Ένα πιάνο… Και μία θλιμμένη σκιά… Ένα βαρύ όνομα… Μότσαρτ…
Όχι όμως Αμαντέους. Αλλά Ναννέρλ. Το χαϊδευτικό της Μαρία Άννα Μότζαρτ, της μεγαλύτερης αδελφής του Αμαντέους, που σύμφωνα με τελευταίες έρευνες ήταν το πιο χαρισματικό και ταλαντούχο παιδί της οικογένειας. Όμως, εκείνη την εποχή, δεν μπορούσες να κάνεις και πολλά πράγματα ως γυναίκα.
Η μικρή Ναννέρλ κατάφερε να ανθίσει σ’ όλο τον Ευρωπαϊκό πολιτισμένο κόσμο, δίπλα στον πατέρα/παιδαγωγό/μέντορά της, αλλά μόνο μέχρι τα 18 της χρόνια. Η καταπιεστική ηθική του 18ου αιώνα δεν της επέτρεψε να προχωρήσει.
Η παράσταση κινείται σε δύο παράλληλα σύμπαντα. Στο πρώτο μέρος, ο νεαρός μουσικός προσπαθεί να βγάλει στο πιάνο ένα κομμάτι του Μόζαρτ, αλλά η συγκέντρωσή του χάνεται από την «αέρινη παρουσία» της Μαρία Άννα Μότζαρτ, που στοιχειώνει το χώρο. Η σκηνή που ακολουθεί, μας γυρίζει δυόμιση αιώνες σχεδόν πίσω, με την περιγραφή της ζωής της Αννέρλ Μόζαρτ. Στις διαρκείς εναλλαγές του παρελθόντος με το παρόν, η Αννέρλ πασχίζει να παρουσιάσει την άγνωστη στο ευρύ κοινό μουσική προσωπικότητά της και να ερμηνεύσει τα κακώς κείμενα την άνιση και άδικη μεταχείριση που υπέστη ως γυναίκα και ως μουσικός, αφού τόσο η κοινωνία όσο και η οικογένειά της της απαγόρευσαν κάθε δημιουργική ευκαιρία. Και στη συνέχεια, να ενημερώσει τον κόσμο (με μελαγχολική υπερηφάνεια) για το βουβό της παράπονο, ότι κι εκείνη δημιούργησε κάτι, και μάλιστα, ίσως λίγο μεγαλύτερο από τον αδελφό της.
Μια όμορφη αφήγηση που αναφέρεται σε ανθρώπινες ανάγκες κι επιθυμίες, στις οικογενειακές σχέσεις και την αδελφική αγάπη, τις προσωπικές αδυναμίες, τις επιτυχίες και το άδοξο τέλος. Βασισμένη στο υπέροχο κείμενο του Μηνά Βιντιάδη (δημοσιογράφου και συγγραφέα, που έχει ασχοληθεί ξανά με τους μεγάλους μουσουργούς) και πλαισιωμένη από τη μοναδική μουσική του (των) Μότσαρτ.
Αερικό και η ίδια η Πέμη Ζούνη. Με το χαρακτηριστικό φόρεμα εποχής (από τον Γιώργο Λυντζέρη) και τη λεπτεπίλεπτη φιγούρα της, λικνιζόταν ανάλαφρα στον περιορισμένο χώρο της σκηνής. Ενδύθηκε – με ιδιαίτερη ευκολία – την ευγενή, κομψή, εκλεπτυσμένη και καλλιεργημένη Αννέρλ, καταφέρνοντας να συνδεθεί με την προσωπικότητά της, τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της και την ξεχασμένη ιδιοφυία της, μέσα από το πρίσμα των καιρών.
