Παρακολουθήσαμε την παράσταση «Ο άνθρωπος ελέφαντας» σε σκηνοθεσία Κοραή Δαμάτη στον Πολυχώρο Vault.
Το δυνατό έργο του Bernard Pomerance είναι μία εκ των πολλών παραστάσεων που ανεβαίνουν φέτος στον δημοφιλή Πολυχώρο Vault. Έχει καταφέρει να παρουσιαστεί μέσα στον μικρό χώρο του θεάτρου αυτού ένα υπερθέαμα θα έλεγε κανείς, κυρίως βάσει της ποιότητας της παράστασης αλλά και των εφέ που χρησιμοποιούνται τα οποία είναι πλήρως εναρμονισμένα με τον χώρο μεν, αλλά δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτα από πολύ μεγαλύτερες παραγωγές δε. Η πορεία του John Merrick, ενός ανθρώπου που έζησε στη Βικτωριανή Αγγλία και του οποίου η πάθηση προκαλούσε εξαιρετικές δυσμορφίες στον σκελετό και κατ’ επέκταση στην όψη, είναι η αληθινή ιστορία πάνω στην οποία βασίζεται το έργο του Pomerance.
Όπως είναι φυσικό, ο συγγραφέας δε μένει απλά σε μια αφήγηση των γεγονότων αλλά επεκτείνεται στην απεικόνιση του συναισθηματικού κόσμου του πρωταγωνιστή και των ηθικών προεκτάσεων -ή καλύτερα των ηθικών συνειρμών και παραλληλισμών που μπορεί να κάνει ο καθένας μας παρακολουθώντας την ιστορία του ήρωα.
Ο Merrick ζώντας τη μισή του ζωή σε ένα περιοδεύον freak show βιώνει την απαξίωση και την απέχθεια των γύρω του λόγω της εξωτερικής του ιδιομορφίας. Ζει σε συνθήκες χειρότερες κι από αυτές των ζώων σε αντίστοιχα θεάματα και περιφέρεται ως βρώμικο και μίζερο έκθεμα για ελάχιστα χρήματα. Η ζωή του αλλάζει ριζικά όταν τραβάει την προσοχή του χειρουργού Frederick Treves, ο οποίος τον παίρνει από τα χέρια των εκμεταλλευτών του και του χαρίζει μια νέα ζωή στο νοσοκομείου του Λονδίνου όπου εργάζεται. Η ζωή του Merrick γίνεται πλέον κάτι περισσότερο από ανεκτή, όταν εκτός από τις βασικές ανέσεις που του προσφέρονται, καταφέρνει να δημιουργήσει και έναν κοινωνικό κύκλο στον οποίο είναι αγαπητός και ένα περιβάλλον όπου αντιμετωπίζεται ως ίσος. Εκεί αναπτύσσει περισσότερο ακόμα την κριτική του σκέψη, δημιουργεί, και κάνει ακόμα και τον ίδιο τον σωτήρα του να επαναπροσδιορίσει τις αξίες του.
Βλέποντας την αντιμετώπιση που έχει ο Merrick ως «μη φυσιολογικός», ο θεατής αναλογίζεται αυτόματα τι χρίζει κάτι φυσιολογικό και από τι αυτό συνίσταται. Αν τελικά, κοιτάξουμε με αναθεωρητική ματιά τις κοινωνικές νόρμες, φαντάζουν τόσο ακέραιες μέσα στην κανονικότητά τους;
Επίσης τίθεται το θέμα της ουσίας των σχέσεων που δημιουργούμε και του εάν αυτές συνάπτονται χάρη σε αγνές προθέσεις ή επειδή η μια πλευρά επωφελείται με κάποιο τρόπο από αυτό το αλισβερίσι.
