Μέρα με τη μέρα την ανακαλύπτει περισσότερο, διαισθάνεται την αύρα της, τα μικρά γαργαλητά από την αστερόσκονη της. Για την Κατερίνα Χιωτίνη, η ηρωίδα της στη σκηνή Λίλια Μπρικ είναι ένας ρόλος ζωής.
Η ιδέα να την υποδυθεί ξεκίνησε πριν από έναν χρόνο και έγινε πράξη εδώ και λίγες εβδομάδες στο θέατρο Αλκμήνη.Η μούσα του Μαγιακόφσκυ όπως έμεινε στην ιστορία ήταν ένα ανήσυχο πνεύμα που ζούσε με τους δικούς του όρους.
Μια γυναίκα δυναμική, αμφιλεγόμενη, γοητευτική, που ζούσε με τον άντρα της σε ανοιχτό γάμο και με τρίτο πρόσωπο στο ίδιο σπίτι. Ένα σύμβολο, μια σειρήνα, η οποία γοήτευε δίχως να είναι όμορφη.
Η Κατερίνα την ενσαρκώνει υποδειγματικά και αφού χρειάστηκε να κάνει πολύμηνη έρευνα στο διαδίκτυο, να διαβάσει δεκάδες βιβλία και συζητήσει με πρόσωπα που είχαν ειδικευτεί σ’ εκείνη την εποχή της Σοβιετικής Ενωσης. Ο Χάρης Σταθόπουλος ανέλαβε τη βασική δομή του έργου, τι θα μείνει και τι θα φύγει, ενώ καταλυτικός ήταν ο ρόλος της αγαπημένης της φίλης Δήμητρας Σύρου, που δούλεψε εξαντλητικά, συνσκηνοθετώντας την παράσταση.
Στην εποχή της Λίλιαν Μπρικ, της Λιλίτσκα, όπως την έλεγε ο Μαγιακόφσκυ οι καλλιτέχνες ζούσαν στο περιθώριο σ’ ένα εξαιρετικά ευρύ πεδίο δημιουργίας. Τα πάντα επιτρέπονταν, τα πάντα συζητούνταν και όπως παραδέχεται στο All4fun η Κατερίνα, «Μπορεί να μοιάζει ύβρις, αλλά και εμείς φτιάχνουμε τώρα στην Ελλάδα κάτι καινούριο με δύο επιλογές. Εγώ αυτό που επιλέγω είναι να κάνω αυτό που θέλω χωρίς φόβο, αλλά με πολύ πάθος. Όπως έκαναν και εκείνοι, τρώγοντας ένα καρότο τη μέρα και όπου μας βγάλει. Να μένω αισιόδοξη, δραστήρια, να δημιουργώ ιδέες. Ούτε οι στιγμές μεγαλείου, ούτε οι στιγμές κατάρρευσης μένουν για πάντα. Δεν πιστεύω ούτε σε σωτήρες, ούτε σε καταστροφολόγους. Η αλληλεγγύη θα ήταν η αρχή για οτιδήποτε καλό»
Μικρή η Κατερίνα έγραφε παραμύθια και τα παρουσίαζε για να γλυκαίνει τις ψυχές των γύρω της. Τώρα μας γλυκαίνει με ρόλους και ειλικρινή λόγια…
* Η «υποκριτική» προέκυψε απ’ όταν θυμάμαι τον εαυτό μου. Στο εξοχικό μας κάθε καλοκαίρι μαζευόμασταν καμιά δεκαριά πιτσιρίκια από 5 ως 10-11 χρονών γράφαμε παραμύθια και τα παρουσιάζαμε στους γονείς, τους παππούδες, τις θείες. Ότι κάνουν όλα τα παιδιά δηλαδή. Απλώς κάποια δεν σταματούν ποτέ. Μεγαλώνοντας και αρχίζοντας να αντιλαμβάνομαι τον κόσμο, αποφάσισα πως αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος που μπορούσα να σκεφτώ για να γλυκαίνω τις ψυχές των ανθρώπων.
* Υποκριτική για μένα σημαίνει ανάγκη, ζωή, αλισβερίσι ψυχικό. Διαρκής βελτίωση και εξέλιξη. Κάποιες φορές και μεγάλος μπελάς. Ευθύνη.
* Δεν ξέρω πώς αντιμετωπίζει ένας νέας ηθοποιός την κρίση. Ο καθένας διαφορετικά φαντάζομαι. Προσωπικά προσπαθώ να μένω αισιόδοξη, δραστήρια, να γεννώ ιδέες και να απολαμβάνω την κάθε στιγμή μου όσο καλύτερα μπορώ. Τίποτα δεν κρατά για πάντα. Ούτε οι στιγμές μεγαλείου, ούτε οι στιγμές κατάρρευσης. Δεν με αφορούν ούτε οι καταστροφολόγοι, ούτε οι σωτήρες. Η αλληλεγγύη θα ήταν μάλλον μια καλή αρχή. Για οτιδήποτε καλό.
