Η πρώτη φορά, θυμάμαι, που διάβασα για την Helen Keller ήταν κάπου στα οχτώ ή εννιά μου χρόνια, στο μάθημα της Γλώσσας που κάναμε στο σχολείο. Από εκείνη την μικρή μου ηλικία, η ιστορία της γυναίκας αυτής με καθήλωσε, με έκανε να διαβάζω το μάθημα εκείνο ξανά και ξανά με μεγάλη προσήλωση. Η ιστορία της χαράχτηκε στο παιδικό μυαλό μου και παραμένει χαραγμένο μέχρι και σήμερα. Πόσα πράγματα, αλήθεια, δεν ξεχάσαμε από αυτά που μαθαίναμε στο σχολείο; Εκείνο το μάθημα, όμως, δεν το ξέχασα ποτέ. Η Helen Adams Keller ήταν μια κωφή και τυφλή Αμερικανίδα συγγραφέας, ομιλήτρια και ακτιβίστρια, την οποία πολλοί θαύμασαν για τη θέληση και τη δύναμή της.
Γεννήθηκε στις 27 Ιουνίου του 1880 στην Tuscumbia στην Αλαμπάμα, σε ένα κτήμα που ονομαζόταν Πράσινος Κισσός. Ήταν ένα υγιές παιδί. Από πολύ νωρίς, όμως, και παρά την παιδική της ηλικία, η ζωή την έφερε αντιμέτωπη με μια σκληρή της πλευρά. Τον Φεβρουάριο του 1882, όταν ήταν μόλις 19 μηνών, ένας υψηλός πυρετός ήταν αρκετός για να προκαλέσει τις πρώτες αναπηρίες. Οι γιατροί τότε, περιέγραφαν την περίπτωσή της, ως μια οξεία συμφόρηση του στομαχιού και του εγκεφάλου. Η ασθένεια μπορεί να μην την ταλαιπώρησε για πολύ καιρό, όμως ήταν ολέθρια για εκείνη, αφού της στέρησε την όραση, την ακοή και την ομιλία.
Η απώλεια της ικανότητας της να επικοινωνεί, σε μια τέτοια νεαρή αναπτυξιακή ηλικία, ήταν τραυματική για την ιδία και για την οικογένεια της. Η συνειδητοποίηση της κατάστασης της, την έκανε ν’ αντιδρά με μανία. Κλωτσούσε και φώναζε, γρατζουνούσε όσους τολμούσαν να την πλησιάσουν. Αφού δεν μπορούσε να παίζει όπως τα άλλα παιδιά, για να διασκεδάζει, έσκιζε τα φορέματά της και ψαλίδιζε τα μαλλιά της.
Μια μέρα έκλεισε τη μητέρα της στο κελάρι και γελούσε ευχαριστημένη, καθώς βρόνταγε η πόρτα στα αλλεπάλληλα χτυπήματα της μητέρας της από μέσα. Ένιωθε μόνη. Εκείνη, που αγαπούσε ήταν η κούκλα της, επειδή την άφηνε να παίζει μαζί της, κάτι που δεν συνέβαινε και με τη μικρή της αδερφή, που ποτέ δεν την άφησε να παίξει μαζί της. Όταν κάποτε η Helen έχυσε ένα ποτήρι νερό πάνω στην ποδιά της πήγε να στεγνώσει μπροστά στο μισοσβησμένο τζάκι. Όταν όμως είδε ότι δε στέγνωνε, την άπλωσε πάνω στα κάρβουνα. Και σε μια στιγμή το φόρεμά της πήρε φωτιά. Η νταντά της που ήταν εκεί κοντά, προσπάθησε να τη σώσει ρίχνοντας μια κουβέρτα πάνω της: «Το καημενούλι», είπε στους γονείς της Helen, «ίσως θα ήταν καλύτερα αν είχε καεί»!
Από την ηλικία των επτά, όμως, η ίδια είχε ήδη εφεύρει πάνω από 60 διαφορετικά σημάδια με τα οποία μπορούσε να επικοινωνήσει με την οικογένεια της.