Οι δύο κύριοι, ο Έλιο-Φοίβος Μπέικο και ο Διονύσης Μαλούχος (στο πιάνο), σε διπλούς ρόλους ο καθένας, άσκησαν μαγική επίδραση πάνω μας, με την ερμηνεία και την τέχνη τους. Ενδεχομένως οι ρόλοι να ήταν σχετικά μικροί, αλλά ήταν αναμφίβολα απαιτητικοί και η συμβολή τους στην εξέλιξη του έργου ήταν καθοριστική. Δε θα ήταν το ίδιο ενδιαφέρουσα με την απουσία του ίδιου του Βόλφγκανγκ Αμαντέους ή της μουσικής του, που υπογραμμίζεται από τον εξαιρετικό ηχητικό συνδυασμό των έργων του.
Η σκηνοθέτις Βάνα Πεφάνη (που έκανε και τη δραματουργική επεξεργασία) ξανασυναντιέται με τον δημιουργό του έργου Μηνά Βιντιάδη. Σ΄αυτή τη νέα συνεργασία επέλεξε εύστοχα την Πέμη Ζούνη για το ρόλο της Annerl. Η Πεφάνη αποθάρρυνε επιτηδευμένες υπερβολές και οδήγησε την πρωταγωνίστριά της με λεπτότητα στην τέλεια αίσθηση της αρμονίας και των ψυχικών και σωματικών διαμορφώσεων. Με συναισθηματική ακρίβεια που αιχμαλωτίζει και ανταμείβει την προσοχή μας, η Πεφάνη σώζει την ιδιοφυΐα της Annerl από την ιστορική σκιά του αδελφού της και προσπαθεί να διορθώσει – στα μάτια μας, τουλάχιστον – αυτή τη θλιβερή ιστορική ανισότητα.
Η κίνηση του Κυριάκου Κοσμίδη μας μεταφέρει στο στιλ της εποχής των Μότσαρτ, χρησιμοποιώντας λεπτές και απαλές κινήσεις. Εξυπηρέτησε ιδιαίτερα ο φωτισμός του έμπειρου Βασίλη Κλωτσοτήρα, που για άλλη μια φορά φρόντισε την αναλογία φωτός στη σκηνή, άλλοτε δυναμικά κι άλλοτε περισσότερο ατμοσφαιρικά.
Κρίμα που η ίδια η Αννέρλ επέλεξε να καταστραφεί το έργο της. Όμως μπορούμε να μάθουμε πολλά για αυτήν, μέσα από τις προσωπικές της επιστολές, κάποιες από τις οποίες διασώζονται και είναι ακόμη αντικείμενο μελέτης. Και ίσως κι αυτό ακόμη το έργο της να έχει διασωθεί μέσα από το έργο του Βόλφγκαγκ…
Αφιερωμένη η παράσταση σ’ αυτούς που έχουν κάνει παιδικά όνειρα, αλλά δεν έχουν καταφέρει να τα πραγματοποιήσουν. Τουλάχιστον, όχι ακόμα… Η εποχή, πάντως, ενδείκνυται για υπερβάσεις…
Υ.Γ.: Το έργο μου κίνησε πραγματικά την περιέργεια για την οικογένεια Μότσαρτ. Κάνοντας, λοιπόν, έρευνα στο διαδίκτυο για τα δύο αδέλφια – μεταξύ άλλων – ανακάλυψα δύο ενδιαφέροντα στοιχεία για τον τάφο της Μαρία Άννα Μότζαρτ, που βρίσκεται στο Νεκροταφείο του Αγίου Πέτρου, στο Σάλτσμπουργκ:
- Αναγράφεται στη ταφόπλακα ως «Μαρία Άννα Μότσαρτ – Αδελφή του Β.Α. Μότσαρτ» (!), και
- Μοιράζεται κοινόχρηστο τάφο με τον Μάικλ Χάιντν (αδελφό του Φραντς Γιόζεφ Χάυντν, του μεγάλου Αυστριακού συνθέτη, από τους σημαντικότερους της κλασικής εποχής), ο οποίος επίσης εικάζεται ότι έγραφε καλλίτερη μουσική από τον πολύ γνωστότερο αδελφό του.
Τα συμπεράσματα δικά σας.