Μια από τις δυναμικότερες γυναικείες παρουσίες στον πολιτικό κόσμο. Το μοναχοπαίδι του πρώτου πρωθυπουργού της ανεξάρτητης Ινδίας, Τζαουαχαρλάλ Νεχρού, που εκτός από πατέρας, στάθηκε μοναδικό και ισχυρό πρότυπο για εκείνη. Ζωή και πολιτική ήταν ένα για την Ίντιρα Γκάντι. Απέκτησε πιστούς οπαδούς, αλλά και εχθρούς. Αγαπήθηκε και μισήθηκε. Κατηγορήθηκε και δοξάστηκε. Ήταν και είναι η πρώτη και η μόνη γυναίκα πρωθυπουργός στην ιστορία της Ινδίας.
Η Ίντιρα Γκάντι γεννήθηκε στις 19 Νοεμβρίου του 1917. Ο πατέρας της, Τζαουαχαρλάλ Νεχρού, διάσημος άνδρας της εποχής, ήταν βασικό μέλος του κινήματος ανεξαρτησίας της Ινδίας και πρώτος πρωθυπουργός της αυτόνομης Ινδίας και η μητέρα της, Καμάλα Νεχρού, ήταν μια απλή, ήσυχη γυναίκα που προτιμούσε να ζει στην αφάνεια. Ο παππούς της, Μοτιλαλ Νεχρού, ήταν εξέχων Ινδός εθνικόφρων ηγέτης. Παρά την συνωνυμία, δεν είχε κάποια συγγένεια με τον Μαχάτμα Γκάντι. Βέβαια, οι δυο τους δεν ήταν άγνωστοι, αφού είχαν φιλικές σχέσεις από μικροί.
Η Ίντιρα μεγάλωσε μέσα σε μια εξαιρετικά πολιτικοποιημένη ατμόσφαιρα και πολλές φορές, ήταν δυσαρεστημένοι από πράγματα που συνέβαιναν στην οικογένεια, όπως η φυλάκιση του πατέρα της, όταν ή ίδια ήταν μόλις τεσσάρων ετών και οι συνεχείς επισκέψεις αστυνομικών στο σπίτι τους, παίρνοντας στην κατοχή τους πράγματα και έπιπλα, ώστε να εξοφληθούν τα χρέη που η κυβέρνηση είχε επιβάλει στον πατέρα της.
Αυτή ίσως η εικόνα ήταν καθοριστική για τις μετέπειτα απόψεις της για το αστυνομικό σώμα. Οι δύσκολες στιγμές δεν περιορίζονταν εδώ. Η μητέρα της Ίντιρα, ήταν άρρωστη και ήταν η μοναδική που την φρόντιζε, στις δύσκολες ώρες που περνούσε ο πατέρας της. Όλα αυτά τα στοιχεία έδωσαν στην Ίντιρα μια μοναχική, μα και εξαιρετικά προστατευτική προσωπικότητα.
Μετά τον θάνατο της μητέρας της από φυματίωση, θα μεγαλώσει με τον πατέρα της, ο οποίος θα γίνει το μοναδικό στήριγμά της καθώς και ο άνθρωπος ? πρότυπο για τα βήματα που θα ακολουθήσει. Τα πρώτα δείγματα θα φανούν, όταν ακόμα φοιτήτρια της Οξφόρδης, γράφεται σε οργανώσεις για την ανεξαρτησία της Ινδίας και κατά του φασισμού στην Ισπανία.
Μαζί με την πολιτκοποίηση της νεαρής Ίντιρα, έρχεται και ο έρωτας. Την ίδια εποχή γνωρίζει και ερωτεύεται τον γοητευτικό συναγωνιστή της Φερόζ Γκάντι, με τον οποίο παντρεύεται το 1942, παρά τις αντιρρήσεις του πατέρα της, ο οποίος μάλιστα, ζήτησε την βοήθεια του Μαχάτμα Γκάντι, ώστε να μεταπείσει την Ίντιρα. Ο Φερόζ και η Ίντιρα Γκάντι αποκτούν δύο παιδιά, τον Ρατζίβ και τον Σαντζάι.
Η οικογενειακή ευτυχία δεν θα κρατήσει για πολύ. Ο Φερόζ Γκάντι το σκάει από την οικογενειακή του εστία με μια νεαρή μουσουλμάνα. Η Ίντιρα θα επιστρέψει στο πατρικό της και θα αφοσιωθεί με το μεγάλωμα και την ανατροφή των παιδιών της. Με τον σύζυγό της θα υπάρξει μια επανασύνδεση, όταν μετά από ένα έμφραγμα του Φερόζ, θα τον πάρει κοντά της και κοντά στα παιδιά τους. Το 1960 ο Φερόζ, δέχεται το δεύτερο έμφραγμα και θα αφήσει την τελευταία του πνοή.