Το 1887, οι γονείς της Captain Arthur H. Keller και Kate Adams Keller, πήραν την απόφαση και επικοινώνησαν τελικά με τον Alexander Graham Bell, τον γνωστό εφευρέτη, ο όποιος δούλευε με τα κωφά παιδιά. Ο Bell τους συμβούλευσε να έρθουν σε επαφή με το Ινστιτούτο Perkins για τους τυφλούς, που είχε έδρα στην Νοτιά Βοστόνη, στη Μασαχουσέτη.
Στο Perkins έγινε η επιλογή της δασκάλας της Keller, της Anne Sullivan, η όποια ήταν τότε 20 χρονών. Η δασκάλα Anne προσπάθησε τότε για πρώτη φορά να μπει στο μυαλό της μικρής Helen. Αυτή ήταν η αρχή της 49χρονης συνεργασίας τους.
Η Sullivan ζήτησε και πήρε τη άδεια από τον πατέρα της Helen να απομονώσει το κορίτσι από το υπόλοιπο της οικογένειας σε ένα μικρό σπίτι στον κήπο τους. Ο πρώτος της στόχος ήταν να διδάξει την πειθαρχεία στο καλομαθημένο κορίτσι. Η πρώτη σημαντική ανακάλυψη της Helen στην επικοινωνία δεν άργησε να έρθει. Μια μέρα κατάλαβε ότι οι κινήσεις που έκανε η δασκάλα με το χέρι της πάνω στην μία της παλάμη, ενώ ταυτόχρονα έριχνε στην άλλη δροσερό νερό, συμβόλιζαν την έννοια του νερού. Αυτό την ενθουσίασε. Ζήτησε να μάθει από την δασκάλα της με ανάλογους τρόπους όλα τα ονόματα των αντικείμενων που περιέβαλαν τον κόσμο της, ξεκινώντας με την αγαπημένη της κούκλα, δώρο της Sullivan προς εκείνη.
Η Anne δίδαξε την Helen να σκέφτεται λογικά και κατανοητά και να μιλάει, χρησιμοποιώντας την μέθοδο Tahoma. Ακουμπώντας τα χείλη των άλλων καθώς μιλάνε, νιώθοντας τις δονήσεις τους, και συλλαβίζοντας τους αλφαβητικούς χαρακτήρες πάνω στην παλάμη της. Η εξελικτική της πορεία επεκτάθηκε και στην ανάγνωση άλλων γλωσσών, όπως αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ελληνικά και λατινικά με το Σύστημα Μπράιγ.
Το 1888, η Helen φοίτησε στο ινστιτούτο Perkins. Το 1894, μετακόμισαν μαζί με την Anne στην Νέα Υόρκη για να παρακολουθήσουν μαθήματα στο σχολείο κωφών Wright-Humason. Τέσσερα χρόνια μετά, επέστρεψαν στην Μασαχουσέτη και η Helen εισήχθηκε στο σχολείο Cambridge, πριν πετύχει και μπει στο κολέγιο Radcliffe το 1900.
Το 1904, στα 24 της, η Helen αποφοίτησε από το Radcliffe ως η πρώτη κωφή και τυφλή που αποφοίτησε από κολλέγιο. Με την τεράστια θέλησή της, κατάφερε να γίνει παγκοσμίως διάσημη ομιλήτρια και συγγραφέας. Έθεσε ως αποστολή της ζωής της να παλέψει για τους ανθρώπους του κόσμου που αντιμετωπίζουν προβλήματα με τις αισθήσεις τους.
Το πρώτο μεγάλο βήμα για την επιδίωξη αυτή έγινε το 1915 όταν ίδρυσε το Helen Keller International, μια μη κερδοσκοπική οργάνωση για την πρόληψη της τύφλωσης. Η Helen Keller και η Anne Sullivan ταξίδεψαν σε όλον τον κόσμο, σε πάνω από 39 χώρες συγκεκριμένα.
