Η απόδοση ενός μυθιστορήματος στο θέατρο είναι εκ των προτέρων μια δύσκολη υπόθεση.
Όπως συμβαίνει, όμως, στην περίπτωση της παράστασης, “Η αγάπη άργησε μια μέρα” της Λιλής Ζωγράφου στο θέατρο Αργώ γίνεται με πολύ έντεχνο τρόπο
από τον Ένκε Φεζολλάρι και τις επτά ηθοποιούς του.
Η μία εξ’ αυτών, μάλιστα, η Μαρία Καρακίτσου έχει φέτος την ευτυχία να παίζει και σ’ ένα ακόμα έργο, το οποίο βασίζεται σε μυθιστόρημα και παρουσιάζεται στο από Μηχανής Θέατρο. Ο λόγος για τον “Ζητιάνο” του Αντρέα Καρκαβίτσα σε σκηνοθεσία Ρουμπίνης Μοσχωρίτη.
“H αγάπη άργησε μια μέρα” μιλάει για τη γυναίκα στην ελληνική κοινωνία. Για το πώς έχει ευνουχιστεί η ίδια της η φύση από τα στερεότυπα της πατριαρχίας και πως αυτά μας έχουν απαγορεύσει να είμαστε ευτυχισμένοι και ελεύθεροι. Πως μας έχουν απαγορεύσει να αγαπάμε. Άντρες και γυναίκες. Όλοι στο ίδιο καζάνι βράζουμε. Είναι η ιστορία επτά γυναικών σε μία οικογένεια της κρητικής επαρχίας. Ξεκινάει από τον μεσοπόλεμο και φτάνει μέχρι την Αθήνα του 70’. Είναι ένα έργο βαθιά συγκινητικό και αληθινό. Μιλάει κατευθείαν στην ψυχή μας. Κομμάτια του έχουμε όλοι μέσα μας, άντρες και γυναίκες. Είναι η άγραφη μας ιστορία. Αυτή θα συναντήσει ο θεατής ερχόμενος στην παράσταση. Ο κόσμος έχει αγκαλιάσει την παράσταση και φεύγει συγκινημένος. Βρίσκει κομμάτια του εαυτού του στο έργο. Η Λιλή Ζωγράφου είναι μία συγγραφέας ανθρώπινη, ρηξικέλευθη, που κατάφερε να διεισδύσει στο βάθος της ελληνικής κοινωνίας και για αυτό είναι διαχρονική. Νιώθω πολύ τυχερή που παίζω στη συγκεκριμένη παράσταση. Έγινε με πολύ δουλειά και πάθος, από έναν πολύ ταλαντούχο σκηνοθέτη τον Ένκε Φεζολάρι που έχει κάνει και τη διασκευή, δημιουργώντας μία παράσταση πολύ ξεκάθαρη, πιστή στο πνεύμα της Ζωγράφου, με σύγχρονη γλώσσα και αισθητική και μ’ έναν εξαιρετικό θίασο”, λέει στο All4fun με συγκίνηση η Μαρία, που εκτός από την Αικατερίνη, την πιο ανεξάρτητη ηρωίδα της παράστασης έχει την ευκαιρία να υποδύεται και ορισμένους αντρικούς ρόλους, δεδομένου πως η αρχική επιλογή του Φεζολλάρι ήταν όλοι οι χαρακτήρες του έργου να ερμηνεύονται μόνο από γυναίκες.