Απάντηση σε όλα αυτά είναι η ίδια η ύπαρξη του ανθρώπου – ελέφαντα, ο οποίος με τη στάση ζωής που επέλεξε να έχει, με την παιδεία που εν μέρει είχε έμφυτη και εν μέρει καλλιέργησε μόνος του, αποδεικνύει για άλλη μία φορά ότι αυτό που οι πολλοί βλέπουν ως στρέβλωση τελικά ίσως είναι το φυσιολογικότερο όλων, η ανάγκη δηλαδή του οποιουδήποτε ανθρώπου να αγαπηθεί, να αλληλεπιδράσει, να υπάρξει. Πρόβλημα αποτελεί μάλλον το στενό κοινωνικό πλαίσιο που με τον φόβο των ορίων δημιούργησε το ανθρώπινο ον και που τελικά έγιναν αυτά τα ίδια τα δεσμά του.
Η γενική ατμόσφαιρα που έχει δημιουργήσει ο Κοραής Δαμάτης είναι άκρως ψυχεδελική, ονειρική και εφιαλτική ταυτοχρόνως, ειδικά στις σκηνές με τους ανθρώπους του τσίρκου, αντικατοπτρίζοντας έτσι και τη νοσηρή κατάσταση που βιώνουν οι ήρωες. Η όλη σκηνοθεσία έχει πολύ καλό ρυθμό και οι εναλλαγές των σκηνών έρχονται πάντα την κατάλληλη στιγμή και με ευφάνταστο τρόπο. Φωτισμός, μουσική επένδυση και ερμηνείες βρίσκονται σε πλήρη αρμονία. Συγκεκριμένα, ο Δημήτρης Καρατζιάς, στον κεντρικό ρόλο του John Merrick, δίνει μια υποδειγματική ερμηνεία. Κουβαλώντας ως φορτίο καθ’ όλη σχεδόν τη διάρκεια της παράστασης το σώμα του ήρωά του, ασθμαίνοντας, έχει δημιουργήσει το τέλειο «χαλί» για την απεικόνιση αυτού του χαρακτήρα, τόσο ρεαλιστικό όσο και αλληγορικό.
Ο Περικλής Μοσχολιδάκης στον ρόλο του γιατρού έχει μία αντίστοιχων αξιώσεων ερμηνεία. Ο «καθαρός» και άμεσος τρόπος του, επιτελεί τον σκοπό του αλλά δείχνει ξεκάθαρα και το ψυχικό βάθος του ήρωά του. Δυνατό σημείο της παράστασης και η ερμηνεία της Μαρίας Καβουκίδου ως κ. Κένταλ καθώς και των Στέλιου Καλαϊτζή και Μιχάλη Καλιότσου ως ιδιοκτήτης τσίρκου και διευθυντής νοσοκομείου αντίστοιχα. Τέλος τα κοστούμια που έχει δημιουργήσει επίσης ο σκηνοθέτης της παράστασης ήταν εξαιρετικής ποιότητας και αισθητικής καθώς και τα προσωπεία των πρωταγωνιστών από την Ελένη Σούμη.
Μια από τις αρτιότερες παραστάσεις της μέχρι τώρα σεζόν.
Συντελεστές:
Συγγραφέας: Bernard Pomerance
Μετάφραση: Μαρλένα Γεωργιάδη
Δραματουργική επεξεργασία – Διασκευή – Σκηνοθεσία: Κοραής Δαμάτης
Σκηνικά – Κοστούμια: Κοραής Δαμάτης
Μάσκες: Ελένη Σουμή
Μουσική: Μάνος Αντωνιάδης
Κίνηση: Μαρίζα Τσίγκα
Σχεδιασμός φωτισμών: Κοραής Δαμάτης
Βοηθός φωτιστή: Θοδωρής Μαργαρίτης
Βοηθός σκηνοθέτη: Αναστασία Τσούτση
Β’ βοηθός σκηνοθέτη: Λήδα Μεϊντάνη
Κατασκευή μάσκας Ελέφαντα: Σωκράτης Παπαδόπουλος
Κατασκευή φωτόσπαθων: Χρήστος Σάλεμ
Κατασκευές σκηνικών: Φώτης Μουρτάς
Φωτογραφίες παράστασης: Χριστίνα Φυλακτοπούλου
Trailer: Στέφανος Κοσμίδης
Επικοινωνία παράστασης: Χρύσα Ματσαγκάνη
Παραγωγή: VAULT
Της Νεφέλης Παπαθανασίου, 30/12/2019