή αλλως το έργο του Μπρεχτ.
Σύμμαχοι στην προσπάθειά της, κατά τη γνώμη μου, στάθηκαν η εύστοχη και “σύγχρονη” μετάφραση του Αλέξανδρου Κοέν και η επιλογή μιας ισχυρής ομάδας που συνέβαλε στην πραγμάτωση του έργου.
Η μεγαλύτερη τύχη που είχα σε αυτό το έργο, πέρα από το ίδιο το σπουδαίο κείμενο και τους μοναδικούς ρόλους (του “χτυπημένου” από την οικονομική κρίση εφοπλιστή Σητ και του σκοτεινού θα λεγα ανθοπώλη και του μέλους της συμμορίας του Ούι, Γκίβολα ), είναι η συνύπαρξη με τους ικανότατους ηθοποιούς και συντελεστές.
Το έργο παρουσιάζεται κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή στις 21.30 μέχρι και τις 17 Απριλίου, στο Ίδρυμα Μιχάλη Κακογιάννη.
Η “Γέννηση” του Αρτούρο Ούι.
Το 1933, με την άνοδο του ναζισμού στη Γερμανία, την επόμενη του εμπρησμού του Ράιχσταγκ, ο Μπρεχτ θα εγκαταλείψει τη Γερμανία του Χίτλερ. Οι ναζιστές τον κυνηγούν με κάθε τρόπο. Καίνε τα βιβλία του και αναζητούν τον ίδιο που κατόρθωσε όμως να διαφύγει οικογενειακώς στη Ελβετία, αυτοεξόριστος μέχρι το έτος 1948. Έζησε πρώτα στη Δανία και τη Φινλανδία και μετά στις ΗΠΑ καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου. Τα χρόνια της αυτοεξορίας τους 1933 -1948 ήταν τα πιο δημιουργικά. Το 1941 εξόριστος στη Φινλανδία γράφει το εμβληματικό έργο.
Στο έργο «Η άνοδος και η πτώση του Αρτούρο Ούι», ο Μπέρτολτ Μπρεχτ περιγράφει με συμβολικό τρόπο την άνοδο του Φύρερ στην εξουσία. Το οικονομικό κραχ του 29, η άνοδος του φασισμού, οι σχέσεις του Χίτλερ με τον πρόεδρο Χίντεμπουργκ, η είσοδός του στη Βουλή, η άνοδος στην καγκελαρία, ο εμπρησμός του Ράιχσταγκ, η προσάρτηση της Αυστρίας, όλα τα γεγονότα ανασυντίθενται με πρωταγωνιστή τον Αρτούρο Ούι, τη συμμορία του και αντιμέτωπό του μια ολόκληρη κοινωνία που σταδιακά λόγω συμφερόντων, άγνοιας ή αφέλοιας παραδίδεται στα χέρια του. Όπως σε όλα σχεδόν τα έργα του μέσα από την τεχνική της αποστασιοποίησης υπενθυμίζει διαρκώς στον θεατή την ιστορική διάσταση των όσων συντελούνται στη σκηνή. Είναι ένα κείμενο βαθιά επαναστατικό και αντιεξουσιαστικό. Οι χαρακτήρες του σχοινοβατούν ανάμεσα στην φωτεινή και τη σκοτεινή πλευρά τους, με συχνά μικρή απόσταση μεταξύ των δύο.
Η ουδετερότητα είναι συνενοχή.
«Η άνοδος και η πτώση του Αρτούρο Ούι», είχε πει ο Μπρεχτ, «δεν είναι τόσο μια επίθεση του Χίτλερ, όσο μια επίθεση στους ανθρώπους που μπορούσαν να αντισταθούν, αλλά δεν το έκαναν».
Τα έργα του κλείνουν μέσα τους μια διάρκεια, καθώς αναδεικνύουν την ανθρώπινη υπόσταση. Έτσι, όχι μόνο δεν καταλύθηκαν από το χρόνο, αλλά τώρα προβάλλονται και τιμώνται περισσότερο παρά ποτέ. Ο Μπέρτολτ Μπρέχτ είναι κλασικός,γι’ αυτό και διαχρονικός και ειδικά σήμερα επίκαιρος παρά ποτέ…
Η παγκόσμια οικονομική κρίση, η έξαρση του μεταναστευτικού, η μεγάλη άνοδος ακροδεξιών και φασιστικών ομάδων, καθιστούν το συγκεκριμένο έργο προφητικό για τη σημερινή κατάσταση των πραγμάτων.
Το συγκεκριμένο έργο είναι επίσης πολύτιμο θεωρητικό και ιδεολογικό εργαλείο απέναντι στούς πανίσχυρους προπαγανδιστικούς μηχανισμούς του συστήματος, που στις μέρες μας διεξάγουν έναν λυσσαλέο πόλεμο ενάντια σε κάθε ιδέα και δράση Ανατροπής.
Η ιστορία επαναλαμβάνεται και δυστυχώς η οικονομική ανέχεια, η πολιτική παραίτηση, και η άγνοια του λαού δίνουν εξουσία σε παράσιτα σαν τον Ούι και τη συμμορία του.
Για τον Μπρεχτ η τέχνη δεν πρέπει απαραίτητα να είναι ιδεολογικά και πολιτικά ουδέτερη. Ο καλλιτέχνης και το κάθε άτομο δεν μπορεί να είναι ουδέτερος δηλ. αδιάφορος γιά ό,τι συμβαίνει γύρω του. Γιατί η ουδετερότητα είναι συνενοχή.
Τα παρακάτω λόγια του σπουδαίου συγγραφέα είναι τόσο γνωστά και χιλιοειπωμένα αλλά τα επιλέγω γιατί συμπυκνώνουν όλη τη φιλοσοφία της παραίτησης και της νοοτροπίας που χαρακτηρίζει και τη σημερινή πολιτική, κοινωνική και οικονομική κατάσταση και της δικής μας ελληνικής πραγματικότητας.
«Όταν ήρθαν να πάρουν τους τσιγγάνους δεν αντέδρασα.
Δεν ήμουν τσιγγάνος.
Όταν ήρθαν να πάρουν τους κομμουνιστές δεν αντέδρασα.
Δεν ήμουν κομμουνιστής.
Όταν ήρθαν να πάρουν τους Εβραίους δεν αντέδρασα.
Δεν ήμουν Εβραίος.
Όταν ήρθαν να πάρουν εμένα,
Δεν είχε απομείνει κανείς για να αντιδράσει…»