Η Keller έκανε αρκετά ταξίδια στην Ιαπωνία και έγινε η αγαπημένη των Ιαπώνων. Συνάντησε κάθε πρόεδρο των ΗΠΑ, από τον Grover Cleveland μέχρι τον John F. Kennedy και ήταν φίλη με ιστορικές προσωπικότητες όπως ο Alexander Graham Bell, ο Charlie Chaplin και ο Mark Twain.
Υπήρξε υπέρμαχος του δικαιώματος της γυναικείας ψήφου, των εργατικών δικαιωμάτων, καθώς και των προοδευτικών κινημάτων. Ήταν μέλος του σοσιαλιστικού κόμματος και ενεργό μέλος στις εκστρατείες και έγραφε προς υποστήριξη των εργατικών τάξεων από το 1909 έως 1921. Υποστήριζε τον σοσιαλιστή υποψήφιο Eugene V. Debs σε κάθε εκστρατεία του για την προεδρία. Η ίδια είχε δηλώσει: «Έχω επισκεφτεί σκλαβοπάζαρα, εργοστάσια, συσσωρευμένες τρώγλες. Αν και δεν μπορούσα να τα δω, μπορούσα όμως να τα μυρίσω».
Αρθογράφοι εφημερίδων που είχαν εγκωμιάσει το θάρρος της και την εξυπνάδα της πριν κατέβει ως σοσιαλίστρια, άρχισαν ξαφνικά να στρέφουν την προσοχή τους στις ανικανότητες της. Ο συντάκτης της εφημερίδας Brooklyn Eagle έγραψε ότι τα «λάθη της είναι απόρροια από τους προφανείς περιορισμούς της ανάπτυξης της.» Η Keller απάντησε άμεσα και αποστομωτικά στον συντάκτη: «Εκείνη την περίοδο που οι φιλοφρονήσεις του ήταν τόσο γενναιόδωρες ώστε να κοκκινίζω όταν τις θυμάμαι. Άλλα τώρα που κατέβηκα για τον σοσιαλισμό εκείνος υπενθυμίζει σε εμένα και στο κοινό ότι είμαι τυφλή και κωφή και ιδιαίτερα επιρρεπής στα λάθη. Πρέπει να έχει μειωθεί η νοημοσύνη μου κατά την διάρκεια των χρόνων από τότε που τον συνάντησα. Ωχ, γελοίο Brooklyn Eagle! Κοινωνικά τυφλό και κωφό, υπερασπίζει ένα ανυπόφορο σύστημα, ένα σύστημα το οποίο προκαλεί ένα μεγάλο μέρος τύφλωσης και κώφωσης που προσπαθούμε να ανατρέψουμε».
Η Helen Keller συμμετείχε επίσης στην Βιομηχανική Ένωση, το 1912 αφότου θεώρησε ότι ο κοινοβουλευτικός σοσιαλισμός βυθιζόταν στο «πολιτικό έλος». Έγραψε και μίλησε για τον ακτιβισμό ο όποιος, εν μέρει, ήρθε εξαιτίας του ενδιαφέροντός της γύρω από τις αναπηρίες.
Η Helen έγραψε για την εμφάνιση του κουμμουνισμού κατά την διάρκεια της ρωσικής επανάστασης. Οι επαφές της με ύποπτους κομμουνιστές οδήγησε σε συχνή ερευνά από το FBI.
Το 1920 η Helen ήταν μια από τους ιδρυτές της Αμερικανικής Αστικής Ένωσης Ελευθεριών. Η δράση της συνεχίστηκε δίνοντας χρηματικές εισφορές σε ανάλογες οργανώσεις, γράφοντας γράμματα σε αρμόδιους φορείς και παίρνοντας πρωτοβουλίες για διάφορα μέτρα, μέσα στα πλαίσια του συνεχούς της αγώνα.