Αλλά και στον Ζητιάνο το στοίχημα απόδοσης ενός μυθιστορήματος στο θέατρο κερδήθηκε, αφού η παράσταση πήρε και νέα παράταση. Και εκεί εκτός από τη Χαϊδεμένη, υποδύεται έναν άντρα, τον Χαδούλη, αλλά και έναν ρόλο – έκπληξη…
* Από μικρή βαριόμουνα απίστευτα την πραγματικότητα. Προτιμούσα να παίζω υποδυόμενη φανταστικούς ήρωες που ζούνε συναρπαστικές περιπέτειες από το… να ντύνω και γδύνω απλά κούκλες. Με τη μητέρα μου πηγαίναμε συχνά θέατρο. Το θέατρο για μένα ήταν ένας μαγικός κόσμος. Το παιχνίδι μου γινόταν πράξη στη σκηνή. Κάποια στιγμή με πήγε στο «Έξι πρόσωπα ζητούν συγγραφέα» που είχε ανεβάσει ο Δημήτρης Μαυρίκιος στο Κρατικό και είχε έρθει στην Αθήνα για κάποιες παραστάσεις στο Εθνικό. Συγκλονίστηκα! Ένιωσα ότι οι ηθοποιοί της παράστασης μου πρόσφεραν ένα «Θείο» δώρο. Και αποφάσισα ότι αυτό μόνο θέλω να κάνω στη ζωή μου. Ακόμα θυμάμαι αυτή την παράσταση.
* Φυσικά και η υποκριτική δεν είναι παιχνίδι. Είναι συνδυασμός τεχνικής που πάντα εξελίσσεται, αισθητικής, καθημερινής παρατήρησης των ανθρώπων και του κόσμου και ενδοσκόπησης στον ίδιο μας τον εαυτό. Το εργαλείο τον ηθοποιών είναι το σώμα μας, το νευρικό μας σύστημα. Η ψυχή μας και το μυαλό μας.
* Ένας καλλιτέχνης αντιμετωπίζει την κρίση με διαρκή αγώνα και ευελιξία. Είναι σχεδόν αδύνατο να επιβιώσεις αποκλειστικά από το θέατρο, ειδικά από μία μόνο παράσταση. Οι περισσότεροι κάνουμε διαφορετικές παραστάσεις ταυτόχρονα αλλά και άλλες δουλειές είτε σχετικές με τη υποκριτική είτε και άσχετες. Προσωπικά θεωρώ έγκλημα που δεν υπάρχει πια συλλογική σύμβαση στο ελεύθερο θέατρο. Ο ηθοποιός είναι επάγγελμα που απαιτεί όλη σου την ενέργεια και το είναι. Προϋποθέτει σπουδές και διαρκή επιμόρφωση. Δεν είναι χόμπι.
* Δεν ξέρω αν η τέχνη δίνει απαντήσεις. Νιώθω ότι εκφράζει τον κόσμο γύρω της μέσα από τα μάτια του καλλιτέχνη και θέτει κάποιες φορές ερωτήματα. Οι απαντήσεις δημιουργούνται στο κοινό. Και είναι προσωπικές. Εγώ έχω πάρει πολλές φορές απαντήσεις μέσα από την τέχνη. Γιατί ευαισθητοποιήθηκα στα ερωτήματα που μου δημιουργήθηκαν, είτε από τον λόγο είτε από την αισθητική και τη φόρμα. Οι έτοιμες απαντήσεις για μένα δεν είναι τέχνη. Είναι διδακτισμός.
* Νιώθω πολύ τυχερή που παίζω στην «Αγάπη άργησε μια μέρα». Είναι μία παράσταση που έγινε με πολύ δουλειά και πάθος, από έναν πολύ ταλαντούχο σκηνοθέτη τον Ένκε Φεζολάρι που έχει κάνει και τη διασκευή, δημιουργώντας μία παράσταση πολύ ξεκάθαρη, πιστή στο πνεύμα της Λιλής Ζωγράφου, με σύγχρονη γλώσσα και αισθητική και με έναν εξαιρετικό θίασο, όλες μία και μία, που κάθε βράδυ ξεδιπλώνουν την δεξιοτεχνία τους και καταθέτουν όλο τους το είναι στη σκηνή.
