Σ’έναν χώρο που φέτος έλαβε επάξια τη θέση του στον θεατρικό χάρτη της Αθήνας χάρη στις εξαιρετικές του επιλογές, στο Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων (Κ.Ε.Τ.) παίζεται η παράσταση Παραλήπτης Άγνωστος (Address Unknown) της Kathrine Kressmann Taylor σε σκηνοθεσία και μετάφραση της Νάντιας Φώσκολου.
Πρόκειται για ένα διαχρονικό παραμύθι φιλίας και προδοσίας σε μια εποχή λιτότητας, ύφεσης και ανόδου του εθνικισμού που περιγράφει πως το ναζιστικό καθεστώς διείσδυσε στη ζωή και τις οικογένειές δύο αδελφικών φίλων με καταστροφικές συνέπειες.
Γραμμένο το 1938 ως ένα αντι-φασιστικό κάλεσμα στα όπλα, το αφήγημα δι’ αλληλογραφίας της Κρέσμαν είναι κατά το New York Times Book Review “το πιο αποτελεσματικό κατηγορώ εναντίον του ναζισμού που έχει γίνει ποτέ σε έργο μυθοπλασίας” και ξεδιπλώνεται μέσα από την 16μηνη αλληλογραφία δύο αδελφικών φίλων.
Ο Max Eisenstein και ο Martin Schulse είναι Γερμανοί έμποροι έργων τέχνης που έχουν δημιουργήσει μια επιτυχημένη επιχείρηση στο Σαν Φρανσίσκο και πωλούν έργα τέχνης σε πλούσιες εβραϊκές οικογένειες. Η νοσταλγία για την πατρίδα όμως έχει μεγαλώσει πολύ για τον Martin, κι αφού η επιχείρηση είναι τόσο καλά εδραιωμένη, αποφασίζει να πάρει την οικογένειά του πίσω στο Μόναχο, αφήνοντας τον Εβραίο φίλο του, Max, να επιβλέπει τις υποθέσεις τους στις ΗΠΑ.
Ο Martin και η οικογένειά του φτάνουν σε μια Γερμανία που μαστίζεται από τη φτώχεια στα τέλη του 1932, κι ενώ στην εξουσία αναρριχάται “ένας άνθρωπος που ονομάζεται Χίτλερ”. “Ο άνθρωπος αυτός είναι σαν ένα ηλεκτρικό σοκ” γράφει ο Μάρτιν. “Αλλά αναρωτιέμαι: Είναι αρκετά λογικός;” Σύντομα ο ίδιος δεν αναρωτάται πια για την λογική του Χίτλερ, αλλά αγκαλιάζει τις ιδέες του…. «Σας έχω αγαπήσει, όχι λόγω της φυλής σας, αλλά σε πείσμα αυτής” δηλώνει ο Martin στα γράμματά του προς τον Εβραίο φίλο του, ενώ ο ίδιος επιμένει στην απόφασή του να διακόψει κάθε επαφή μαζί του, εκτός από την παραλαβή των χρημάτων από την επιχείρηση.
Η νουβέλα της Kathrine Kressmann Taylor δόθηκε στη δημοσιότητα το 1938 και εκ των υστέρων φαίνεται εξαιρετικά προφητική, καταρχήν γιατί αναδεικνύει τους λόγους για τους οποίους πολλοί Γερμανοί πολίτες είχαν παρασυρθεί από τον Χίτλερ, και προχωρώντας στην ανάπτυξη του αφηγήματος, γιατί αποτυπώνει υποδειγματικά την αργή αποσύνθεση μιας φιλίας και την τρομακτική επιθυμία της ανθρώπινης φύσης για εκδίκηση.
Την ιδιαίτερη πνοή στο ανέβασμα αυτό τη δίνει η μορφή του έργου που στηρίζεται στην ανταλλαγή επιστολών ανάμεσα στους δύο φίλους με την απλότητα της γραφής της Kressmann. Αυτό άμεσα θα μας παρέπεμπε σε μια στατική σκηνοθεσία, όμως η Νάντια Φώσκολου χωρίζοντας τη σκηνή σε δύο κόσμους που ούτε τα βλέμματά τους δεν συναντώνται, μεγαλώνει το χάσμα ανάμεσα στους δύο παλιούς φίλους αυξάνοντας σταδιακά την δραματική ένταση. Οι ήρωες φαίνονται λίγο μετά την πρώτη ανταλλαγή επιστολών να κινούνται σε δύο παράλληλα σύμπαντα.
Η αλληλογραφία ξεκινά από μια φιλία-συμπάθεια που καταλήγει σε εμπάθεια. Η σκηνή ομοιάζει με ζυγαριά της οποίας το βάρος μετατοπίζεται από ήπειρο σε ήπειρο μέσω των ανταλλαγών των γραμμάτων και η παράσταση οδηγείται σε μια τέλεια δραματική κορύφωση μέσα από μια αριστουργηματική ανατροπή.
Και οι δύο πρωταγωνιστές μας παρέσυραν με τις πολύ δυνατές ερμηνείες τους: Ο Αλμπέρτο Φάις, εκφραστικότατος, αποπνέει μια αμεσότητα με το υγρό του βλέμμα να κυριαρχεί και να αποπνέει συγκίνηση ακόμη και σε στιγμές ακινησίας ενώ καταφέρνει με τη μεταστροφή του ήρωά του να γεννήσει ερωτηματικά στο μυαλό του θεατή μέχρι πού μπορεί να φτάσει η εκδικητικότητα ενός ανθρώπου που επένδυσε τόσο σε μια φιλία που γκρεμίστηκε.
Σε πλήρη αντίθεση, ο Δημήτρης Αγαρτζίδης, καθηλωτικός, κουβαλάει το σκοτεινό βλέμμα του ήρωα που, ενθουσιασμένος αρχικά από πατριωτικό ενθουσιασμό, εμποτίζεται από τη ναζιστική ιδεολογία με εβραϊκό μίσος, όπως το μελάνι που απεικονίζεται να πέφτει στο βίντεο πίσω του. Δεν μπορείς να τον συμπαθήσεις τον ήρωά του αλλά δεν μπορείς και να τραβήξεις το βλέμμα σου από πάνω του….
Λιτή αλλά καίρια και η συμβολή της Μικαέλας Λιακατά στη σκηνογραφία με το video της επιστολογραφίας στον τοίχο και τις λωρίδες χαρτιού στο πάτωμα να κυριαρχούν.
Μια συγκλονιστικά ισχυρή ιστορία που αποδίδεται υποδειγματικά από τη σκηνοθέτιδα Νάντια Φώσκολου με ρυθμό και στοχευμένες ερμηνείες που μας προειδοποιούν πόσο εύκολα η πολιτική, οι προκαταλήψεις και οι ακραίες ιδεολογίες μπορούν να καταστρέψουν ζωές.
Η παράσταση έχει λάβει παράταση έως τις 27 Μαΐου και παίζεται κάθε Τετάρτη στις 21:00.
& Aναλυτικές λεπτομέρειες για τους συντελεστές της παράστασης ακολουθούν στο σχετικό link:http://all4fun.gr/fun/theater/10129-q-address-unknown-q-kathrine-kressmann-taylor-.html
Της Δώρας Μπαρουτάκη, 5/5/2015