Ό, τι λάμπει δεν είναι πάντα χρυσός. Κάποιες φορές από την άλλη, αυτό που φαίνεται να προεξέχει μέσα στη λάσπη είναι διαμάντι. Κάπως έτσι και στις τέχνες, αυτά που φωνάζουν πως είναι ευγενή μέταλλα συνήθως δεν είναι παρά μόνο σίδερα προς ανακύκλωση.
Τι κάνει όμως έναν τόσο ξεχωριστό χώρο, να γίνεται πολλές φορές χωματερή ‘’ιδεών’’;
Το θέατρο από μόνο του, ως ύπαρξη, στόχος και δημιουργία συνιστά για το σύνολο των τεχνών ένα των πολυτιμότερων μετάλλων. Η αναπαράσταση της ζωής είτε με ρεαλιστικό, εξπρεσιονιστικό και λοιπών ρευμάτων τρόπο, αποτελεί για τον άνθρωπο την πιο κυρίαρχη μορφή εκπαίδευσης. Κι αυτό γιατί φέρνει τον θεατή αντιμέτωπο σε ζωντανό χρόνο και τόπο με τις φοβίες, τις ανασφάλειες, τις επιθυμίες, την άγνοια, την αναποφασιστικότητα και άλλων βασικών συναισθημάτων του. Στοχεύει στο να προβληματίσει, να διασκεδάσει (ενέχοντας πάντα τον προβληματισμό), άλλες φορές να προτείνει ή να ωθήσει σε λύσεις έμμεσα ή άμεσα. Να ξυπνήσει την ενσυναίσθηση που μπορεί να κοιμάται 100 έτη μέσα σου.
Η χώρα μας, αν και γενέτειρα του θεάτρου έχει την ατυχία ενός κράτους που δεν προσφέρει την ανάλογη θεατρική παιδεία, ούτε στο σχολείο ούτε στην πλειοψηφία των θεατρικών σχολών, υποτιμώντας ακόμη μία πολιτιστική της κληρονομιά. Οι δημιουργοί του θεάτρου παλεύουν μόνοι τους πολλές φορές με πενιχρά μέσα για να κρατήσουν ζωντανή την τέχνη που αγαπούν. Σύμμαχος τους το φιλοθεάμων κοινό του θεάτρου.
Από την άλλη το θέατρο, από τους ίδιους του τους φορείς, καταλήγει πολλές φορές να γίνεται αντικείμενο εμπορικής πράξης. Κείμενα και συντελεστές επιλέγονται με μόνο στόχο το κέρδος. Σχολές με ακριβά δίδακτρα, με δασκάλους χωρίς υπόβαθρο. Κρατικές σχολές που περνάς με βάση την απόδοση του ‘’βύσματος’’. Ακροάσεις για τα μάτια του κόσμου. Ηθοποιοί και σκηνοθέτες με βάση των κύκλο γνωριμιών τους.
Υπάρχει βέβαια και εκείνη η ‘’εργατική τάξη’’ του θεάτρου που προσπαθεί κόντρα στις αντιξοότητες και στο ρεύμα των υλιστικών καιρών να παράγει έργο επί της ουσίας καταθέτοντας την ψυχή και το σώμα της, χωρίς κανένα κέρδος παρά μόνο της πνευματικής ικανοποίησης που δίνει το χειροκρότημα και η ‘’συνομιλία’’ των συναισθημάτων με τους θεατές. Άνθρωποι χωρίς το πορτοφόλι ή το όνομα του μπαμπά, χωρίς σχέσεις γερανούς που αναζητούν την αλήθεια επί σκηνής.
Οι απεγνωσμένες συζητήσεις των νέων δημιουργών του χώρου για την επιβίωση τους σ αυτόν είναι πολλές φορές τραγικές αφού δασκαλεύονται από κάποιους να έχουν καλές δημόσιες σχέσεις με ‘’επωνύμους’’ του θεάματος, να παραβρίσκονται σε κάθε φιέστα, να επιδιώκουν την προσχώρηση σε ομάδες κλίκες.
Όχι. Αυτό δεν είναι τέχνη. Αυτό είναι κάτι άλλο. Αυτό είναι το μάταιο φαίνεσθαι μιας κοινωνίας που έχει χάσει –χρόνια τώρα- την ουσία της. Για να ξέρεις αν πραγματικά θέλεις να ανήκεις στην έκαστη τέχνη που υπηρετείς πρέπει να θέσεις στον εαυτό σου μία υποθετική ερώτηση: Αν δεν γινόμουν ποτέ γνωστός ή πλούσιος από την τέχνη αυτή θα ήθελα να την κάνω; Αν η απάντηση είναι όχι, τότε καλά κάνεις και τρέχεις στις φιέστες. Άσε όμως το θέατρο ήσυχο.
Γιατί η μαγεία της θεατρικής πράξης και του θεατή έγκειται στη μοναδικότητα της αλήθειας. Και τι σημαίνει αυτό; Να μην υπενθυμίζεις στο κοινό με τις μανιέρες σου, την ευκολία, την προχειρότητα και την ημιμάθεια ή άγνοια σου την υπάρχουσα σύμβαση. Ότι αυτό που συμβαίνει τώρα είναι ‘’ψέμα’’ . Εγώ δεν είμαι ο Βασιλιάς Ληρ, αλλά ο Νίκος από τα Εξάρχεια. Ο θεατής δεν πρέπει να χάνει χρόνο βλέποντας το Νίκο. Πρέπει να κερδίζει το χρόνο του αναρωτώμενος γιατί συμβαίνουν όλα αυτά στο Βασιλιά Ληρ. Η αλήθεια των συντελεστών είναι το σημείο που ακόμη και ο πιο απαίδευτος θεατής δεν μπορεί να ξεγελαστεί. Θα τον ακούσεις να μην μπορεί ίσως να σου περιγράψει τι ακριβώς δεν του άρεσε αλλά σίγουρα ξέρει ότι κάτι δεν του άρεσε. Το καταλαβαίνει, γιατί κουράστηκε, νύσταξε, βαρέθηκε, δεν κατάλαβε.
Το θέατρο δεν πρέπει να ακολουθεί τις γνώσεις των θεατών του. Δεν πρέπει να χαμηλώνει. Πρέπει να ανυψώνει τους άλλους. Οι τέχνες είναι δημιούργημα μιας βαθύτερης ανάγκης των ανθρώπων. Της επικοινωνίας. Και την επικοινωνία και τους επικοινωνούντες μας, τους επιλέγουμε…
Κική Μαυρίδου