* Το έργο μιλάει για την γυναίκα στην ελληνική κοινωνία. Για το πώς έχει ευνουχιστεί η ίδια της η φύση από τα στερεότυπα της πατριαρχίας και πως αυτά μας έχουν απαγορεύσει να είμαστε ευτυχισμένοι και ελεύθεροι. Πως μας έχουν απαγορεύσει να αγαπάμε. Άντρες και γυναίκες. Όλοι στο ίδιο καζάνι βράζουμε. Είναι η ιστορία επτά γυναικών σε μία οικογένεια της Κρητικής επαρχίας με κύριο άξονα το δίπολο ανάμεσα στην Ερατώ ένα πλάσμα ανέπαφο από το μίασμα των κοινωνικών συμβάσεων που γνωρίζει τον αληθινό έρωτα στα δεκαπέντε του χρόνια και γεννάει τον καρπό του και την Ασπασία, την μεγάλη κόρη της οικογένειας που αποφασίζει να ενστερνιστεί το ρόλο του πατέρα, αυστηρός φύλακας των πατριαρχικών δομών, τιμωρώντας την Ερατώ για την τόλμη της καταδικάζοντας αυτήν, την κόρη της Ερατούς, την μάνα της, τις αδελφές και τον ίδιο της τον εαυτό σε μια στέρφα δυστυχία. Ξεκινάει από την Κρήτη στο μεσοπόλεμο και φτάνει μέχρι την Αθήνα του 70’.
* Εγώ υποδύομαι την Αικατερίνη, μία από τις μεσαίες κόρες της οικογένειας που είναι η μόνη που σώζεται γιατί αποφασίζει να παραβιάσει τους άγραφους νόμους που επέβαλαν να μένουν ανύπαντρες οι μικρότερες μέχρι να παντρευτεί η μεγάλη και το σκάει. Φυσικά η Αικατερίνη φεύγει γιατί είναι δασκάλα. Είναι μορφωμένη και οικονομικά ανεξάρτητη. Είναι η νέα γυναίκα που εκτινάχθηκε από την κατοχή, την αντίσταση και την μοιραία χαλάρωση των ηθών όπως λέει και η Ζωγράφου στο έργο. Την αγαπώ πολύ την Αικατερίνη. Η μητέρα μου ήταν νηπιαγωγός και πολύ ανεξάρτητος άνθρωπος. Από αυτήν έμαθα ότι η μόρφωση και η ανεξαρτησία είναι δύναμη για την γυναίκα.
* Παράλληλα υποδύομαι και κάποιους από τους αντρικούς χαρακτήρες του έργου και το απολαμβάνω πολύ. Στην παράσταση το αντρικό στοιχείο υπάρχει μέσα από την ματιά και το βίωμα της γυναίκας. Αυτή ήταν η άποψη του Ένκε από την αρχή και συμφωνώ απόλυτα.
* «Η αγάπη άργησε μια μέρα» είναι ένα έργο βαθιά συγκινητικό και αληθινό. Μιλάει κατευθείαν στην ψυχή μας. Κομμάτια του έχουμε όλοι μέσα μας, άντρες και γυναίκες. Είναι η άγραφη μας ιστορία. Αυτή θα συναντήσει ο θεατής ερχόμενος στην παράσταση.
* Με τον Ένκε γνωριζόμασταν από πριν, χωρίς να έχουμε συνεργαστεί ποτέ και υπήρχε αμοιβαία εκτίμηση γι’ αυτό όταν μου πρότεινε να συνεργαστούμε στην «Αγάπη» δέχτηκα με χαρά. Μου άρεσε πολύ ο συνδυασμός της πολύ ευαίσθητης ματιάς που έβλεπα στις παραστάσεις του, αναδεικνύοντας την ουσία των κειμένων, σε ένα ανέβασμα γεμάτο φαντασία και δυναμική, χρησιμοποιώντας ποικίλους σημειολογικούς κώδικες και σύγχρονες φόρμες. Επίσης εκτιμούσα πολύ την Αιμιλία Υψηλάντη και το θέατρο Αργώ που έκανε πάντα προσεγμένες παραστάσεις. Στις πρόβες δουλέψαμε σκληρά. Όλες οι κυρίες του θιάσου είναι εξαιρετικά ταλαντούχες ηθοποιοί που από την πρώτη στιγμή έδωσαν όλο τους τον εαυτό με πνεύμα αγάπης για την δουλειά και συνεργασίας και συνεχίζουν σε κάθε παράσταση. Ο Γιώργος Λυντζέρης που έκανε τα σκηνικά και τα κουστούμια, η Γιώτα Κοτσέτα που έγραψε τη μουσική, η Ναταλί Μηνιώτη που έκανε τη δραματουργική επεξεργασία, η Σεμίνα Παπαλεξανδροπούλου τους φωτισμούς και η Δάφνη Λιανάκη βοηθός σκηνοθέτη μας αγκάλιασαν από την αρχή και έκαναν καταπληκτική δουλειά ο καθένας στον τομέα του.