Το 1960 δημοσιεύτηκε το βιβλίο της με τίτλο, «Το φως στην σκοτάδι μου», στο οποίο υποστήριξε τις διδασκαλίες του Emanuel Swedenborg και συνέχισε με την αυτοβιογραφία της. Συνολικά έγραψε 12 βιβλία, ανάμεσα στα οποία είναι τα «Η ιστορία της ζωής μου», «Απαισιοδοξία», «Η θρησκεία μου», «Ειρηνικό βραδινό», καθώς και πολυάριθμα άρθρα. Τα βιβλία της μεταφράστηκαν σε 9 γλώσσες. Έγινε, ακόμη, και κινηματογραφική ταινία με πρωταγωνίστρια την ίδια. Η ιστορία της έγινε ταινία και παίχτηκε στο θέατρο σε πολλές χώρες στον κόσμο. Στην Ελλάδα έγινε γνωστό ως «Το θαύμα της Αννυ Σάλιβαν», του Ουίλιαμ Γκίμπσον, διασκευασμένο από τον Τζιανκάρλο Σέπε σε σκηνοθεσία Γιάννη Διαμαντόπουλου, με την Πέγκυ Τρικαλιώτη στον ρόλο της δασκάλας Σάλιβαν.
Στις 14 Σεπτεμβρίου 1964, ο πρόεδρος των ΗΠΑ της απένειμε το προεδρικό μετάλλιο της ελευθερίας, η μεγαλύτερη πολιτική τιμή των Ηνωμένων Πολιτειών. Η Keller αφιέρωσε μεγάλο μέρος της ζωής της συλλέγοντας κεφάλαια για το Αμερικανικό Ίδρυμα χρηματοδότησης υπέρ των τυφλών.
Την 1 Ιουνίου του 1968 η καρδιά της Helen Keller έπαψε να χτυπά, 30 χρονιά μετά τον θάνατο της Anne Sullivan, εκείνης που όπως έλεγε η Keller, «την είχε βγάλει από το σκοτάδι με το φως της αγάπης της». Η Keller πέθανε ήσυχα στον ύπνο της, λίγες μέρες αφότου είχε κλείσει τα 88 της χρόνια, στο σπίτι της στο Connecticut. Η σωρός της αποτεφρώθηκε και τοποθετήθηκε στο παρεκκλήσι St. Joseph of Arimathea στον καθεδρικό ναό της Ουάσιγκτον. Το νοσοκομείο Helen Keller Hospital στην γενέτειρά της την Αλαμπάμα, είναι αφιερωμένο σε εκείνη.
Η Helen Keller παραμένει φωτεινό παράδειγμα, όχι μόνο για τους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν προβλήματα αναπηρίας, αλλά και για εκπαιδευτικούς, θεραπευτές, ανθρώπους της τέχνης και του πνεύματος και φυσικά για όλη την ανθρωπότητα. Κατάφερε να αποδείξει ότι η ζωή δεν είναι μόνο αυτό που φαίνεται, εκείνο που μπορούμε να δούμε. Είναι κάτι πολύ μεγαλύτερο και λιγότερο σύνθετο από όσο φαίνεται. Βρίσκεται πέρα από τον αισθητό κόσμο, που μπορούμε να δούμε. Είναι ένας κόσμος πνευματικός που νομίζουμε ότι δεν μπορούμε να αγγίξουμε. Τον κόσμο αυτό είναι που η Helen Keller κατάφερε να κατακτήσει, με την υπομονή, την επιμονή και την θέλησή της.
Νίκησε όλες τις φυσικές της αδυναμίες και έγινε δυνατότερη των φαινομενικά «δυνατών». Δεν άκουσε ποτέ το χειροκρότημα και τις επευφημίες του πλήθους που την θαύμασε. Δεν είδε ποτέ τα πρόσωπά τους. Μέσα από το δικό της σκοτάδι άνοιξε τα ματιά εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλον τον κόσμο και έδωσε φως στη ζωή τους. Το μήνυμά της ήταν «Να βλέπεις με τα μάτια της καρδιάς…».
Της Έλενας Αρώνη