“Η Γυναίκα στις λατρείες και τις γιορτές της Κλασικής Αθήνας” είναι ο τίτλος της έκθεσης, που παρουσιάζεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο από τις 20 Ιουλίου μέχρι τις 30 Νοεμβρίου. Η έκθεση, μέσα από 172 αντικείμενα, παρουσιάζει τη συμμετοχή των γυναικών στη λατρεία, σε τελετουργίες, καθώς και εορταστικά δρώμενα στην Αττική κατά την Κλασική Εποχή.
Οι ρόλοι που διαδραμάτιζαν οι γυναίκες σε αυτές τις διαδικασίες, τους προσέδιδαν μια ιδιαίτερη ταυτότητα και κοινωνική υπόσταση, διαφοροποιημένη από τον καθημερινό τους βίο και τον περιορισμό τους σε οικιακές εργασίες. Στην έκθεση στη Νέα Υόρκη παρουσιάστηκαν 155 αρχαία έργα. Τα επιπλέον αντικείμενα που πλαισιώνουν τις ενότητες αυτής της έκθεσης, είναι έργα του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, τα οποία περιλαμβάνονται στον κατάλογο των αμετακίνητων αρχαίων του μουσείου.
Η έκθεση διαρθρώνεται σε πέντε ενότητες:
Η πρώτη με τίτλο «Θεές» είναι αφιερωμένη στη λατρεία γυναικείων θεοτήτων και συγκεκριμένα της Αθηνάς, της Αφροδίτης, της Άρτεμης, της Δήμητρας και της Κόρης. Για την Αθηνά παρουσιάζονται αγάλματά της, απεικονίσεις της σε ερυθρόμορφα αγγεία και πλειάδα χάλκινων αναθημάτων προς τιμήν της, αρκετών ενεπίγραφων, από την Ακρόπολη.
Η Άρτεμη απεικονίζεται σε αγγεία και αγαλμάτια, σε αναθηματικά ανάγλυφα, καθώς και σε κρατηρίσκους, αγγεία που ήταν τυπικά αναθήματα προς τη θεά. Για την Αφροδίτη παρουσιάζονται εκτός από αγαλμάτιο της θεάς και αγγεία, ευρήματα από το Ιερό της Αφροδίτης στο Δαφνί.
Η Δήμητρα και η Κόρη εκπροσωπούνται από αγαλμάτια, αναθηματικά ανάγλυφα και και απεικονίζονται σε σπάνια αγγεία από την Ελευσίνα και την Bibliot?que Royale 12 των Βρυξελλών. Στην ενότητα αυτή περιλαμβάνεται και η λατρεία μυθικών γυναικών, ηρωίδων, όπως ήταν οι κόρες του Κέκροπα, η Άγλαυρος, η Έρση και η Πάνδροσος. Μοναδικά ανάγλυφα του Εθνικού μουσείου και μια εξαιρετική πυξίδα του Ζωγράφου.του Μειδία εικονογραφούν το μύθο των Κεκροπιδών.
Η δεύτερη ενότητα με τον τίτλο «Ιέρειες» παρουσιάζει μυθικές Ιέρειες, όπως τη Θεανώ και την Ιφιγένεια, μέσα από αγγεία από το Βατικανό, τη Φερράρα και το Βρετανικό μουσείο, επώνυμες ιέρειες μέσα από ενεπίγραφες επιτύμβιες στήλες και κιονίσκους, ή ιέρειες που απεικονίζονται σε αγγεία και ανάγλυφα να κρατούν το κλειδί του ναού ή το ξόανο μιας θεότητας.
Η τρίτη ενότητα έχει τίτλο «Οι γυναίκες στη λατρεία» και παρουσιάζει τις γυναίκες να συμμετέχουν σε λατρευτικά δρώμενα ως κανηφόροι, σπένδουσες ή συμμετέχουσες σε θυσία. Η ενότητα αυτή πλαισιώνεται από πλήθος αγγείων από ελληνικά και ξένα μουσεία με γυναίκες κανηφόρους (κρατούν κάνιστρα), σκηνές από σπονδές και θυσία, καθώς και αναθηματικά ανάγλυφα. Εδώ περιλαμβάνεται και το αντίγραφο του περίφημου πίνακα από τον Πιτσά (το πρωτότυπο στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο).
Η τέταρτη ενότητα με τον τίτλο «Γιορτές», παρουσιάζει μέσα από μελανόμορφα και ερυθρόμορφα αγγεία ελληνικών και ξένων μουσείων, τη συμμετοχή των γυναικών σε μεγάλες γιορτές, όπως τα Παναθήναια ή σε αμιγώς γυναικείες γιορτές, όπως στα Αδώνια και στα Θεσμοφόρια, αλλά και σε γιορτές προς τιμή του Διονύσου κ.λπ. Στην ενότητα αυτή εκτίθεται και το γύψινο αντίγραφο του Λίθου V της ανατολικής ζωφόρου του Παρθενώνα (το πρωτότυπο στο Βρετανικό Μουσείο).
Στην πέμπτη ενότητα σκιαγραφείται ο «Κύκλος της Ζωής» των γυναικών, όπως η γέννηση και η παιδική ηλικία, με γλυπτά έργα κοριτσιών καθώς και αγγεία με ανάλογες σκηνές, ο γάμος και οι τελετουργίες του, τις οποίες διηγούνται σκηνές αγγείων, καθώς και χάλκινα αντικείμενα που χρησιμοποιούνταν από γυναίκες και, τέλος, ο θάνατος, μέσα από αγγεία με θρηνωδούς και επίσκεψη στον τάφο.
Συμμετέχοντα ελληνικά μουσεία (150 αντικείμενα):
Συμμετέχοντα μουσεία του Εξωτερικού (22 αντικείμενα):
Η έκθεση συνοδεύεται από ειδικό κατάλογο μονογραφία για το θέμα.
Η έκθεση διοργανώνεται από το Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης σε συνεργασία με το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο του Υπουργείου Πολιτισμού. Την επιστημονική επιμέλεια της έκθεσης έχουν ο Διευθυντής του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Δρ Νικόλαος Καλτσάς και ο καθηγητής Αρχαιολογίας στο Johns Hopkins University, Dr Alan Shapiro.