* Ο κόσμος έχει αγκαλιάσει την παράσταση. Φεύγει συγκινημένος. Βρίσκει κομμάτια του εαυτού του στο έργο. Η Λιλή Ζωγράφου είναι μία συγγραφέας ανθρώπινη, ρηξικέλευθη, που κατάφερε να διεισδύσει στο βάθος της ελληνικής κοινωνίας και για αυτό είναι διαχρονική. Την τηλεοπτική σειρά δεν την είχα δει τότε, γνωρίζω όμως ότι είχε κάνει μεγάλη αίσθηση. Είναι σίγουρα πολύ διαφορετικό το ανέβασμα ενός λογοτεχνικού έργου στο θέατρο. Δεν είναι εύκολο. Είναι ένα στοίχημα. Και νομίζω ότι κερδήθηκε.
* «Ο Ζητιάνος» του Ανδρέα Καρκαβίτσα είναι ένα από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Παρουσιάζει αναλύοντας σε βάθος την ελληνική κοινωνία του 19ου αιώνα, τις πληγές της που δεν έχουν επουλωθεί ακόμα και σήμερα. Είναι η πρώτη φορά που ανεβαίνει στη σκηνή από την ομάδα Άνιμα σε διασκευή Κικής Κουβαρά. Είμαι πολύ χαρούμενη και γι αυτή τη δουλειά γιατί συνεργάζομαι με πολύ ταλαντούχους ανθρώπους. Έχει γίνει με πολύ κόπο και μεράκι από όλους. Η Ρουμπίνη Μοσχοχωρίτη είναι μια σκηνοθέτης ευφάνταστη και δημιουργική που αναζητά νέους δρόμους στη θεατρική αφήγηση. Όλα τα παιδιά είναι εξαιρετικοί ηθοποιοί που παίζουν με πάθος σε κάθε παράσταση. Ξεκινήσαμε πέρσι σε παραγωγή του Δηπεθέ Ρούμελης κάνοντας πρεμιέρα στο Δημοτικό θέατρο της Λαμίας με μεγάλη επιτυχία και σε συμπαραγωγή του Δηπεθέ με τη Λυκόφως η παράσταση ήρθε τον Μάιο στο θέατρο Βασιλάκου και φέτος συνεχίζεται από τον Οκτώβριο στο θέατρο Από Μηχανής.
* Το έργο μιλάει για τον Ζητιάνο, τον Τζιριτόκωστας. Είναι ένας ευφυέστατος ανήθικος επιτήδειος που καταφέρνει να κοροϊδέψει ένα ολόκληρο χωριό και να το καταστρέψει για προσωπικό συμφέρον και απόλαυση. Είναι ο πολιτικός, έβλεπε τότε συχνά πολλούς τέτοιους και συνεχίζει να βλέπει η Ελλάδα, που χειραγωγεί τον λαό, εκμεταλλευόμενος την άγνοια και την αδυναμία του.
* Εγώ κάνω την Χαϊδεμένη, τη μάνα του Μουτζούρη του παραγιού του Ζητιάνου, μια γυναίκα καταδικασμένη να της σακατεύουν τα παιδιά με το που γεννιούνται για να τα κάνουν ζητιανόπουλα. Όταν ανακαλύπτω την αλήθεια, ανίκανη να αντιδράσω διαφορετικά αυτοκτονώ. Επίσης κάνω τον Χαδούλη έναν από του άντρες στο Νυχτερέμι, θύμα και αυτός του ζητιάνου όπως όλο το χωριό. Α! και έναν άλλο ρόλο…έκπληξη. Ήταν επιλογή της Ρουμπίνης να αφηγηθεί την ιστορία του Ζητιάνου από την πλευρά των γυναικών. Οι γυναίκες είναι τα μεγαλύτερα θύματα του, αδύναμες από την θέση που τους έχει επιβάλλει η κοινωνία να αντιδράσουν αλλά και να προστατευθούν. Αυτό με συγκίνησε πολύ όταν μου το είπε. Είχα δει και τις άλλες δουλειές της ομάδας Άνιμα με θέμα την γυναίκα, το «Έξοδος- γυναίκα και επανάσταση» τιμήθηκε με βραβείο Κάρολου Κουν, και μου είχαν αρέσει πολύ τόσο στην θεματική τους όσο στην ευρηματική σκηνική γλώσσα και σκηνοθεσία.
* Με απασχολεί και εμένα πολύ το θέμα της γυναίκας και η θέση της στην κοινωνία και μ΄ ενδιαφέρει, όπως και στην Αγάπη με τον Ένκε, να παίζω σε παραστάσεις που θίγουν το θέμα της πατριαρχίας και όχι μόνο. Είναι ένα κλασσικό διαχρονικό λογοτεχνικό κείμενο δοσμένο στην παράσταση με ένα πολύ σύγχρονο αισθητικό κώδικα ώστε να επικοινωνεί με τον σημερινό θεατή και σε αυτό συνεννούν όλα τα στοιχεία της παράστασης. Το σκηνικό και τα κουστούμια της Δήμητρας Λιάκουρα , οι μάσκες του Περικλή Πραβήτα, η μουσική του Κώστα Νικολόπουλου και η κίνησιολογία της Άννας Απέργη. Ο θεατής σοκάρεται από τον Τζιριτόκωστα και συμπονά τα θύματα του. Βλέπει τον Έλληνα μέσα σε αυτά που συνεχίζει να εναποθέτει τις ελπίδες του σε πολίτικούς που πολύ γρήγορα τις προδίδουν. Είναι μία παράσταση που απευθύνεται σε όλους ακόμα και σε εφήβους και δίνει τροφή για σκέψη και συζήτηση.
* Από τις τηλεοπτικές μου συνεργασίες θα ξεχωρίσω το «Αμόρε μίο» που κάναμε το 2008 στον Alpha και παιζόταν φέτος το καλοκαίρι σε επανάληψη. Ήταν μια πολύ καλή συνεργασία και εκεί γνώρισα τη Στέλλα τη Μανωλά που ήταν η σκηνοθέτης με την οποία είμαστε ακόμα πολύ καλές φίλες. Φυσικά και θέλω να κάνω τηλεόραση. Κατά καιρούς γίνονται και πολύ καλές δουλειές. Εξαρτάται πάντα από τα χρήματα που διαθέτει η παραγωγή γιατί ταλαντούχοι κι ικανοί άνθρωποι υπάρχουν. Πέρσι ζήλεψα «Τη λέξη που δεν λες». Ήταν πάρα πολύ καλή σειρά και για ένα πολύ ευαίσθητο θέμα.
* Την αγαπώ την Αθήνα. Μου αρέσει το κέντρο της, το χάος της, η βαβούρα της, το τρεχαλητό της. Θα την ήθελα μόνο λίγο πιο καθαρή. Αυτό.
* Μου αρέσει πολύ το πάθος και η αγάπη του Αll4fun για το θέατρο και τους ηθοποιούς και τη σχέση που δημιούργησε με το κοινό. Και πάνω από όλα μου αρέσουν οι άνθρωποι του…
& Περισσότερες λεπτομέρειες για την παράσταση, “Η αγάπη άργησε μια μέρα”, ΕΔΩ:
&& Περισσότερες λεπτομέρειες για την παράσταση, “Ο Ζητιάνος”, ΕΔΩ:
Του Κυριάκου Κουρουτσαβούρη, 15/1/2018