* Σχετικά με το αν η τέχνη μπορεί να δώσει απαντήσεις στη σημερινή κατάσταση αναλόγως τι εννοούμε με τη λέξη «απαντήσεις». Από τα οικονομικά αδιέξοδα δεν μπορεί να μας σώσει γιατί δεν υπάρχει καμία τέτοια πολιτική πρόθεση. Από τα προσωπικά μας αδιέξοδα όμως ναι. Μπορεί. Και η τέχνη και το διάβασμα και ο πολιτισμός γενικά.
* Γνώρισα την ποίηση του Μαγιακόφσκυ στην εφηβεία μου. ήταν κάτι που διαμόρφωσε τη σκέψη μου. Μέσα από το έργο του γνώρισα τη Λίλια Μπρικ. Μια γυναίκα δυναμική, αμφιλεγόμενη, γοητευτική. Πριν από έναν χρόνο περίπου που γεννήθηκε η ιδέα να την παραστήσω. Άρχισα να προσπαθώ να την κατανοήσω και να βρω γι αυτήν όσο το δυνατόν περισσότερα στοιχεία. Δεν ήταν εύκολο. Η έρευνα ξεκίνησε από το internet και δεκάδες βιβλία. Κυρίως αγγλικά και ρώσικα. Εξελίχθηκε με πολλές συζητήσεις με ανθρώπους που γνωρίζουν καλά τη ρώσικη πρωτοπορία, που έχουν ειδικευτεί στην ποίηση του Μαγιακόφσκυ, που έζησαν στη Σοβιετική Ένωση κλπ.
* Οι ενδιαφέρουσες ιστορίες, ερωτικές και πολιτικές είναι δεκάδες. Ήταν αδύνατον να χωρέσουν όλες μέσα σε μια παράσταση. Έτσι μαζί με τον Χάρη Σταθόπουλο, στον οποίο οφείλεται και η κυρίως δομή του κειμένου, επιλέξαμε τι θα μείνει και τι θα φύγει. Περιοριστήκαμε στα γεγονότα που αφορούν τη δεκαπενταετία 1915-30 που είναι η πιο αιχμηρή, η πιο ενδιαφέρουσα και ταυτίζεται με την ακμή και του Μαγιακόφσκυ και της Μπρικ.
* Η Ρωσία –κυρίως τα αστικά της κέντρα- της επταετίας 1917-24 είναι ένα τεράστιο εργαστήρι πειραματισμών. Οι νεκροί στα μέτωπα του εμφυλίου είναι αναρίθμητοι εκατέρωθεν , αλλά οι καλλιτέχνες της πρωτοπορίας που τόσα χρόνια ζούσαν στο περιθώριο έχουν ένα εξαιρετικά ευρύ πεδίο δημιουργίας. Τα πάντα επιτρέπονται, τα πάντα είναι προς συζήτηση. Ο Λουνατσάρσκι (Επίτροπος Πολιτισμού) ήταν ένας εξαιρετικά ευφυής άνθρωπος και μεγάλη καλλιτεχνική ευαισθησία και όραμα. Οι άνθρωποι είναι γεμάτοι ελπίδα και πάθος. Παραβλέπουν πολλά από τα κακώς κείμενα μέσα στον ενθουσιασμό που τους προκαλεί το γεγονός πως τώρα ήρθε η ώρα να ακουστεί και η δική τους φωνή. Από το ’25 και μετά, ο Στάλιν έρχεται οι ψευδαισθήσεις φεύγουν.
* Ο συσχετισμός με την Ελλάδα του σήμερα προκύπτει μέσα από τις ριζικές αλλαγές. Μέσα από την έλλειψη και τη δυσκολία που έχουμε κληθεί να αντιμετωπίσουμε. Το θεωρώ ύβρι βέβαια να συγκρίνω της κακουχίες εκείνων των ανθρώπων με την κρίση. Ωστόσο, φτιάχνουμε κι εμείς αυτή τη στιγμή κάτι καινούριο. Είμαστε μια γενιά που η κρίση τη βρήκε στην πιο παθιασμένη και ενθουσιώδη ηλικία της. Οι επιλογές είναι δύο μάλλον. Ή θα κάτσουμε στη φωλιά μας περιμένοντας να τελειώσει ή θα βγούμε έξω και θα κάνουμε αυτό που θέλουμε χωρίς φόβο αλλά με πολύ πάθος. Όπως έκαναν κι εκείνοι τρώγοντας ένα καρότο τη μέρα. Κι όπου μας βγάλει.
* Η Λίλια Μπρικ ήταν αναμφίβολα παθιασμένη! Ήταν ένα σύμβολο, μια σειρήνα χωρίς να έχει υπάρξει εξαιρετικά όμορφη. Ήταν ένα ανήσυχο πνεύμα που ήθελε να ζήσει με τους δικούς του όρους. Και λίγο – πολύ το κατάφερε, δεδομένων των συνθηκών. Ζούσε με τον άντρα της σε ανοιχτό γάμο. Πράγμα, θεωρητικώς αποδεκτό από τον κύκλο τους αλλά όχι από την κοινή γνώμη. Ο Μαγιακόφσκυ ήταν το τρίτο μέλος της οικογένειας τους. 15 χρόνια έζησαν στο ίδιο σπίτι και λειτουργούσαν με απόλυτη αφοσίωση ο ένας στον άλλον. Χωρίς αυτό να αποκλείει άλλους ερωτικούς δεσμούς. Η Λίλια ήταν μια γυναίκα κυκλοθυμική, υπερβολική, διψούσε για ζωή, για αλλαγές, για πολυτέλεια. Ήταν πολύ ικανή στο να διαχειρίζεται τον συναισθηματικό κόσμο του Μαγιακόφσκυ που ήταν εντελώς εξαρτημένος από εκείνη. Δεν είναι εύκολο να την κατατάξει κανείς.