Η Ίντιρα Γκάντι πέρα από τα οικογενειακά θέματα, θα βρει ξανά την ευκαιρία να ασχοληθεί με αυτό που ονειρευόταν και άρχισε να πραγματοποιεί από τα φοιτητικά της χρόνια. Την πολιτική και αυτή τη φορά και την εξουσία. Γίνεται μέλος του εκτελεστικού γραφείου του Κόμματος του Κογκρέσου και το 1955 εκλέγεται πρόεδρος της παράταξης.
Τη δεκαετία του ’50, υπηρέτησε ανεπίσημα τον πατέρα της ως ιδιαιτέρα γραμματέας του κατά τη διάρκεια της θητείας του ως πρώτου πρωθυπουργού της Ινδίας. Μετά το θάνατο του πατέρα της το 1964, διορίστηκε από τον Πρόεδρο της Ινδίας ως μέλος του Ρατζγια Σαμπχα (Rajya Sabha), ανώτερου νομοθετικού συμβουλίου της Ινδικής Βουλής και έγινε μέλος της κυβερνητικής ομάδας του πρωθυπουργού Λαλ Μπαχαντουρ Σαστρι, ως υπουργός πληροφοριών και τύπου.
Ο τότε πρόεδρος του κόμματος του Κογκρέσου Κ. Καμαρατζ ήταν καθοριστικός για την άνοδο της Ίντιρα Γκάντι στην πρωθυπουργία μετά τον ξαφνικό θάνατο του Σαστρι. Το 1968, δύο χρόνια μετά τον θάνατο του πατέρα της, θα πάρει την καρέκλα του στο πρωθυπουργικό γραφείο. Η Γκάντι αρχίζει γρήγορα να αποδεικνύει την ικανότητά της να κερδίζει τις εκλογές και να χειρίζεται με μαεστρία και επιτυχία τους αντιπάλους της. σε αυτό την βοήθησε, όπως λένε, το λαϊκιστικό της ύφος. Από την στιγμή, που θα γίνει πρωθυπουργός, θα δεχτεί ποικίλους χαρακτηρισμούς.
Πολλοί θα μιλήσουν για ακόρεστο πάθος για εξουσία και εξάρτηση από την πρωθυπουργική καρέκλα. Απέναντι από τους επικριτές θα βρεθούν οι φανατικοί οπαδοί της, με τις γυναίκες ιδιαίτερα, που την αγαπούν και ταυτίζονται με εκείνη. Στα μάτια της βλέπουν μια ικανή ηγέτιδα, θαυμάζουν την δυναμική της προσωπικότητα, την μόρφωσή της και εναποθέτουν τις ελπίδες τους για μια καλύτερη ζωή, μακριά από φτώχεια, καταπίεση και εξαθλίωση. Αυτό είναι και το σύνθημά της. Η«κατάργηση της φτώχειας».
Εισήγαγε πιο αριστερές οικονομικές πολιτικές και προώθησε την αγροτική παραγωγικότητα. Ο καθοριστικός της ρόλος και η αποφασιστική της νίκη στον πόλεμο με το Πακιστάν το 1971 και η άνεση με την οποία διατάσσει συλλήψεις και φυλακίσεις πολιτικών αντιπάλων της χαρίζουν τον τίτλο της Σιδηράς Κυρίας.
Ακολουθεί μια περίοδος αστάθειας, η οποία την οδήγησε να κηρύξει κατάσταση επείγουσας ανάγκης το 1975 και για δύο χρόνια, βγάζοντας από τη μέση μερικούς ακόμη ανεπιθύμητους αντιφρονούντες, ως απάντηση σε όσα της προσάπτουν για εκλογική απάτη. Εξαιτίας των υπερβάσεων εξουσίας της περιόδου εκείνης, είτε υπήρξε πολιτική απάτη είτε όχι, η Ίντιρα Γκάντι χάνει τις εκλογές του 1977 και παραμένει για τρία χρόνια στην αντιπολίτευση.
Το 1980 επιστρέφει στην εξουσία για τέταρτη φορά, με τον λαό να συγχωρεί τα όποια λάθη είχε κάνει η κυβέρνησή της στο παρελθόν και πιστεύει ξανά σε εκείνη. Η μεγάλη λατρεία που τρέφει για τον μικρό της γιο Σαντζάι, θα την οδηγήσει στο να τον προορίσει για διάδοχό της. Ένα θλιβερό, όμως, γεγονός θα ματαιώσει τα μεγαλόπνοα σχέδιά της. Ο Σαντζάι σκοτώνεται σε αεροπορικό δυστύχημα, κάτι που θα συντρίψει ολοκληρωτικά την Ίντιρα. Η ίδια δεν θα μπορέσει ποτέ να το ξεπεράσει.
Παρ? όλα αυτά συνεχίζει να ασχολείται με τα μελλοντικά της σχέδια για την πολιτική και αναλαμβάνει την πολιτική διαπαιδαγώγηση του Ρατζίβ, του μεγαλύτερου γιου της. Οι προσπάθειες να αποδειχθούν για άλλη μια φορά άκαρπες, γιατί ο Ρατζίβ θα προτιμήσει να ασχοληθεί με τις επιχειρήσεις παρά με τον αγώνα για την σταθεροποίηση της δημοκρατίας στην Ινδία.
Την ίδια περίοδο θα δημιουργηθούν νέα θερμά επεισόδια με πρωταγωνιστές τους αυτονομιστές των επαρχιών που ζητούν ανεξαρτησία από το ινδικό κράτος. Η κυβέρνηση προσπαθεί να αντιμετωπίσει την κατάσταση και να επαναφέρει την τάξη.
Το 1984, ως αντίποινα σε βιαιοπραγίες από μέρους των σιχ εξτρεμιστών (φανατικοί οπαδοί του σιχισμού, μιας θρησκευτικής αίρεσης του ινδουισμού που συνδυάζει ινδουισμό και μουσουλμανισμό), διατάσσει η ίδια την επίθεση στον μεγάλο ιερό ναό των σιχ. Τα αποτελέσματα ήταν τραγικά, με τα θύματα να φτάνουν τα 450.
Η αυξανόμενη εμπλοκή της στην κλιμακούμενη διαμάχη με αυτονομιστές του Παντζάμπ έφερε το ξαφνικό τέλος στην ηγέτιδα Γκάντι. Τον Οκτώβριο του 1984 η Ίντιρα Γκάντι, δολοφονείται από δύο σιχ σωματοφύλακές της.
Η συνέχεια θα είναι απρόσμενη. Ο γιος της Ρατζίβ, που μέχρι πρότινος απουσίαζε από την πολιτική, ορκίζεται αργότερα πρωθυπουργός. Πολλοί μιλούν για μια εκλογή η οποία προήλθε κυρίως από συμπάθεια για τη δολοφονία της μητέρας του. Όσον αφορά την συνέχεια, θα μπορούσε, πλέον, να μιλήσει κανείς για οικογενειακή κατάρα.
Ο Ρατζίβ είχε την ίδια κατάληξη με την μητέρα του. Δολοφονήθηκε και αυτός το 1991, ενισχύοντας το συναισθηματικό δέσιμο των Ινδών με τη δυναστεία των Νεχρού-Γκάντι. Οι πάγκοι των μικροπωλητών στις προεκλογικές εκστρατείες έχουν ακόμη και σήμερα αφίσες με τα πρόσωπα της Ιντιρα και του Ρατζίβ.
Το 1999 σε δημοσκόπηση του BBC, η Ίντιρα Γκάντι ψηφίστηκε ως η σημαντικότερη γυναίκα της τελευταίας χιλιετηρίδας ανάμεσα σε άλλες γυναικείες προσωπικότητες, όπως η βασίλισσα Ελισάβετ Α’ της Αγγλίας, η Μαρία Κιουρί και η Μητέρα Τερέζα. Η πρώτη και μοναδική, μέχρι σήμερα, γυναίκα πρωθυπουργός της Ινδίας, έμεινε στην εξουσία συνολικά 15 χρόνια, με τρεις από τις τέσσερις θητείες της να είναι διαδοχικές.
«Αν πεθάνω σήμερα, κάθε σταγόνα από το αίμα μου θα δυναμώσει το έθνος» είχε πει κάποτε η Γκάντι. Η γυναίκα με την μεγάλη επιρροή, που προκάλεσε έντονα και αμφιλεγόμενα συναισθήματα, θα είναι πάντα ένα ισχυρό σύμβολο για τον φεμινισμό στην Ινδία, άλλα και πρότυπο θάρρους και δύναμης για τις γυναίκες όλου του κόσμου.
Της Έλενας Αρώνη