Περιμένοντας στο νέο φουαγιέ που ετοιμάζεται, να ξεκινήσει η παράσταση «Άνθρωποι και ποντίκια» στο Cartel, δίπλα στη ξυλόσομπα που έκαιγε «ζεσταίνοντας» την ατμόσφαιρα, σκεφτόμουν ότι αυτό το έργο δε θα μπορούσε να κουμπώσει τόσο ιδανικά σε κανένα άλλο θέατρο στην Αθήνα.
Στην βιομηχανική περιοχή του Αθηναϊκού κέντρου, εκεί όπου φορτηγά πάνε κι έρχονται, δίπλα στον προσφυγικό καταυλισμό, με τα σύγχρονα τσιγγάνικα «καραβάνια» αραγμένα, εκεί όπου οι εργάτες χτυπούν κάρτες και κατεβαίνουν μπουλούκια από τα λεωφορεία, το «Άνθρωποι και ποντίκια» ήρθε να μιλήσει για αυτούς ακριβώς, όπου κανείς δεν μιλάει.
Ένα εμβληματικό έργο, για τον άνθρωπο που πασχίζει να ορθοποδήσει, που εργάζεται σκληρά για μια καλύτερη ζωή που δεν έρχεται, που έχει όνειρα που παραμένουν όνειρα, που οι σκοποί και οι λόγοι ύπαρξή του αποδεικνύονται ψευδαισθήσεις και απάτες.
Η Σοφία Αδαμίδου, η οποία έχει στο ενεργητικό της δουλειές με προσανατολισμό, στόχο και όραμα (ο δικός της «’Αρης» παίζεται για δεύτερη χρονιά στο ίδιο θέατρο) μεταφέροντας στο σανίδι καίρια και επιτυχημένα, πρόσωπα και έργα που βάζουν αυτό το Α κεφαλαίο τη λέξη Άνθρωπος, ανέλαβε τη μετάφραση και την ελεύθερη απόδοση του έργου του Τζον Στάινμπεκ. Με τρόπο σαφή και ολοκάθαρο, ελληνοποίησε τόσο τα πρόσωπα του έργου, όσο και το κοινωνικό περιβάλλον τους, επικαιροποιώντας τους γενικότερους προβληματισμούς που το ίδιο το έργο θέτει και αποδεικνύοντας πως τελικά, αυτό το σύστημα καταρράκωσης της ανθρωπιάς, απαξίωσης της ζωής, είναι το ίδιο παντού και παραμένει η κύρια πηγή και αιτία της δυστυχίας του ανθρώπινου είδους.
Έτσι ο Τζωρτζ γίνεται Βασίλης και ο Λένι γίνεται Λένος, η εποχή του οικονομικού κραχ της Αμερικής γίνεται το σήμερα μας, η Αμερική μετατρέπεται σε Ελλάδα, το Αμερικανικό όνειρο μετατρέπεται σε Ελληνικές αυταπάτες και εμείς παρακολουθούμε την πορεία των δυο φίλων μέσα στο σκληρό εργασιακό περιβάλλον τους.
Εκεί, που η ελπίδα τους για το αύριο θα αρχίσει να παίρνει σάρκα και οστά, και που τελικά θα αποδειχτεί φρούδα και θα καταρρεύσει παρασέρνοντας και τους ίδιους στην οριστική πτώση τους
Η γλώσσα της Σοφίας Αδαμίδου σκληρή, ωμή και βίαιη αποτυπώνει όχι απλά τη σκληρότητα της ζωής των λογοτεχνικών/θεατρικών ηρώων του Στάινμπεκ αλλά τη σκληρότητα της κανονικής ζωής μέσα σε φάμπρικες και εργοτάξια.