* Για μένα είναι αναμφίβολα ρόλος ζωής. Ήταν ένα όνειρο που πραγματοποιείται. Δεν θεωρώ πως έχει τελειώσει η δουλειά μου μαζί της. Η παράσταση εξελίσσεται συνεχώς, για την ακρίβεια τώρα αρχίζω. Τώρα αρχίζω να την κάνω σώμα μου. Να διαισθάνομαι κάτι από την αύρα της. Με τρόμαξε πολύ. Ένοιωθα πως έχει κάτι ακαθόριστα δυνατό που δεν θα αποκτήσω ποτέ. Κι ακόμη δεν είμαι σίγουρη αν θα το καταφέρω. Αλλά τουλάχιστον έχω αρχίσει να αισθάνομαι που και που τα μικρά γαργαλητά από την αστερόσκονη της.
* Οι στενές συνυπάρξεις με τη Δήμητρα Σύρου είναι πάντα επεισοδιακές! Στα πιο περίεργα, σημαδιακά προσωπικά μας σταυροδρόμια έχουμε πάντα τις πιο απρόβλεπτες εξελίξεις. Αυτό που είσαι βέβαιος πως αποκλείεται να συμβεί, συμβαίνει! Χωρίς τη Δήμητρα δεν θα είχε ανέβει η παράσταση. Ο ρόλος της ήταν καταλυτικός και καίριος. Δούλεψε μέχρι εξαντλήσεως και έδωσε όλον της τον εαυτό. Την ευγνωμονώ και την αγαπώ όσο λίγους ανθρώπους στη ζωή μου. Φέτος, μάλιστα, παίζουμε και μαζί στην παιδική παράσταση «Το μαγικό σαμπαντιμπιντρόφωνο» του μουσικού Χρήστου Κλαδα και περιοδεύουμε στα σχολεία της Αττικής!
* Ο Χάρης Σταθόπουλος είναι επίσης παιδικός μου φίλος. Ήταν εκείνος που πρώτος πήρε την κατάσταση στα χέρια του όταν ήμουν έτοιμη να τα παρατήσω. Οργάνωσε όλη αυτήν την πληροφορία που του έδωσα, την αποκωδικοποίησε, τη δόμησε και έδωσε υπέροχες ιδέες για να ζωντανέψει αυτός ο χαρακτήρας. Όσον αφορά στη συνσκηνοθεσία όλα προέκυψαν από την ανάγκη. Όπως όλα τα καλά πράγματα. Όταν δεν έχεις περιθώρια να κάνεις τίποτα άλλο δίνεις το εκατό τοις εκατό του εαυτού σου.
* Το γράψιμο με ενδιαφέρει ναι. Νοιώθω πιο ασφαλής μέσα σ’ αυτό. Η σκηνοθεσία όχι. Ποτέ δεν θέλησα να γίνω σκηνοθέτης. Απαιτεί εξαιρετική σαφήνεια, φαντασία και αυτοπεποίθηση που δεν θεωρώ πως έχω.
* Στην Αθήνα μου αρέσει το φως. Κι ο Παρθενώνας. Όλα τα υπόλοιπα με μεγάλη ευχαρίστηση θα τα ισοπέδωνα με μια βόμβα. Να γίνουν όλα απ’ την αρχή. Δεν μπορώ όμως να ζήσω μακριά της. Μ’ αρέσουν οι δεκάδες καλημέρες που ανταλλάσω κάθε πρωί βγάζοντας βόλτα το σκύλο. Εδώ είναι όλοι όσοι αγαπώ (πλην ελαχίστων εξαιρέσεων που μετανάστευσαν –κορίτσια του Βερολίνου μου λείπετε). Μ’ αρέσει όμως που αγαπώ να την μισώ. Όπως όλοι μας.
* Στο All4fun μου αρέσει το πάθος που λέγαμε παρά πάνω! Δεν το βάζει κάτω και έχει καταφέρει να φέρει τα πράγματα εκεί που ήθελε. Με αργά και σταθερά βήματα το Αll4fun είναι πάντα δίπλα μας, μας αγαπάει, μας στηρίζει, εξελίσσεται και μεγαλώνει μαζί μας. γι αυτό το αγαπάμε κι εμείς και το ξέρει!
& Αναλυτικά στοιχεία για την παράσταση, «Λίλια Μπρικ, μετά το τέλος της ιστορίας» ακολουθούν στον σχετικό σύνδεσμο: http://www.all4fun.gr/fun/theater/9626-q-q-.html
Του Κυριάκου Κουρουτσαβούρη, 7/12/2014