Σε αυτήν ακριβώς την γλώσσα στηρίχτηκε ο Βασίλης Μπισμπίκης, για να στήσει μια παράσταση-υπόδειγμα ρεαλισμού. Εκμεταλλευόμενος το φυσικό περιβάλλον του «βιομηχανικού» θεάτρου του, δε χρησιμοποιεί καν προβολείς για το φωτισμό. Υπάρχουν οι λάμπες του δρόμου, οι λάμπες που φωτίζουν τα δωμάτιά μας, οι λάμπες που φωτίζουν τους χώρους εργασίας. H μουσική επένδυση είναι τα τραγούδια που θα πιάσει το τρανζίστορ εκείνη τη στιγμή. Σχολιάζει με ειρωνικές πινελιές τη ζωή μας: η τηλεόραση παίζει Τατιάνα, η Ελληνική σημαία αναρτημένη να εποπτεύει την επιβεβλημένη και επίπλαστη περηφάνεια μας, νταλκάς και καψουροτράγουδα, αναφορές σε πρόσωπα που έγιναν ινδάλματα άνευ λόγου. Όλο αυτό το σκηνικό περιβάλλον, που τελικά δεν είναι και τόσο στημένο, μας είναι τόσο οικείο και υπάρχουν στιγμές που δεν νοιώθεις ότι παρακολουθείς θέατρο, αλλά απλώς ζεις τη ζωή σου.
Η παράσταση παίζεται και στις δύο αίθουσες του θεάτρου. Ξεκινάει από την πρώτη, συστήνοντάς μας τους δυο κεντρικούς ήρωες, παρουσιάζοντας τους σαν δύο σκιές, χωρίς φωτισμό, δύο διαφορετικές Μπεκετικές φιγούρς, ένας άλλος «Βλαδίμηρος» – ένας άλλος «Εστραγκόν», που όμως μιλάνε χωρίς να «εννοούν», και πράττουν χωρίς να «σημαίνουν», με την ίδια ζοφερότητα ωστόσο του παρόντος τους, με την ίδια αμφίβολη ελπίδα για το μέλλον τους.
Θεατές και ήρωες μεταφέρονται στη διπλανή αίθουσα, στο εργασιακό περιβάλλον, όπου η παράσταση θα εξελιχθεί και θα τελειώσει με τον ίδιο τρόπο: οι ήρωες παραμένουν σκιές των εαυτών τους, σκιές μέσα σε αυτόν τον κόσμο, σε έναν κόσμο που δεν τους χαρίστηκε, δεν τους δόθηκε, δεν τον κατάπιαν αλλά τους κατάπιε.
Οι ερμηνείες των ηθοποιών κινούνται στο ίδιο ρεαλιστικό επίπεδο, εναρμονιζόμενοι απόλυτα με το λόγο και το σκηνικό περιβάλλον. Τα ο πρωταγωνιστικό ζευγάρι Βασίλης Μπισμπίκης και Δημήτρης Δρόσος, αναπτύσσουν μεταξύ τους μια ιδιαίτερη χημεία, καταδεικνύοντας πόσο έχουν δουλέψει και μελετήσει τους ήρωές τους, τις αντιδράσεις τους, τη μεταξύ τους σχέση και εξάρτηση. Ο Δημήτρης Δρόσος ειδικά, σηκώνει ψηλά τον ερμηνευτικό πήχη, σε ένα ρόλο δύσκολο ενός ιδιαίτερου χαρακτήρα: Πώς να ερμηνεύσεις έναν άνθρωπο-σύμβολο με πρωτόλεια αγνότητα και αφέλεια, του οποίου η αμέριστη αγάπη για όλα τα πλάσματα, σκοτώνει; και είναι πραγματικά βαθιά ανθρώπινη και συγκινητική η ερμηνεία του και γι’ αυτό καθηλωτική.
Το «Άνθρωποι και ποντίκια» δεν αφορούσε κάποιους, κάποτε. Αφορά εμάς στο σήμερα και το τώρα. Αφορά αυτό το ίδιο το ερώτημα: είμαστε τελικά άνθρωποι που κοιτάμε ψηλά ή ποντίκια που περιφερόμαστε στους σκουπιδότοπους που μας στοιβάζουν; Έχουμε δρόμο πολύ ως φαίνεται για την απάντηση…
Κώστας Ζήσης 22/11/2018
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΕΔΩ
